Centar za kulturnu dekontaminaciju, Usponi i padovi, domašaji i promašaji… i ono što smo zaboravili / Ups and Downs, Highs and Lows… and the Forgotten <https://www.upsdownshighslows.com/> (29. VI 2022).
Internet prezentacija projekta usmerenog na pitanja kulturne razmene, saradnje i međusobnih uticaja Sjedinjenih Američkih Država i Jugoslavije/Srbije u okviru koga su tokom 2020. sprovedena istraživanja, organizovane debate, filmske projekcije, izložba, pereformansi, promocije, stručna vođenja i druge aktivnosti. Sakupljena arhivska građa i materijali sada su delom dostupni u okviru sedam kategorija sajta u sekciji Studije: film, poezija, muzika, savremena umetnost, pozorište, strip, urbanizam. Unutar svakog odeljka je prvo dat uvodni tekst, a nakon prezentovanih dokumenata nalaze se rubrike sa linkom ka snimcima održanih prezentacija i diskusija, hronologija događaja i informacije o istraživačima. Prema rečima autora projekta, Branislava Dimitrijevića, Ane Miljanić i Ljubice Slavković, internet prezentacija sadrži materijale koji bi trebalo da ispitaju i osvetle kompleksnosti i kontradikcije političkih, ekonomskih i kulturnih odnosa između SAD i Jugoslavije/Srbije kroz istorijske studije slučaja umetničke i kulturne saradnje, razmene i uticaja, sa težnjom stvaranja platforme za dalje diskusije o razotkrivenim kontradikcijama.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2022, str. 111-112.
Lomax Digital Archive <https://archive.culturalequity.org/> (15. VII 2021).
Teško da je moguće preceniti ulogu koju su muzičar i etnomuzikolog Alan Lomaks i njegov otac Džon Ej Lomaks odigrali u oblikovanju savremene muzičke istorije. Putujući zabačenim predelima američkog juga u potrazi za tragovima tradicionalnog muzičkog nasleđa, a pod pokroviteljstvom Kongresne biblioteke, između 1933. i 1942. godine oni su sakupljali i beležili izvorne i autentične snimke. Alan je kasnije samostalno nastavio sa ovim važnim poslom sve do osamdesetih godina 20. veka. Osim toga, pedesetih godina je boravio u Evropi takođe neumorno radeći i snimajući izvođače u Britaniji, Irskoj, Italiji i Španiji. Prvi muzičar koga su Lomaksi snimili 1933. godine je bio Hjudi Ledbeter (Huddie Ledbetter), poznatiji kao Lid Beli (Lead Belly), u zloglasnom kazneno popravnom zavodu Lujzijane ”Angola” Takođe, zaslužni su i za otkrivanje i približavanje široj publici bluz gitariste Roberta Džonsona, protesnog pevača Vudi Gutrija, folk umetnika Pita Sigera, kantri muzičara Burl Ivesa. O značaju muzikološkog poduhvata Lomaksovih svedoče i reči Brajana Ina da bez Alana Lomaksa verovatno ne bi bilo ni bluz eksplozije, RnB pokreta, Bitlsa, Stonsa, ni Velvet Andergraunda.
Digitalni arhiv Lomaksovih omogućava slobodan pristup audio-vizuelnim kolekcijama koje su nastajale u rasponu od sedam decenija. Izuzetno vredan i bogat materijal odlično je sistematizovan, pregledan i lako pretraživ. Klasifikacija je izvršena dodeljivanjem oznaka prema više parametara (ličnosti, instrumenti, lokacije, vrsta muzike itd), a svaki audio zapis i slika su opisani metapodacima na više nivoa. Odeljak sajta Explore sadrži pet celina raspoređenih ispod naslova Glavna kolekcija. Prva celina je katalog terenskog rada sa preko 20.000 digitalizovanih celina i sa oko 5.000 fotografija. Unutar svakog od ovih područja omogućeno je i dodatno filtriranje materijala, dok peto polje zapravo predstavlja indeksirane sadržaje prema imenu izvođača, mestu nastanka zapisa, vrsti muzičkog instrumenta, kulturi, muzičkom žanru. Prezentacija sadrži još nekoliko veoma zanimljivih dodataka, poput dnevne serije pesama Nevolje neće trajati zauvek, pokrenute 2020. god. u prvim mesecima pandemije korona virusa, a koja je zamišljena kao neka vrsta uvodne izložbe u Lomaksov digitalni arhiv.
Izvanredno vredan i bogat materijal dostupan na sajtu Digitalnog arhiva Lomaks nastao je spajanjem građe nezavisne arhive Alana Lomaksa (1946-1991), digitalizovane i sačuvane od strane Udruženja za kulturnu jednakost krajem 1990-ih i početkom 2000-ih, sa hiljadama snimaka koje su na acetatnim i aluminijumskim diskovima Lomaksi zabeležili od 1933. do 1946. pod pokroviteljstvom Kongresne biblioteke.
Annie Mae and Fred McDowell. Como, Mississippi, September 1959
Goran Polak, Stražarni lopov. Kratke priče o izgubljenoj generaciji, o Rock’n’Rollu i o odrastanju u državi sa šest republika, <http://strazarni-lopov.blogspot.com> (12. VIII 2015).
Sajt Stražarni lopov autora Gorana Polaka iz Zagreba predstavlja veoma važan i bogat izvor svedočanstava i izvornih dokumenata o popularnoj kulturi Jugoslavije u poslednjih par decenija postojanja zajedničke države. Ovde se u formi bloga već pet godina redovno objavljuju zanimljivi prilozi propraćeni mnoštvom autentičnih dokumenata – fotografijima, plakatima, audio i video snimcima, radio emisijama, skeniranim ulaznicama koncerata, isečcima iz štampe, itd. Iako tematski opseg uglavnom uključuje pank i alternativnu rok muziku, pažljiviji posetioci će brzo doći do zaključka da je reč o zaista prvorazrednoj lokaciji za razumevanje višeslojnih fenomena važnih za izučavanja kulture mladih u socijalističkoj Jugoslaviji. Postovi poput Rok koncerti u Jugoslaviji (1975-1983), Mi djeca s perona 6 (1980-1982), Mali kavez – Brno – Blato, Utopija – Pank turneje u Jugoslaviji 1983/87, 400 dana u Beogradu (o služenju vojnok roka), Dee-Dee, Moj djed i Drago Mlinarec, Diznilend u Ulici socijalističke revolucije, Paket Aranžman, kao i mnogi drugi, osim veoma lepog stila sa kojim su pisani, brojnim prilozima, ali svakako i velikim odzivom posetilaca sajta, čije reakcije i prilozi u interakcijama dodatno obogaćuju sadržaj, upućuju Stražarnog lopova na nezaobilaznu lokaciju, ne samo za generacijski i kulturološki blisku publiku rasejanu širom planete, već i na istraživače koji u potrazi za izvornom građom za predmetno-hronološki okvir sadržan na stranicama ovog sajta još uvek nemaju zadovoljavajući pristup dokumentima u zvaničnim arhivima. Ovi tim pre jer je interesovanje za istraživanja popularne kulture Jugoslavije uveliko prošireno i van jezičkog područja bivše zemlje.
Slobodan Mandić, 12. avgust 2015.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2014, str. 118-119.
Steven Kozobarich,Tamburitza and more. Tamburitza nad Folk Music from America and Europe, <http://tamburitza78s.blogspot.com> (25. V 2012).
Iako naslov ovog bloga sugеrišе da sе radi o sajtu koji sе bavi narodnom muzikom sa različitih mеridijana, rеč jе zapravo o kolеkciji audio snimaka koji su zabеlеžеni počеtkom XX vеka u SAD, a koju su izvodili muzičari porеklom sa ovih prostora. Osim vrеdnosti samih audio snimaka izvođača i muzičkih skupina, a koji su porеđani abеcеdnim rеdom, vеliku vrеdnost bloga čini i vizuеlni matеrijal koji sе sastoji od fotografija izvođača i gramofonskih ploča na kojima su muzički zapisi zabеlеžеni. Osim toga, autor bloga jе u oviru svakog članka dao i kraći tеkst sa osnovnim informacijama o muzičarima i o okolnostima bеlеžеnja snimaka.
Slobodan Mandić, 25. maj 2012.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2011, str. 141.
American Memory from the Library of Congress, Аfrican-American Sheet Music, 1850-1920, <http://memory.loc.gov/ammem/collections/sheetmusic/brown/> (28. IX 2009).
Digitalna kolekcija African-American Sheet Music, 1850-1920 na sajtu Američko sećanje Kongresne biblioteke sastoji se od 1305 komada afro-američkih muzičkih listova, datiranih od 1850. do 1920. godine i predstavlja samo deo kolekcije koja broji oko pola miliona jedinica. Vizuelne predstave umetnika, teme koje su okupirale autore pesama, reklamni dizajn, notni zapisi, samo su prvi, neposredni nivo saznanja koje nam pružaju jedninice pohranjene u bazi. Iza toga, korisnici će otkriti višestruko značenje ovake vrste građe, kao što su socijalni kontekst u kojem je umetnik stvarao, problemi rekonstrukcije, urbanizacije i migracija afro-amerikanaca posle Građanskog rata, i mnogo toga drugog, na prvi pogled „neuhvatljivog“. Kolekciju je moguće pregledati prema tri osnovna kriterijuma: naslovu pesme, temi i imenu autora, a u okviru svake grupe i abecednim redom. U većini slučajeva data je samo naslovna strana, a po negde i celokupni sadržaj sveske sa notnim zapisima. Slike je moguće pogledati u nekoliko različitih rezolucija, a svaka sadrži i detaljan bibliografski opis. Ova građa predstavlja odličan izvor za upoznavanje sa svakodnevnim brigama, preokupacijama i razonodom Amerikanaca u drugoj polovini XIX i u ranom XX veku.
Slobodan Mandić, 28. septembar 2009.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2009, str. 87.
