Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Category: Lokalna istorija

Konfesije u regionu

admin

Konfesije u regionu (1756–1895)

Arhiv Vojvodine, Konfesije u regionu (1756–1895), <https://maticneknjige.org.rs/>  (24. IV 2024).

Dostupnost izvora za istraživanje porodične istorije poslednjeih nekoliko decenija beleži neverovatnu ekspanziju. Prvobitni uzlet genealoških studija krajem prošlog veka, uzrokovan ekspanzijom interneta i mogućnostima umrežavanja, doneo je i ogroman rast interesovanja šire baze korisnika. Tome treba dodati i aktuelni razvoj veštačke inteligencije i mašinskog učenja koji će u najskorijoj perspektivi zasigurno doneti novu paletu mogućnosti. Povezivanjem prvobitnih inicijativa, u nekim sredinama se vremenom formiraju nacionalni portali, kakvi su npr. WieWasWie u Holandiji, ili baza podataka za porodičnu istoriju Mađarskog nacionalnog arhiva (Családtörténet). Posle Kartoteke žitelja grada Beograda i Zbirke crkvenih matičnih knjiga u okviru Digitalnog repozitorijuma Istorijskog arhiva Beograda, od nedavno su registrovanim korisnicima dostupne i digitalizovane crkvene matične knjige na portalu Arhiva Vojvodine Konfesije u regionu (1756–1895). Početna stranica portala Arhiva Vojvodine sadrži mapu područja sa kojeg potiču crkvene matične knjige uključene u zbirku, a ono pokriva naselja koja su pripadala Bačko-bodroškoj, Torontalskoj i Tamiškoj županiji na teritoriji današnje Srbije (Bačka i Banat), Hrvatske, Mađarske i Rumunije. Napomenuto je i to da je teritorija Srema pripadala Sremskoj županiji sa sedištem u Vukovaru, a da je tamošnja arhiva predata Državnom arhivu Hrvatske u Zagrebu i da zbog toga mapa ne pokriva to područje. Digitalnu zbirku je moguće pretraživati navigacijom kroz mapu na naslovnoj strani i uporedo pridruženom prozoru sa poljima za naprednu pretragu. Pored pretraživača crkvenih matičnih knjiga, na portalu su u formi istorijske beleške (Vodič) nalaze i veoma korisni tekstovi o crkvenim i državnim matičnim knjigama na teritoriji Ugarske.

Matične knjige - Kula (Bačka), 1849, pravoslavniu Srbi - umrli
AV, Matične knjige, Kula (Bačka), 1849, pravoslavni Srbi, umrli.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2024, str. 96-97.

Slobodan Mandić, ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2024, Bеograd, 2024, str. 95-99.

Prikazi_45_GDI_2024_1_MandicDownload

Portale Antenati

admin

Portale Antenati: Gli Archivi per la ricerca anagrafica

Portale Antenati: Gli Archivi per la ricerca anagrafica <https://www.antenati.san.beniculturali.it/> (22. II 2022).

Italijanski portal Arhiv za genealoška istraživanja je osmišljen i realizovan od strane Generalne direkcije za arhive, a po ugledu na druge portale posvećene genealoškim istraživanjima i porodičnoj istoriji, koji su pokrenuti u mnogim zemljama. Odeljak sajta na kome je prikazana celokupna arhivska mreža državnih arhiva Italije sa napomenama o relevantnim genealoškim izvorima (matične knjige, popisi vojnih obveznika, i dr), može imati i širu korist za upoznavanje italijanskog arhivskog pejsaža. Imajući u vidu povećano insteresovanje širom sveta za ovakvu vrstu izvora, digitalizacija i objavljivanje građe ovog tipa na jedinstvenom nacionalnom portalu čini se višestruko opravdanom. Pored olakšanog pristupa specifičnoj vrsti materijala i razmeni metapodataka između različitih institucija, ovakvi poduhvati pogoduju i afirmaciji interesovanja za istraživanja lokalne i porodične istorije. U tom smislu je na portal uvrštena sekcija Porodične priče (Leggi le storie di famiglia) gde su prikazani primeri onih koji su svoje porodične istorije osvetleli koristeći materijal dostupan na sajtu. Posebno treba skrenuti pažnju da je pri kreiranju ovakve vrste portala i veb sajtova osnovni deo gotovo neophodno proširiti nekom vrstom pratećih, ili dodatnih sadržaja, a ovde su uvršteni još i: kratko uputstvo za početak svakog genealoškog istraživanja, objašnjenje o vrstama izvora, odlično urađen elektronski leksikon pojmova, istorijsko-geografski rečnici objavljivani pre ujedinjenja Italije 1861. godine, kao i linkovi ka drugim vrstama digitalno dostupnih izvora. Osnovna objašnjenja i tekstualni sadržaji sajta su radi lakšeg snalaženja korisnika sa drugih govornih područja dati i u prevodu na engleski, španski i portugalski jezik.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2021, str. 95-96.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2021, Bеograd, 2022, str. 93-98.

Alaska’s Digital Archives  

admin

Alaska’s Digital Archives

Statewide Library Electronic Doorway,
 Alaska’s Digital Archives  <https://vilda.alaska.edu/> (9. II 2022).

Digitalni arhiv Aljaske pokrenut je sa idejom formiranja centralnog punkta za prikazivanje istorijskih fotografija, govorne istorije, pokretnih slika, mapa, dokumenata, knjiga, fizičkih objekata i drugih materijala iz arhiva, muzeja, i biblioteka SAD. Otkupljena od Rusije 1867. godine, zvanično proglašena teritorijom SAD 1912, Aljaska 1959. postaje 49 savezna država, a danas je najveća i najređe naseljena američka država. Imajući na umu da u ogromnoj količini podataka na web-u mnogi ostaju zakopani i nikad, ili retko iskorišćeni, da se neki dupliraju, a samo mali deo redovno koristi za primenu i sintezu sa drugim podacima ili stečenim znanjima, u potpunosti je opravdana ideja da se na jednom mestu združeno prikažu kolekcije o istorijskom nasleđu Aljaske, koje potiču iz fundusa različitih institucija. Kolekcija je deo portala (Statewide Library Electronic Doorway – SLED) koji obrađuje informacione resurse značajne za Aljasku. Ova elektronska kapija kojom upravljaju aljaske biblioteke na web-u je prisutna još od 1995. godine.  Snalaženje u velikoj količini podataka i materijala na sajtu je omogućeno uključivanjem više parametara pretrage (institucija iz koje kolekcija potiče, tema, stvaralac, izvor, vrsta materijala). Pored lakog upoznavanja sa zanimljivim nasleđem Aljaske, ovaj web sajt pruža i odličan primer na koji način je moguće napraviti koristian i pregledan tematski orijentisan digitalni repozitorijum.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2021, str. 81-82.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXVIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2021, Bеograd, 2022, str. 77-82.

Zastave i grbovi Srbije

admin

Ivan Sarajčić, Zastave i grbovi Srbije

Ivan Sarajčić, Zastave i grbovi Srbije <http://www.zastave-grbovi.com> (24. I 2022).

Prezentacija Zastave i grbovi Srbije, autora Ivana Sarajčića, pokrenuta je krajem 2007. godine sa ciljem promovisanja pravilne upotrebe lokalnih grbova i zastava Srbije, kao i u svrhu prikupljalja podataka o njima. Autor skreću pažnju na čestu proizvoljnu upotrebu ovih simbola i na prvo mesto ističe svoju nameru da sistematizacijom informacija o toj temi na jednom mestu podstakne i ubrza uređivanje prilično haotičnog stanja u domaćoj heraldici i veksikologiji. U tom smislu, pregledna struktura sajta sa proverenim podacima svakako ispunjava osnovnu nameru. Ali više od toga, početna stranica sa uvodnim tekstovima i objašnjenjima o lokalnim grbovima i zastavama u Srbiji, već kroz navigaciju u padajućem meniju posetiocima daje mogućnost otiskivanja na zanimljivo i korisno putovanje i upoznavanje vizuelnog identiteta opština i gradova Srbije kroz njihove zastave i grbove. Praktično u formi leksikona, svaka odrednica sarži osnovne i ujednačene heraldičke i veksikološke podatke o određenoj opštini, propraćene fotografijama i ilustracijama, mapama okruga i opština, spiskovima mesta, naselja i sela.

Autor sajta Ivan Sarajčić, geograf i veksilolog, redovni član Srpskog heraldičkog društva i član Komisije za opis zastava pri FIAV-u (Savez Međunarodnih veksikoloških društava), takođe se dugo godina bavi izradom web prezentacija. On je autor jednog od prvih domaćih sajtova istoriografske sadržine – web sajta Udruženja za društvenu istoriju, puštenog u pogon 1999. godine na adresi www.udi.org.yu

Preporuka: Katalog izložbe Grbovi Beograda i beogradskih opština (autor Marko Perić), Istorijski arhiv Beograda, 2019. god.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2021, str. 80-81.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXVIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2021, Bеograd, 2022, str. 77-82.

Documentation Center Nazi Party Rally Grounds

admin

Documentation Center Nazi Party Rally Grounds

Nuremberg Municipal Museums, Documentation Center Nazi Party Rally Grounds
<https://museums.nuernberg.de/documentation-center> (20. II 2020).

Prezentacija Muzeja grada Nirnberga sadrži segment posvećen okupljanjima Nacionalcosijalističke partije održavanim u ovom gradu od 1933. do 1938. godine. Muzejski Dokumentacioni centar posvećen ovoj temi osim što pruža sveobuhvatnu sliku nacionalsocijalističke diktature, omogućava i uvid u istoriju partijskih mitinga. Na sajtu su prikazani objekti iz Dokumentacionog centra poput štampanih govora Adolfa Hitlera iz 1929. godine, ili pres fotografija partije iz 1937. i 1938. godine. Pored virtuelne 3D šetnje bivšom stalnom muzejskom postavkom, platforma je iskorišćena i da pozove posetioce da prilože eksponate za izložbu Nirnberg mesto skupova nacističke stranke: nastup, iskustvo i nasilje, na čijoj postavci se trenutno radi, a koja bi trebalo da bude otvorena od februara 2021. do kraja 2023. godine.

Slobodan Mandić, 20. februar 2021.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2020, str. 102-103.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2020, Bеograd, 2021, str. 101-106.

Udružеnjе Pansеj – Ulicе Pančеva

admin

Удружење „Пансеј”, Улице Панчева

Никола Ђорђевић, Удружење „Пансеј”, 6. IX 2018, Улице Панчева
<https://улицепанчева.срб> (8. II 2021).

Uprkos činjеnici da jе razvoj novih tеhnologija uticao na porast dostupnosti informacija o lokalnoj istoriji, izuzеv vеlikog broja sadržaja na društvеnim mrеžama, ipak jе primеtno da postoji začuđujućе mali broj namеnski krеiranih intеrnеt prеzеntacija na ovu tеmu. Nikola Đorđеvić, osnivač Udružеnja „Pansеj” u prеglеdnom tеkstu uvodnog dеla sajta napominjе da jе prvobitni cilj prеzеntacijе bio prеdstavljanjе imеna ulica i trgova Pančеva i dinamikе njihovog mеnjanja kroz istoriju, uz mogućnost prеglеda starih i novih fotografija važnih objеkata i zanimljivih mеsta u Pančеvu. Danas jе na sajtu dostupno dosta dodatnog matеrijala koji jе prеglеdno organizovan u nеkoliko sеkcija, poput foto-albuma, varoških priča, istorijе Pančеva, istorijata o zgradama i objеktima i sl. Tu su i atraktivnе sеkcijе poput opcijе Proširеna stvarnost, pomoću kojе korisnici uz pomoć pamеtnih urеđaja mogu da „oživе” zgradе i objеktе kojе postojе, ili su nеkada postojali u Pančеvu. Porеd Pančеva, dati su spiskovi ulica i trgova i za okolna banatska mеsta, a iskazana jе namеra da sе u razvoj projеkta uključе i drugi zaljubljеnici u lokalnu istoriju. Prеzеntacija Ulicе Pančеva prеdstavlja odličnu platformu za prеtraživanjе i istraživanjе kulturnog naslеđa Pančеva, koja ćе privući svе gеnеracijе zaintеrеsovanе za prošlost ovog dеla Banata. Skrеćеmo pažnju na vеliki potеncijal ovakvih inicijativa za popularizaciju istorijе ali i kao srеdstvo za povеćanjе intеrеsovanja učеnika za istoriju kao nastavni prеdmеt.

Slobodan Mandić, 8. februar 2021.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2020, str. 105-106.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2020, Bеograd, 2021, str. 101-106.

Der Digitale Oberösterreichs Geschichtsatlas

admin

Der Digitale Oberösterreichs Geschichtsatlas

Der Digitale Oberösterreichs Geschichtsatlas (DOGA) <http://doris.ooe.gv.at/themen/geschichte/geschichte.aspx> (27. IV 2018).

Digitalni istorijski atlas Gornje Austrije predstavlja bogate georeferentne informacije o različitim temama koje se odnose na ovu austrijsku pokrajinu. Prezentacija sadrži originalne katastre iz vremena cara Franca I (1817-1861), istorijski izgled lokacija, biografije političara, informacije o istorijskim granicama opština i parohija, istorijske mape, vojne memorijale i memorijale koncentracionih logora, rezultate izbora Prve (austrijske) republike, kao i popise imanja i domaćinstava koji su postojali oko 1830.  godine. Većinu od unesenih informacija i sadržaja je moguće pretražiti direktno preko tzv. osnovne mape i pratećih karata sa početka XIX veka, ili uz pomoć integrisane funkcije za pretragu. Jedna od najposećenijih sekcija sajta su popisi imanja i domaćinstava (Hofnamen und Häusergeschichte) koji bi trebali da budu kompletirani do 2020. godine. U narednoj fazi projekat bi trebalo da prevaziđe formu baze podataka za proučavanje lokalne istorije i da omogući izvanredna istraživanja društvene i ekonomske istorije ovog područja.

Slobodan Mandić, 27. april 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2017, str. 128.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2017, Bеograd, 2018, str. 125-129.

Collage – The London Picture Archive

admin

Collage – The London Picture Archive

London Metropolitan Archives, Collage – The London Picture Archive   <https://collage.cityoflondon.gov.uk/> (29. XII 2017).

Londonski metropoliten arhiv, istraživački centar specijalizovan za istoriju Londona, omogućio je korisnicima javni pristup za oko 250.000 slika (fotografija, printova, crteža, gravira, mapa) iz svoje bogate kolekcije, a za koju se procenjuje da ukupno sadrži dva miliona jedinica takve vrste građe. Osim građe Metropoliten arhiva, kolekcija sadrži i oko 6000 slika, akvarela, crteža i skulptura iz kolekcije Gildhol umetničke galerije. Najstarije ilustracije potiču iz sredine XV veka, a uvrštene su i fotografije iz novijeg vremena. Prostorino su pokriveni svi delovi Londona, kao i susedni okruzi. Izuzetnu kolekciju moguće je pretraživati sistemom napredne pretrage prema raznim parametrima: ključnim rečima, frazama i brojevima; pojedinačnim kolekcijama; hronološkim rasponom; tematskim odrednicama (ljudi, mesta, istorijski događaji); imenu autora/izdavaču; formatu; kataloškim oznakama. Autori sajta su dodatno organizovali materijal u okviru pojedinačnih galerija (37) i kolekcija (58), a posebno treba istaći odeljak sa interaktivnom mapom Londona gde su fotografije i crteži razvrstani u okviru markera sa brojevima koji označavaju količinu slika na određenoj lokaciji.

Slobodan Mandić, 29. decembar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2017, str. 139.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2017, Bеograd, 2018, str. 139-142.

Šеtnja vеka – Ulicama savskog kraja 1914. godinе

admin

Šеtnja vеka – Ulicama savskog kraja 1914. godinе
*Wayback Machine (МАR 13 2016)

ГО Савски венац, Тачка комуникације,
Шетња века – Улицама савског краја 1914.године, <http://setnjaveka.rs> (18. I 2016).

Projekat „Šetnja veka” osmišljen je kao onlajn vodič kroz društveni život Savamale uoči početka i tokom prvih meseci Prvog svetskog rata. U njegovoj internet prezentaciji prikazano je kako je ovaj deo Beograda dočekao početak rata i kako se promenila svakodnevica običnih ljudi nakon prvih ispaljenih metaka. Uvodna stranica sadrži kratko uputstvo za korišćenje sa linkom za ulazak na glavni deo sajta, posebno za verzije na srpskom i engleskom jeziku. Sadržani materijal je razvrstan u četiri tematske celine označene različitim bojama:Pred rat; Julska kriza i prva noć rata; Beograd pod bombama (29. jul – 2. decem- bar); Trinaestodnevna okupacija i oslobođenje (decembar). Unutar tematskih odeljaka nalaze se tačke raspoređene prema brojevima, povezane sa mapom koja zauzima osnovni deo radne površine ekrana i kroz koju je navigacija veoma jednostavna. Ulaskom na pojedine tačke na mapi korisnici će se susresti sa brojnim korisnim i interesantnim informacijama. Autori su pedantno zabeležili reference iz korišćene literature, ali i ostavili preporuke za dalje čitanje.

Slobodan Mandić, 18. januar 2016.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2015, str. 125.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXI. Prvi svetski rat”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2015, Bеograd, 2016, str. 121-125.

Valjevo – Grad bolnica (1914-1915)

admin

Dr Vladimir Krivošejev i Dragana Lazarevic Ilic,
Narodni muzej Valjevo, Valjevo – Grad bolnica (1914-1915)
*Wayback Machine (FEB 26 2016)

Народни музеј Ваљево, Ваљево – Град болница (1914-1915),
<http://valjevo-hospital.org> (18. I 2016).

Izložba i internet prezentacija Narodnog muzeja Valjevo pod nazivom Valjevo – Grad bolnica (1914-1915) odnosi se na široki spektar događaja iz istorije ovog grada u prve dve ratne godine (od objave rata krajem jula 1914. do okupacije Valjeva krajem oktobra 1915) u kojima je ceo grad bio jedna velika bolnica. Izložba pod ovim nazivom otvorena je 2. aprila 2015. godine, povodom stogodišnjice smrti slikarke Nadežde Petrović koja je bila dobrovoljna bolničarka u Valjevskoj bolnici, a njeno elektronsko onlajn izdanje urađeno je kao posebna, namenski kreirana internet prezentacija, prema visokom profesionalnim standardima. Početna stranica sadrži plan galerijskog prostora sa dvadeset i dva tematski imenovana panoa, smeštenih u osam sala, kroz koji je omogućeno veoma jednostavno kretanje. Ulaskom na bilo koji od izabranih panoa, označenih brojevima, počevši od dva uvodna u prvoj sali, posetilac dobija mogućnost kompletnog doživljaja putovanja kroz vreme, čitajući tekstove, razgledajući fotografije, ilustracije, mape, uz opcionu audio komponentu. Kompletan sadržaj sajta je dostupan i na engleskom jeziku, a inače predstavlja jedan od malobrojnih primera onlajn izložbene prezentacije domaće ustanove, koja je time svojoj izložbi značajno proširila sadržaj i povećala auditorijum, poništavajući vremensko-prostorna ograničenja trajanja i mesta održavanja izložbe.

Slobodan Mandić, 18. januar 2016.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2015, str. 124.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXI. Prvi svetski rat”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2015, Bеograd, 2016, str. 121-125.