Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Category: _Tematski

Рериховская энциклопедия

admin

Рериховская энциклопедия

Рериховская энциклопедия <http://www.roerich-encyclopedia.facets.ru> (2. X 2022).

Aleksandar Mihailovič Aseev (1902/3-ок. 1993), lekar, izdavač i jedan od autora almanaha ”Okultizam i joga”, koji je izlazio u Beogradu od 1933, jedno vreme u Sofiji (1937/38), a od 1952. do 1977. u Paragvaju.

Intеrnеt prеzеntacijе posvеćеnе pojеdinim istorijskim ličnostima mogu biti vеoma zgodno i korisno srеdstvo u еfikasnom i brzom prikupljanju nеophodnih podataka i njihovim uporеđivanjеm sa drugim izvorima. Upoznavanjе sa bogatim i zanimljivim životom ruskog slikara, filozofa, naučnika i pisca Nikolaja Rеriha (1874–1947), kao i životom njеgovе suprugе i slеdbеnika, umnogomе jе olakšano postavljanjеm web sajta na ruskom jеziku čiju okosnicu čini prikupljеna i provеrеna istorijska građa sa raznih strana, prеthodno objavljеna kao prvi tom Enciklopеdijе Rеriha u Novosibirsku 2003. godinе. Prеzеntacija skromnog dizajna, ali jеdnostavnog i upotrеbljivog sadržaja, sastoji sе od nеkoliko sеkcija dostupnih putеm mеnija sa lеvе stranе еkrana. Posеtioci sе ovdе mogu upoznati i prеtraživati informacijе u vеzi sa licima koja su povеzana sa Rеrihovima, a mеđu kojima ima vеoma zanimljivih ličnosti i za istraživačе našеg podnеblja, poput Alеksandra Mihailoviča Asееva (1902/3–1993), lеkara, izdavača i jеdnog od autora almanaha Okultizam i joga, koji jе pokrеnut u Bеogradu 1933. godinе. Tu jе zatim i rеčnik s objašnjеnjima pojmova i imеnima koja su pomеnuta u dеlu Učеnjе živе еtikе, kao i analiza izdanja ovog dеla. Korisni su i odеljci koji sadržе bibliografijе o Rеrihovima i katalog slika N. K. Rеriha, vеoma plodnog autora, čijе su mnogе slikе izložеnе u poznatim svеtskim muzеjima i galеrijama.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2022, str. 102-103.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2022, Bеograd, 2023, str. 99-104.

Промяната 1989. Преди и след

admin

Промяната 1989. Преди и след

Държавна агенция “Архиви”, Промяната 1989. Преди и след
<https://thechange1989.archives.bg> (10. XI 2022).

Промяната 1989. Преди и след

Projеkat Promеnе 1989. Prе i poslе pokrеnut jе sa idеjom da sе omogući pristup ranijе nеpoznatom izvornom matеrijalu koji bi upotpunio mnogostrukost sеćanja na taj pеriod novijе istorijе Bugarskе. Vеć u uvodnom tеkstu dr. Mihaila Gruеva, dirеktora bugarskе Državnе agеncijе „Arhivi”, prеdstavljеno jе nеkoliko polaznih tačaka za pokrеtanjе projеkta, rеalizovanog u saradnji sa nacionalnim tеlеvizijskim i radio kućama i Agеncijom za obеlodanjivanjе dokumеnata i za izjašnjavanjе o pripadnosti bugarskih državljana Državnoj bеzbеdnosti i obavеštajnim službama Bugarskе narodnе armijе. Porеd ostalog ukazano jе i na to da nе postoji opštеprihvaćеno mišljеnjе da li sе i kada bugarska tranzicija tačno završila. Mišljеnja i u akadеmskim krugovima o tomе su različita, gdе prеovladava ono da jе okončana najkasnijе do 2007. godinе, dok mnogi obični ljudi nе prеpoznaju sadašnjost kao nеšto kvalitativno dugačijе od tranzicijе. Iz tog razloga autori sajta pažnju višе usmеravaju na počеtni tranzicioni pеriod. O tomе govorе vеć i naslovi cеlina prеzеntovanih dokumеnata na počеtnoj stranici sajta (tеmе i događaji): „Pеrеstrojka” i bugarska „pеrеstrojka”; Vеtar promеna u BKP; Ekonomija 1987-1991; Spoljna politika (1987–1991); Dеmonstracijе otpora (1987–1989); Državni udar – 10. novеmbar 1989; Mitinzi, povorkе, praznici, koncеrti, svakodnеvni život; Rеstauracija starih partija; Partijski kongrеsi; Ustav iz 1991. godinе, itd. Do sada jе učinjеno dostupnim prеko 1.100 ranijе nеpoznatih dokumеnata koji su odabrani iz Državnе agеncijе „Arhivi” širom Bugarskе, dopunjеnih dokumеntima pomеnutе Komisijе i autеntičnim snimcima iz arhivе Bugarskе nacionalnе tеlеvizijе i Zlatnog fonda Bugarskog nacionalnog radija. Kako autori ističu, izrada sajta bi trеbalo da prеdstavlja samo počеtak objavljivanja novopristiglih dokumеnata iz fondova Savеza dеmokratskih snaga, kao i o ključnim ličnostima poput Žеljе Žеlеva ili Radoj Ralina.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2022, str. 103-104.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2022, Bеograd, 2023, str. 99-104.

Mapping Early American Elections

admin

Mapping Early American Elections

Roy Rosenzweig Center for History and New Media, George Mason University 2019, Mapping Early American Elections <https://earlyamericanelections.org> (8. XI 2022).

Prezentacija projekta Mapiranje ranih američkih izbora otvara prozor u formativni period američke politike čineći dostupnim interaktivne mape i vizuelizacije izbora za Kongres u periodu od 1787. do 1825. godine. Pored rezultata izbora i prostornih podataka na osnovu kojih su mape kreirane, korisnici se mogu poslužiti i nizom eseja sa temama iz političke istorije tog perioda. Takođe, tu su i uputstva koja bi trebalo da podstaknu na korišćenje prezentovanih podataka za izradu sopstvenih mapa (što može poslužiti i za trening u istorijskom istraživanju kroz primenu informacionih tehnologija). Projektni tim sastavljen od stručnjaka pri Centru za istoriju i nove medije Roj Rozencvajg sa Univerziteta Džordž Mejson je u realizaciji ovog poduhvata imao ogromnu pomoć istoričara Filipa Lempija koji je veći deo karijere posvetio rekonstrukciji izvora za rani period izbora u Americi. Ovaj naučnik je praktično povratio izgubljenu istoriju decenijama požrtvovano pregledajući arhivsku građu, štampu i druge izvore, a u impresumu je naveden kao projektni konsultant.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2022, str. 100-101.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2022, Bеograd, 2023, str. 99-104.

Anemi – Digital Library of Modern Greek Studies

admin

Anemi – Digital Library of Modern Greek Studies

Anemi – Digital Library of Modern Greek Studies <https://anemi.lib.uoc.gr> (25. X 2022).

Anemi – Digital Library of Modern Greek Studies

Digitalna biblioteka modernih grčkih studija je pokrenuta još 2006. godine od strane Univerzitetske biblioteke Krita kao kruna projekta započetog 2000. godine. Obogaćivanja sadržaja Biblioteke je nastavljano sve do maja 2009. godine. Unutar prezentacije korisnicima su dostupni brojni i bogati digitalizovani sadržaji, sakupljeni sa različitih strana, ali pretežno iz kolekcija starih i retkih knjiga Univerziteta na Kritu. Jednostavna forma sajta posetiocima na levoj strani ekrana pruža vertikalni meni, sa podjedanko istaknutim sekcijama. Među njima svakako izdvajamo odeljak Navigacija, gde je sav materijal raspoređen i dostupan u kategorijama digitalne kolekcije, vrsta materijala, kontributori. Digitalne kolekcije čini nekoliko tematski organizovanih celina, od kojih je najobimnija Grčka digitalna bibliografija od XV do XXI veka sa oko 12.500 jedinica, odnosno dostupnih knjiga u digitalnom obliku. Osim toga, pomenimo još i zbirke u kojima su sabrana dela iz istorije književnosti, opštih istorija i istorija Grka (Antaeus), zatim referentni materijali poput bibliografija, rečnika, enciklopedija, priručnika, hronologija i drugih publikacija od koristi za studije moderne Grčke (Neohellinistis), ili celiinu manusCrete, gde je pohranjeno 77 rukopisa koji se danas čuvaju na Kritu. Stručnjacima za digitalizaciju će posebnu pažnju privući stranica sa detaljnim objašnjenjima o primenjenim postupcima, standardima i procesima sprovedenim za realizaciju ovog projekta (Tutorials/Οδηγοί).

Među brojnim retkim i dragocenim primercima digitalnih kopija moguće je pronaći prave raritete, poput istorijske rasprave Klefte i suliote, Vojislava V. Rašića, štampane u Beogradu 1892. godine. Za manji broj digitalizovanog materijala sa nejasnim statusom autorskih prava, pristup je omogućen samo unutar zatvorene mreže Univerziteta.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2022, str. 99-100.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2022, Bеograd, 2023, str. 99-104.

European Digital Treasures

admin

European Digital Treasures

European Digital Treasures: Management of centennial archives in the 21st century
<https://www.digitaltreasures.eu/> (22. VI 2022).

Projekat Evropske digitalne riznice inspirisan je različitim izazovima sa kojima se suočavaju baštinske institucije kulture i koji ih usmeravaju ka novim modelima poslovanja u digitalnom dobu. Sabiranje zajedničkog evropskog nasleđa, sa posebnim akcentom na digitalnu dostupnost, kao i povećanje njegove vidljivosti i upotrebe, glavni su ciljevi zajedničkog poduhvata konzorcijuma na čelu sa Španskim državnim arhivom. Partnersku mrežu čine još i nacionalni arhivi Norveške, Mađarske, Malte, Portugalije, kao i Munster tehnološki univerzitet u Korku (Irska) i Međunarodni centar za arhivska istraživanja (ICARUS). Pored detaljnog opisa svih projektnih aktivnosti, centralno mesto veb prezentacije predstavlja odeljak koji sadrži digitalne kataloge tri transmedijske izložbe: I Stvaranje Evrope – istorija, pamćenje i mit o Evropejstvu preko hiljadu godina; II Prognanici, migracioni tokovi i solidarnost; III Evropska otkrića – od novog sveta, do novih tehnologija. Svaka od izložbi sadrži oko pedeset reprezentativnih eksponata izabranih među različitim, poglavito arhivskim institucijama širom Evrope. Među njima ima i onih poreklom iz srpskih arhiva (dokument o prelasku srpskih porodica iz Beograda u Zemun 1791. godine iz Istorijskog arhiva Beograda, ili plan novog plovnog puta na Dunavu kod Petrovaradina iz 1851. godine iz Arhiva Vojvodine), ali i drugih zanimljivih svedočanstava, poput plana karantinske stanice kod Zemuna iz 1762. godine (Nacionalni arhiv Mađarske), ili spiska neophodnih medicinskih proizvoda lekara u Kotoru iz 1556. godine (Državni arhiv Crne Gore). Katalozi su dostupni za preuzimanje u PDF formatu, na nakoliko jezika, a od dodatnih sadržaja tu su još i brošure sa ponudom proizvoda čija izrada je inspirisana odabranim dokumentima sa izložbi, zatim izložbene video prezentacije, kao i linkovi za slobodno preuzimanje nekoliko igara (kvizovi, igre memorije, interaktivne rolplej igre).

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2022, str. 107-108.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XL”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2022, Bеograd, 2022, str. 107-112.

Ups and Downs, Highs and Lows…

admin

Ups and Downs, Highs and Lows… and the Forgotten

Centar za kulturnu dekontaminaciju,
Usponi i padovi, domašaji i promašaji… i ono što smo zaboravili /
Ups and Downs, Highs and Lows… and the Forgotten
<https://www.upsdownshighslows.com/> (29. VI 2022).

Internet prezentacija projekta usmerenog na pitanja kulturne razmene, saradnje i međusobnih uticaja Sjedinjenih Američkih Država i Jugoslavije/Srbije u okviru koga su tokom 2020. sprovedena istraživanja, organizovane debate, filmske projekcije, izložba, pereformansi, promocije, stručna vođenja i druge aktivnosti. Sakupljena arhivska građa i materijali sada su delom dostupni u okviru sedam kategorija sajta u sekciji Studije: film, poezija, muzika, savremena umetnost, pozorište, strip, urbanizam. Unutar svakog odeljka je prvo dat uvodni tekst, a nakon prezentovanih dokumenata nalaze se rubrike sa linkom ka snimcima održanih prezentacija i diskusija, hronologija događaja i informacije o istraživačima. Prema rečima autora projekta, Branislava Dimitrijevića, Ane Miljanić i Ljubice Slavković, internet prezentacija sadrži materijale koji bi trebalo da ispitaju i osvetle kompleksnosti i kontradikcije političkih, ekonomskih i kulturnih odnosa između SAD i Jugoslavije/Srbije kroz istorijske studije slučaja umetničke i kulturne saradnje, razmene i uticaja, sa težnjom stvaranja platforme za dalje diskusije o razotkrivenim kontradikcijama.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2022, str. 111-112.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XL”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2022, Bеograd, 2022, str. 107-112.

Yerusha

admin

Yerusha

Rothschild Foundation Hanadiv Europe, Yerusha <https://yerusha.eu/> (22. VI 2022).

Digitalna onlajn platform Yerusha (na hebrejskom Nasleđe) predstavlja katalog slobodno dostupnih informacija o evropskom jevrejskom arhivskom nasleđu. Platforma je nastala kao rezultat zajedničke saradnje evropskih, američkih i izraelskih akademskih i baštinskih institucija i podržana je od evropskog ogranka fondacije Rotšild. Početna strana sajta suštinski je usmerena na dva osnovna odeljka, a to su Mreža, gde su dostupne informacije sa logotipovima 26 institucija koje su deponovale informacije u bazu, kao i odeljak rezervisan za naprednu pretragu. Opisi arhivskih fondova i zbirki poreklom iz Srbije u bazu su deponovani većim delom preko Istorijskog arhiva Beograda, ali i preko Memorijalnog muzeja Holokausta iz Vašingtona. Organizacija metapodataka u bazi omogućuje preciznu filtraciju podataka preko različitih parametara: perioda (vremenske linije), jezika građe, tematskog indeksa, vlasničke institucije, postojanje linkova ka informativnim sredstvima kolekcija. Uredno prezentovani, standardizovani i lako pretraživi podaci o velikom broju arhivskih kolekcija iz različitih institucija, takođe mogu poslužiti i kao dobar primer i ideja vodilja na koji način organizovati tematski profilisane i onlajn dostupne digitalne vodiče kroz arhivsku građu.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2022, str. 108-109.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XL”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2022, Bеograd, 2022, str. 107-112.

Budapest100

admin

Budapest100

Open Society Archives, KÉK Contemporary Architecture Centre,
Budapest100 <https://budapest100.hu/en/> (23. VI 2022).

Prezentacija Budempešta 100 nastala je na temelju aktivnosti u okviru manifestacije i serije događaja pokrenutih 2011. godine od strane Arhiva otvorenog društva i nezavisne organizacije Mađarski centar za savremenu arhitekturu. U početku okrenuti zgradama Budimpešte starim jedan vek, organizatori vremenom okupljaju volontere i predstavnike različitih zanimanja radi otkrivanja mnogih detalja i priča u vezi sa arhitektonskim objektima mađarskog glavnog grada. Prvobitni spisak objekata je dopunjavan na osnovu građe Gradskog arhiva Budimpešte. Dosadašnje aktivnosti i istraživanja su iskorišteni za jedinstvenu bazu podataka dostupnu na dvojezičnom sajtu projekta u odeljku Istraživanja (Research/Kutatás). Baza je podeljena u sekcije razvrstane prema zastupljenim objektima, graditeljima, arhitektama, godini izgradnje, a tu je i stranica sa tekstom o metodologiji istraživanja i njenom razvoju u proteklih deset godina. Od propratnih sadržaja na sajtu su dostupni galerija fotografija, prisustvo u medijima, linkovi ka društvenim mrežama, kao i poziv i pristupnice za učešće volonterima i vlasnicima objekata.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2022, str. 109-110.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XL”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2022, Bеograd, 2022, str. 107-112.

Biblioteka manastira Dečani

admin

Biblioteka manastira Dečani

Manastir Visoki Dečani, Biblioteka manastira Dečani
<https://www.decani.org/sr/latinica-srpski/knjige> (21. II 2022).

Veb prezentacija manastira Visoki Dečani, zadužbine kralja Stefana Dečanskog i cara Stefana Dušana iz XIV veka, koju je 2004. godine Unesko uvrstio na svoju listu svetske kulturne baštine, pored odeljaka posvećenih znamenitoj istoriji, izgledu, bogatoj riznici i opštežiću manastira, takođe sadrži i posebno izdvojenu elektronsku biblioteku. Ovde su u digitalnom prikazu dostupne sve knjige iz vredne kolekcije od preko sto pedeset dečanskih rukopisnih knjiga od XIII do XVIII veka, zatim i kolekcija stare štampane knjige (među kojima i dela poznatih dečanskih igumana i monaha iz XIX i prve polovine XX veka), putopisi, nove knjige (odabrani naslovi iz biblioteke manastira), istorijski izvori (naslovi koji se neposredno bave manastirom Dečani bilo iz istorijskog, literarnog, ili aspekta istorije umetnosti). U posebnu celinu su izdvojeni naslovi na stranim jezicima, gde se mogu pronaći putopisi iz XIX i sa početka XX veka na engleskom i ruskom jeziku, stari letopisi i dnevnici na ruskom jeziku, naučna literatura o manastiru Dečani prevedena na engleski jezik, ali i knjige o aktuelnim događajima iz novije istorije regiona. Iako dostupna građa nije snabdevena metapodacima (u okviru nekog posebnog programa), te stoga nije moguće vršiti pretragu celokupnog materijala, mnoge knjige su obrađene softverom za optičko prepoznavanje teksta (OCR) i stoga ih je moguće pretraživati pojedinačno. Naročito treba istaći kvalitetno skenirane i u visokoj rezoluciji dostupne stranice iz kolekcije rukopisnih knjiga, koje se po značaju i bogatstvu svrstavaju odmah iza hilandarskih.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2022, str. 110-111.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XL”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2022, Bеograd, 2022, str. 107-112.

Zeithistorische Forschungen

admin

Zeithistorische Forschungen / Studies in Contemporary History

Zeithistorische Forschungen | Studies in Contemporary History
<https://zeithistorische-forschungen.de/> (23. II 2022).

Nemački časopis posvećen temama iz savremene istorije pokrenuo je Centar za savremenu istoriju u Potsdamu 2003/2004 godine. Pokretanje časopisa inspirisano je idejom da se da prednost mlađoj generaciji naučnika, čija istraživačka polja i rezultati nisu bili dovoljno zastupljeni u drugim časopisima. Pored toga, prvi urednici, istoričari Konrad Jarauš (Konrad H. Jarausch) i Kristof Klajsman (Christoph Kleßmann) istakli su potrebu za upoznavanjem suštinskih promena do kojih je došlo u savremenim istorijskim istraživanjima. Razlog za izbor hibridnog modela publikovanja, u štampanom i u onlajn izdanju, objašnjen je ubrzanom medijatizacijom prošlosti i rastućom digitalizacijom u komunikaciji među naučnicima. Dok štampano izdanje zadovoljava utvrđene standarde za akademske časopise, onlajn publikacije poseduju dodatne prednosti i mogućnosti rada sa vizuelnim materijalom, video klipovima i audio snimcima. Veb prezentacija onlajn izdanja časopisa jednostavno je podeljena u svega nekoliko segmenata. Početna stranica sajta sadrži naslovnu stranu i prečice ka člancima aktuelnog broja, a zatim su date novosti, novi reprinti i prečice ka oznakama za pretragu. Posebno je izdvojena strana sa detaljnim uputstvima za predaju rukopisa, predlog tema i sl. Iako je časopis bazično na nemačkom jeziku, takođe se objavljuju i članci na engleskom, koji su dostupni i izdvojeno (do sada preko 120 članaka). Pretragu sadržaja je moguće vršiti preko mašine za pretragu, prema indeksima autora, tema i oznaka (ključnih reči). Časopis izlazi tri puta godišnje, a onlajn izdanje beleži 530 hiljada poseta tokom 2021. godine (360 hiljada u 2020. god). Realizacija onlajn izdanja časopisa je ostvarena u saradnji sa specijalističkim istorijsko-informacionim sistemom Clio-Oline. 

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2021, str. 94-95.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2021, Bеograd, 2022, str. 93-98.