Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Category: _Tematski

Archives Portal Europe

admin

Archives Portal Europe

Archives Portal Europe <http://www.archivesportaleurope.net> (27. XI 2019).

U izveštaju Međunarodnog arhivskog saveta iz 2002. godine ukazano je na to da će arhivi u digitalnom dobu za primarni cilj svoje delatnosti imati potpunu digitalizaciju i onlajn dostupnost arhivskog materijala. Ipak, ulaganje u digitalizaciju za arhive je veoma skup i složen poduhvat koji zahteva dosta vremena. Čak i ako bi arhivi imali neograničen budžet i resurse, ovo bi bio veoma dugotrajan i ambIciozan proces. Stoga bi lakši put vodio korišćenju drugih mogućnosti koje digitalne tehnologije stavljaju arhivima na raspolaganje.

Paralelno sa izgradnjom sopstvenih nacionalnih i lokalnih istraživačkih portala, zemlje širom Evrope započele su 2009. godine s kreiranjem zajedničkog sistema u svrhu povezivanja virtuelnih prostora različitih institucija u jedinstveni katalog. To je rezultiralo lansiranjem Arhivskog portala Evrope 2012. godine u vidu onlajn repozitorijuma za evropske arhivske kataloge. Iako primenjuje međunarodne arhivske standarde za opis arhivske građe, ovaj portal zapravo samo skladišti metapodatke i veze ka digitalnim objektima (skenovima dokumenata) u postojećim bazama. Kao rezultat, korisnici na jednom mestu imaju mogućnost pretrage ogromne količine informacija o arhivskoj građi – preko 275 miliona jedinica opisa dokumenata koji potiču iz oko 7000 institucija.

Pretragu velike količine podataka u hijerarhijskoj strukturi korisnici mogu vršiti putem ključnih reči (uključujući višejezičnu pretragu i bulove operatore), ali i kombinovanom metodom, selektujući i ukrštajući podatke o arhivskim institucijama, vrstama dokumenta, vremenu nastanka, ličnim imenima i sl. Registrovanim korisnicima dodatno je omogućeno da snime rezultate svojih pretraga, označe određene opise dokumenata, ali i da formiraju sopstvene kolekcije. Poseban odeljak sajta je posvećen istraživanju sadržaja kroz tematske celine. Pored pretrage arhivske građe, u odeljku Direktorijum sadržane su informacije o arhivskim institucijama izlistanim prema evropskim državama abecednim redom. Pojedinim posetiocima će biti privlačan i odeljak sa interesantnim dokumentima, izabranim od strane institucija u kojima su pohranjeni.

Arhivski portal Evrope predstavlja optimalan okvir u kojem arhivske institucije imaju priliku da nastupaju zajedno i udruženim snagama korisnicima omogućavaju daleko bolji uvid u bogatstva evropskih arhivskih fondova. Odlika ovog portala je kontinuirani rad na ažuriranju i osvežavanju tehničkih rešenja, kao i stalna dopuna informacija o arhivskoj građi i arhivima. Trenutno se radi na redizajniranju portala u dve odvojene verzije: za korisnike koji pristupaju preko desktop računara i i za one koji to vrše putem mobilnih telefona. Takođe, odlučeno je da se izvrši sadržajno obogaćivanje baze i podacima iz vanevropskih arhivskih institucija, koje čuvaju materijale koji se odnose na Evropu.

Slobodan Mandić, 27. novembar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2019, str. 113-114.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2019, Bеograd, 2019, str. 113-118.

Arhiva modernizma

admin

Arhiva modernizma – Digitalni repozitorijum arhitekture i urbanizma druge polovine 20. veka

Jelica Jovanović, Ljubica Slavković, Arhiva modernizma – Digitalni repozitorijum arhitekture i urbanizma druge polovine 20. veka, 2018, <https://www.arhivamodernizma.com/> (26. II 2019).

Projekat Arhiva modernizma predstavlja digitalni, onlajn repozitorijum građe o modernističkoj arhitekturi i urbanizmu Srbije i bivše Jugoslavije. Cilj projekta jeste da ovu građu učini dostupnijom istraživačima i široj javnosti i da promoviše i popularizuje stvaralaštvo u arhitekturi. Planirano je da se unutar ove prezentacije nađu digitalizovani crteži, fotografije, slajdovi i publikacije najznačajnijih stvaralaca modernističke arhitekture. Većina trenutno dostupnog materijala potiče iz ličnih arhiva arhitekata i njihovih porodica, a uključen je i materijal koji dolazi iz Zavoda za izgradnju Beograda. Digitalna arhiva modernizma je strukturirana u tri sekcije: arhiva autora, arhiva institucija i arhiva projekata. Arhiva autora trenutno sadrži biografije 11 arhitekata, koje su pojedinačno povezane sa odeljkom u kojem je trenutno pohranjeno 13 projekata. Pored projekata nekih od beogradskih građevinskih celina (stambeno naselje Nova Galenika, naselje Višnjička banja, novobeogradski blokovi, naselje Kijevo Kneževac), arhiva projekata sadrži i one koji su izvedeni u inostranstvu (Kuvajt, Angola), kao i arhivu memorijalnih kompleksa (Kadinjača).

Slobodan Mandić, 26. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 123.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Časopis „Istorija 20. veka“

admin

Časopis „Istorija 20. veka“

Institut za savremenu istoriju, Časopis „Istorija 20. veka“
<http://istorija20veka.rs/> (19. II 2019).

Od nedavno je javnosti dostupna i Internet prezentacija časopisa Istorija 20 veka, koji kao izdanje Instituta za savremenu istoriju u kontinuitetu izlazi od 1983. godine dva puta godišnje. U časopisu se objavljuju radovi iz savremene istorije Srbije, bivše Jugoslavije i Balkana u evropskom i globalnom kontekstu. Prezentacija sadrži arhivu svih do sada objavljenih brojeva, uz napomenu da su od broja 2011/1 članci dostupni kao pojedinačni PDF fajlovi, a stariji brojevi kao jedinstven PDF fajl. Pored toga, fajlovi prezentovanih brojeva stariji od 2004. godišta (2003/2 i stariji) dobijeni su skeniranjem papirnih primeraka, pri čemu nad njima nije izvršena obrada optičkog prepoznavanja teksta, tako da članke nije moguće pretraživati. Iako ne postoji ni pretraživa baza autora, članaka, tema, ili rubrika, digitalna kolekcija časopisa Istorija 20. veka, zajedno sa propratnim informacijama o časopisu (ciljevi i delokrug, etički principi, uputstvo za autore, redakcija) nesumnjivo predstavlja lokaciju od interesa za istraživače savremene istorije.

Slobodan Mandić, 19. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 121.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Ti Racconto la Storia

admin

Ti Racconto la Storia
*Wayback Machine (AUG 15 2020)

Il Sistema Archivistico Nazionale – SAN, Direzione Generale Archivi – DGA, Istituto Centrale per gli Archivi – ICAR,  Ti Racconto la Storia <http://www.tiraccontolastoria.san.beniculturali.it/> (18. II 2019).

Tematski portal Nacionalnog arhivskog sistema sa sedištem u Rimu predstavlja digitalnu biblioteku dokumenata i audiovizuelne građe, koji su pohranjeni u različitim institucijama i svedoče o određenim temama italijanske savremene istorije. U pitanju su intervjui sa neposrednim svedocima, radio zapisi i drugi audiovizuelni prilozi sakupljeni, kao fragmenti zajedničkog sećanja, u okviru tri kolekcije: Rat i otpor u Saviglianu, Senke moći: kabineti i zakonodavne kancelarije ministara, i Usmena istorija bivše psihijatrijske bolnice Santa Maria dela Pietadi Roma. Za dizajn, upravljanje i razvoj sajta nadležan je Centralni institut za arhive, koji deluje kao organizacija za studije, primenjeno istraživanje i upravljanje informacionim sistemima u okviru Generalne direkcije za arhive.

Slobodan Mandić, 18. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 120-121.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Российско-германский проект по оцифровке германских документов в архивах Росс. Федерации

admin

Российско-германский проект по оцифровке германских документов в архивах Российской Федерации

Маттиас Уль, Сергей Кудряшов, Евгений Бастрон, 2017, Российско-германский проект по оцифровке германских документов в архивах Российской Федерации <http://germandocsinrussia.org/> (26. II 2019).

Jedna od posledica savezničke pobede u Drugom svetskom ratu bila je i to što su se dokumenta nacističkog režima zatekla na teritoriji više zemalja, uključujući i Rusiju. Najveće zbirke takvih dokumenata na teritoriji Rusije čuvaju se u Federalnom arhivu Ruske Federacije (GARF, RGASPI i RGVA), kao i u Centralnom arhivu Ministarstva odbrane Ruske Federacije (CAMO). Projekat digitalizacije nemačkih dokumenata pohranjenih u ruskim arhivima pokrenut je 2011. godine na inicijativu predsedničke administracije Ruske federacije, a zajednički ga realizuje više institucija: Federalna arhivska agencija, Ministarstvo odbrane, Rusko istorijsko društvo, Nemački istorijski institut u Moskvi. Digitalizovana arhivska građa jednostavno je podeljena u tri sekcije: dokumenta Drugog svetskog rata, Prvog svetskog rata i građa specijalnih nemačkih službi (tim redosledom). Kvalitetna pretraga prezentovanog materijala je moguća zahvaljujući dobro strukturiranim metapodacima. U sekciji Ukazateli/ Verzeichnis moguće je vršiti detaljnu pretragu, a tu je vidljivo i koje vrste metapodataka su prisutne u zbirci, kao i broj dokumenata sa tim opisima. Dokumenta su zaštićena digitalnim tekstualnim žigom od neovlašćene upotrebe, što u pojedinim slučajevima može otežati čitanje teksta. Kompletan sadržaj prezentacije je dostupan na nemačkom i ruskom jeziku. 

Slobodan Mandić, 26. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 119-120.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Rock Scene magazine (1973-1982)

admin

Rock Scene magazine (1973-1982)

Ryan Richardson, Rock Scene magazine (1973-1982 <http://www.rockscenester.com> (12. XII 2018).

Slobodan pristup digitalnoj kolekciji američkog magazina Rok scena (1973-1982)  omogućen je zahvaljujući pregalaštvu Rajana Ričardsona, pasioniranog kolekcionara artefakata pank rok kulture 70-ih i 80-ih godina: muzičkih zapisa, flajera, fanzina i fotografija. Iako autor u propratnom tekstu duhovito ističe kako će dostupna kolekcija časopisa osim kolekcionarima i zaljubljenicima u popularnu kulturu nekima poslužiti i kao novo sredstvo prokrastinicije i smanjivanja radne produktivnosti (neobaveznim prelistavanjem kolekcije), ostaje neupitno da dostupna digitalna arhiva od sto pet brojeva Rok magazina nudi mogućnost za prikupljanje korisnih informacija za istraživanje fenomena popularne kulture. Takođe, od značaja mogu biti i podaci o proizvodima koji su se reklamirali u časopisu tada namenjenom prvenstveno mlađoj publici.

Slobodan Mandić, 12. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2018, str. 168.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2018, Bеograd, 2018, str. 163-168.

Mission Centenaire 14 -18

admin

Mission Centenaire 14 -18

Mission Centenaire 14 -18 <http://centenaire.org/fr>  (24. XII 2018).

Francuski portal posvеćеn stogodišnjici obеlеžavanja Prvog svеtskog rata nastao jе kao rеzultat dеlovanja radnе grupе imеnovanе od stranе francuskе vladе 2012. godinе. U radu ovog tеla učеstovalе su brojnе i najvažnijе francuskе kulturnе institucijе. Portal ima tri glavnе sеkcijе: prvu posvеćеnu komеmorativnim događajima u Francuskoj i drugdе; drugu fokusiranu na francuskе digitalnе kolеkcijе i tеmе u vеzi sa Prvim svеtskim ratom, uključujući rеdak i vrеdan arhivski matеrijal (Trésors des archives); trеću, koja jе u vеzi sa naučnim i obrazovnim aktivnostima. Posеban značaj sеkciji sa ditalnim arhivskim dokumеntima dajе građa porеklom iz privatnih kolеkcija. U okviru prеzеntacijе su razmеštеnе i brojnе vеzе ka drugim intеrnеt lokacijama. Iako inicijalno pokrеnut kao multilingvalan (francuski, еnglеski, nеmački jеzik), najvеći broj sadržaja na portalu jе dostupan samo na francuskom jеziku.

Slobodan Mandić, 24. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2018, str. 167.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2018, Bеograd, 2018, str. 163-168.

Zavod za proučavanje kulturnog razvitka, Časopis Kultura

admin

Zavod za proučavanje kulturnog razvitka, Časopis Kultura

Zavod za proučavanje kulturnog razvitka, Časopis Kultura <http://www.casopiskultura.rs> (23. XII 2018).

Časopis Kultura je pokrenut 1968. godine zaslugom Stevana Majstorovića, osnivača Zavoda za proučavanje kulturnog razvitka, sa namerom podsticanja integralnog, analitičkog i kritičkog tumačenja savremenih kulturnih fenomena. Za pola veka izlaženja, objavljeno je 160 brojeva, koji su odnedavno dostupni i u digitalnom obliku u okviru namenski kreirane internet prezentacije. Kolekcija kompleta časopisa je sastavljena od digitalnih kopija skeniranih starijih brojeva i novijih, već nastalih u elektronskoj formi. Zahvaljujući tehnologiji optičkog prepoznavanja znakova (OCR), kojom su stariji brojevi obrađeni, zbirka je pretraživa i unutar sadržaja tekstova.  Pored pregleda pojedinačnih naslova arhive u odeljku Brojevi, omogućena je i napredna pretraga kompletnog sadržaja u delu za naprednu pretragu, i to prema sledećim kriterijumima: autor teksta, naslov teksta, godina izdanja, broj, tema, ključne reči. Od pratećih sadržaja tu je još i kratak zapis o časopisu, aktuelne vesti, sadašnja i sve dosadašnje redakcije časopisa (sa članovima izdavačkog saveta), kao i uputstvo za predaju radova.

Slobodan Mandić, 23. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2018, str. 166.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2018, Bеograd, 2018, str. 163-168.

Institut za noviju istoriju Srbijе, Tokovi istorijе

admin

Institut za noviju istoriju Srbijе, Tokovi istorijе

Institut za noviju istoriju Srbije, Tokovi istorije <http://tokovi.istorije.rs>
(23. XII 2018).

Internet prezentacija Tokova Istorije, časopisa Instituta za noviju istoriju Srbije, u sklopu koje je omogućeno preuzimanje svih članaka objavljenih u ovom naučnom časopisu, počevši od prvog objavljenog broja iz 1967. godine. Arhiva časopisa je data pregledno u obrnutom hronoškom nizu, ali bez mogućnosti napredne pretrage. Uprkos tome, očitavanje stranica je veoma brzo, te stoga korisnici mogu lako vršiti pregled apstrakata i članaka datih u pdf formatu. Od pratećih sadržaja su dati istorijat časopisa, uputstvo za autore, a posebno je izdvojen najnoviji broj. Osim toga, treba pohvaliti redak primer detaljno i transparentno iskazane uređivačke politike i uslova korišćenja datog materijala („Ciljevi i delokrug”), te obaveza glavnog i odgovornog urednika i redakcije, obaveza autora i recenzenata, pitanja autorskih prava i plagijata („Etički principi”). Tokovi istorije izlaze u tri sveske godišnje, pri čemu treća sveska izlazi pretežno na engleskom jeziku. Od broja 2/2016. časopis Tokovi istorije se nalazi na ERIH PLUS listi.

Slobodan Mandić, 23. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2018, str. 165.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2018, Bеograd, 2018, str. 163-168.

Baza podataka zatočenika logora Sajmište

admin

Baza podataka zatočenika logora Sajmište

Istorijski arhiv Beograda, „Baza podataka zatočenika logora Sajmište”, Eskalacija u Holokaust, <https://www.holokaust.arhiv-beograda.org/sajmiste> (20. XII 2018).

U logoru na beogradskom Sajmištu, gde je početkom decembra 1941. godine bilo zatočeno oko 6.400 Jevreja i oko 600 Roma, većinom žena i dece, život je izgubilo preko 6.300 zatočenika, i to za samo šest nedelja, u aprilu i maju 1942. godine. Iako o ovim žrtvama više od 70 godina nije bilo detaljnijih podataka, zahvaljujući nedavnom otkriću prilikom revizije fondova u Istorijskom arhivu Beograda, pronađena je arhivska građa koja sadrži dokumentaciju i prijave smrti za više od 3000 beogradskih Jevreja ubijenih u logoru Sajmište. Motivisani ovim otkrićem, u Istorijskom arhivu Beograda su inicirali široku međunarodnu saradnju sa ciljem da se istraže savremena iskustva i metodologije, kako bi pronađen materijal bio obrađen i predstavljen javnosti na najbolji i najefektniji način. Kao jedan od rezultata projekta Eskalacija u Holokaust proizišla je i pretraživa baza podataka zatočenika logora Sajmište koja sadrži podatke za 3.505 ubijenih osoba. Pretraživanje se vrši po prezimenu, imenu, ili oba podatka. Unetim podacima o žrtvama (prezime; ime; ime oca; devojačko prezime; godina rođenja/starost; zanimanje; nacionalnost/veropispovest; boravište; izvor; podnosilac prijave) u pojedinim slučajevima pridružene su i digitalne kopije dokumenata iz drugih arhivskih celina, a koje se odnose na određenu ličnost (prijave boravka, upisnice učenika, prijave imovine, različite molbe i dr). Pridružena arhivska građa na poseban način svedoči o životu jedne zajednice, čiji su pripadnici tragično stradali u logoru na beogradskom Sajmištu 1942. godine.

Slobodan Mandić, 20. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2018, str. 163-164.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2018, Bеograd, 2018, str. 163-168.