Centar za kulturnu dekontaminaciju, Usponi i padovi, domašaji i promašaji… i ono što smo zaboravili / Ups and Downs, Highs and Lows… and the Forgotten <https://www.upsdownshighslows.com/> (29. VI 2022).
Internet prezentacija projekta usmerenog na pitanja kulturne razmene, saradnje i međusobnih uticaja Sjedinjenih Američkih Država i Jugoslavije/Srbije u okviru koga su tokom 2020. sprovedena istraživanja, organizovane debate, filmske projekcije, izložba, pereformansi, promocije, stručna vođenja i druge aktivnosti. Sakupljena arhivska građa i materijali sada su delom dostupni u okviru sedam kategorija sajta u sekciji Studije: film, poezija, muzika, savremena umetnost, pozorište, strip, urbanizam. Unutar svakog odeljka je prvo dat uvodni tekst, a nakon prezentovanih dokumenata nalaze se rubrike sa linkom ka snimcima održanih prezentacija i diskusija, hronologija događaja i informacije o istraživačima. Prema rečima autora projekta, Branislava Dimitrijevića, Ane Miljanić i Ljubice Slavković, internet prezentacija sadrži materijale koji bi trebalo da ispitaju i osvetle kompleksnosti i kontradikcije političkih, ekonomskih i kulturnih odnosa između SAD i Jugoslavije/Srbije kroz istorijske studije slučaja umetničke i kulturne saradnje, razmene i uticaja, sa težnjom stvaranja platforme za dalje diskusije o razotkrivenim kontradikcijama.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2022, str. 111-112.
Lomax Digital Archive <https://archive.culturalequity.org/> (15. VII 2021).
Teško da je moguće preceniti ulogu koju su muzičar i etnomuzikolog Alan Lomaks i njegov otac Džon Ej Lomaks odigrali u oblikovanju savremene muzičke istorije. Putujući zabačenim predelima američkog juga u potrazi za tragovima tradicionalnog muzičkog nasleđa, a pod pokroviteljstvom Kongresne biblioteke, između 1933. i 1942. godine oni su sakupljali i beležili izvorne i autentične snimke. Alan je kasnije samostalno nastavio sa ovim važnim poslom sve do osamdesetih godina 20. veka. Osim toga, pedesetih godina je boravio u Evropi takođe neumorno radeći i snimajući izvođače u Britaniji, Irskoj, Italiji i Španiji. Prvi muzičar koga su Lomaksi snimili 1933. godine je bio Hjudi Ledbeter (Huddie Ledbetter), poznatiji kao Lid Beli (Lead Belly), u zloglasnom kazneno popravnom zavodu Lujzijane ”Angola” Takođe, zaslužni su i za otkrivanje i približavanje široj publici bluz gitariste Roberta Džonsona, protesnog pevača Vudi Gutrija, folk umetnika Pita Sigera, kantri muzičara Burl Ivesa. O značaju muzikološkog poduhvata Lomaksovih svedoče i reči Brajana Ina da bez Alana Lomaksa verovatno ne bi bilo ni bluz eksplozije, RnB pokreta, Bitlsa, Stonsa, ni Velvet Andergraunda.
Digitalni arhiv Lomaksovih omogućava slobodan pristup audio-vizuelnim kolekcijama koje su nastajale u rasponu od sedam decenija. Izuzetno vredan i bogat materijal odlično je sistematizovan, pregledan i lako pretraživ. Klasifikacija je izvršena dodeljivanjem oznaka prema više parametara (ličnosti, instrumenti, lokacije, vrsta muzike itd), a svaki audio zapis i slika su opisani metapodacima na više nivoa. Odeljak sajta Explore sadrži pet celina raspoređenih ispod naslova Glavna kolekcija. Prva celina je katalog terenskog rada sa preko 20.000 digitalizovanih celina i sa oko 5.000 fotografija. Unutar svakog od ovih područja omogućeno je i dodatno filtriranje materijala, dok peto polje zapravo predstavlja indeksirane sadržaje prema imenu izvođača, mestu nastanka zapisa, vrsti muzičkog instrumenta, kulturi, muzičkom žanru. Prezentacija sadrži još nekoliko veoma zanimljivih dodataka, poput dnevne serije pesama Nevolje neće trajati zauvek, pokrenute 2020. god. u prvim mesecima pandemije korona virusa, a koja je zamišljena kao neka vrsta uvodne izložbe u Lomaksov digitalni arhiv.
Izvanredno vredan i bogat materijal dostupan na sajtu Digitalnog arhiva Lomaks nastao je spajanjem građe nezavisne arhive Alana Lomaksa (1946-1991), digitalizovane i sačuvane od strane Udruženja za kulturnu jednakost krajem 1990-ih i početkom 2000-ih, sa hiljadama snimaka koje su na acetatnim i aluminijumskim diskovima Lomaksi zabeležili od 1933. do 1946. pod pokroviteljstvom Kongresne biblioteke.
Annie Mae and Fred McDowell. Como, Mississippi, September 1959
Ryan Richardson, Rock Scene magazine (1973-1982 <http://www.rockscenester.com> (12. XII 2018).
Slobodan pristup digitalnoj kolekciji američkog magazina Rok scena (1973-1982) omogućen je zahvaljujući pregalaštvu Rajana Ričardsona, pasioniranog kolekcionara artefakata pank rok kulture 70-ih i 80-ih godina: muzičkih zapisa, flajera, fanzina i fotografija. Iako autor u propratnom tekstu duhovito ističe kako će dostupna kolekcija časopisa osim kolekcionarima i zaljubljenicima u popularnu kulturu nekima poslužiti i kao novo sredstvo prokrastinicije i smanjivanja radne produktivnosti (neobaveznim prelistavanjem kolekcije), ostaje neupitno da dostupna digitalna arhiva od sto pet brojeva Rok magazina nudi mogućnost za prikupljanje korisnih informacija za istraživanje fenomena popularne kulture. Takođe, od značaja mogu biti i podaci o proizvodima koji su se reklamirali u časopisu tada namenjenom prvenstveno mlađoj publici.
Slobodan Mandić, 12. decembar 2018.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2018, str. 168.
Goran Polak, Stražarni lopov. Kratke priče o izgubljenoj generaciji, o Rock’n’Rollu i o odrastanju u državi sa šest republika, <http://strazarni-lopov.blogspot.com> (12. VIII 2015).
Sajt Stražarni lopov autora Gorana Polaka iz Zagreba predstavlja veoma važan i bogat izvor svedočanstava i izvornih dokumenata o popularnoj kulturi Jugoslavije u poslednjih par decenija postojanja zajedničke države. Ovde se u formi bloga već pet godina redovno objavljuju zanimljivi prilozi propraćeni mnoštvom autentičnih dokumenata – fotografijima, plakatima, audio i video snimcima, radio emisijama, skeniranim ulaznicama koncerata, isečcima iz štampe, itd. Iako tematski opseg uglavnom uključuje pank i alternativnu rok muziku, pažljiviji posetioci će brzo doći do zaključka da je reč o zaista prvorazrednoj lokaciji za razumevanje višeslojnih fenomena važnih za izučavanja kulture mladih u socijalističkoj Jugoslaviji. Postovi poput Rok koncerti u Jugoslaviji (1975-1983), Mi djeca s perona 6 (1980-1982), Mali kavez – Brno – Blato, Utopija – Pank turneje u Jugoslaviji 1983/87, 400 dana u Beogradu (o služenju vojnok roka), Dee-Dee, Moj djed i Drago Mlinarec, Diznilend u Ulici socijalističke revolucije, Paket Aranžman, kao i mnogi drugi, osim veoma lepog stila sa kojim su pisani, brojnim prilozima, ali svakako i velikim odzivom posetilaca sajta, čije reakcije i prilozi u interakcijama dodatno obogaćuju sadržaj, upućuju Stražarnog lopova na nezaobilaznu lokaciju, ne samo za generacijski i kulturološki blisku publiku rasejanu širom planete, već i na istraživače koji u potrazi za izvornom građom za predmetno-hronološki okvir sadržan na stranicama ovog sajta još uvek nemaju zadovoljavajući pristup dokumentima u zvaničnim arhivima. Ovi tim pre jer je interesovanje za istraživanja popularne kulture Jugoslavije uveliko prošireno i van jezičkog područja bivše zemlje.
Slobodan Mandić, 12. avgust 2015.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2014, str. 118-119.
FotoMuzej, virtuelni muzej srpske i svetske fotografije <http://www.fotomuzej.com> (14. V 2014).
Sajt udruženja osnovanog sa ciljem prikupljanja, sistematizacije, definisanja i prezentovanja javnosti fotografije kao istorijskog i kultorološkog artefakta putem savremenih informaciono-komunikacionih tehnologija. Udruženje su osnovali Živojin Stevanović, Zoran Trtica, Nemanja Stanković, Miroslav Aleksandrić i Vladimir Janošev. Povezavši se zajedničkim interesovanjem prema tragovima prošlosti zapisanim na specifičnom medijumu (dagerotipija, ambrotipija, ferotipija, negativ na staklenim pločama, foto-negativ i fotografija) članovi udruženja napravili su zbirku od oko sto hiljada fotografija, a na sajtu je pohranjeno oko tri hiljade fotografija i podaci o 185 srpskih fotografa i fotoateljea. Iako sa komercijalnim domenom i mogućnosti kupovine fotografija, originala ili replika, knjiga, mapa i drugih dokumenata, posetioci sajta na ovom mestu imaju i niz drugih mogućnosti, počevši od pregledanja dostupnog vizuelnog materijala, u sekcijama Izložbe u muzeju, Istorijski izvori (Fotografije iz knjiga, Mape), Istorija fotografije (Fotografija u svetu, Stara srpska fotografija), Ateljei, a u okviru istih sekcija nalazi se i veliki broj odrednica i informacija o najrazličitijim aspektima istorije fotografije. Posebno treba istaći odeljak Rečnik / Pojmovnik gde su uvršteni brojni pojmovi čije poznavanje je neophodno svakome ko se zanima za ovo važno područje proučavanja prošlosti putem vizuelnih tragova.
Slobodan Mandić, 14. maj 2013.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2013, str. 156-157.
The Authentic History Center, Primary Sources from American Popular Culture, 5. IV 2008, <http://www.authentichistory.com/> (12. VIII 2008).
The Authentic History Center je sajt posvećen sakupljanju i prezentaciji primarnih izvora za istoriju američke popularne kulture. Kolekcija sadrži brojne digitalne kopije artefakta i audio zapisa razvrstanih po hronološkom redu. Kako autori sajta ističu, namera im je bila da pokažu kako predmeti iz naše svakodnevne upotrebe imaju autentičnu istorijsku vrednost (princip po kojem svaki objekat može predstavljati valjan istorijski izvor) i da ti predmeti na dobar način reflektuju društvenu svest perioda iz kojeg su potekli.
Slobodan Mandić, 12. avgust 2008.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1-3, 2007, str. 167.
