Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Category: digitalne kolekcije

Искусство и архитектура русского зарубежья

admin

Искусство и архитектура русского зарубежья

Лейкинд Олег Леонидович, Махров Кирилл Васильевич, Северюхин Дмитрий Яковлевич, Искусство и архитектура русского зарубежья
<http://www.artrz.ru> (9. X 2018).

Prezentacija projekta posvećenog umetnicima i arhitektama među ruskim emigrantima. Obiman materijal na sajtu je enciklopedijski organizovan u nekoliko sekcija, a geografski su pokrivene sve važne oblasti i značajni centri ruske emigracije u prvoj polovini XX veka. Isto tako, obuhvaćene su mnogi umetnički pravci: grafika, slikarstvo, vajarstvo, dizajn, pozorište, film, fotografija, a posebno je izdvojena arhitektura crkvenih objekata. Očigledan je odgovarajući doprinos i srpskog saradnika na projektu, Alekseja Arsenjeva, zahvaljujući kome je uvršten i veliki broj odrednica koje pokrivaju razna boravišta ruskih emigranata u Srbiji. Pored biografskih i bibliografskih podataka, sajt sadrži i pretražive informacije o arhivskoj građi, umetničkim udruženjima, grupnim izložbama, savremenim publikacijama. Autori projekta s pravom ističu da je nasledstvo ruske dijaspore sastavni deo ruske kulture, ali da istovremeno pripada i zemljama dijaspore, te stoga služi kao neka vrsta mosta za kulturno približavanje Rusije s drugim zemljama.

Slobodan Mandić, 9. oktobar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2018, str. 92-93.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2018, Bеograd, 2018, str. 91-94

Pretražive digitalizovane istorijske novine

admin

Pretražive digitalizovane istorijske novine

Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković”, Pretražive digitalizovane istorijske novine <http://www.unilib.rs/istorijske-novine> (5. XII 2018).

Inicijalno pokrenuta u okviru projekta Novine Europeane (Europeana Newspapers), digitalizovana kolekcija starih novina Univerzitetske biblioteke „Svetozar Marković”, sa nekoliko stotina hiljada novinskih tekstova predstavlja izuzetno vredan izvor za istraživanje brojnih tema. Većinom su predstavljene novine štampane u drugoj polovini XIX i u prvoj polovini XX veka, na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu. Naročitu upotrebnu vrednost ove digitalne kolekcije, koja sadrži osamdeset novinskih naslova, predstavlja jednostavna mogućnost pretrage sadržaja zahvaljujući korišćenoj tehnologiji optičkog prepoznavanja znakova (OCR). Pri tome, budući da su znakovi unikodirani, pretragu je moguće vršiti i ćiriličnim i latiničnim pismom. Impozantna kolekcija novinskih članaka, u sadejstvu sa dobrim tehničkim rešenjima, uvrštava ovu lokaciju u neizbežni orijentir i dragocen izvornik za različita područja istorijskih istraživanja.

Slobodan Mandić, 5. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2018, str. 91-92.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2018, Bеograd, 2018, str. 91-94.

Sjećanja na 20. Stoljeće

admin

Sjećanja na 20. Stoljeće: izbor dokumenata iz osobnih i obiteljskih ostavština Hrvatskog povijesnog muzeja

Hrvatski povijesni muzej, Sjećanja na 20. Stoljeće: izbor dokumenata iz osobnih i obiteljskih ostavština Hrvatskog povijesnog muzeja, 2017<http://sjecanjana20st.hismus.hr/> (27. IV 2018).

Onlajn izložba na kojoj su predstavljeni digitalni fragmenti iz ličnih i porodičnih fondova Hrvatskog povijesnog muzeja sa namerom da pruže osnovu i orijentir za interperetaciju novije hrvatske istorije u globalnom – evropskom i svetskom – kontekstu. Na izložbi je prikazana građa iz pet porodičnih fondova i šest kolekcija ličnih zaostavština. Svaka pojedinačna kolekcija sadrži kratku istorijsku belešku, dok su pojedinačni primerci dokumenata objašnjeni naslovom, opisom i signaturom, a posetioci imaju mogućnost filtriranja građe prema vrsti, odnosno prema dodeljenim metapodacima (lična dokumenta, službena dokumentacija, fotografije, prepiska, sećanja – memoarski zapisi, rukopisi, diplome i priznanja, pozivnice, čestitke, prospekti itd). Za pojedine predmete dati su digitalni otisci samo njihovih naslovnih strana, zajedno sa opisom. Takav je slučaji sa vizuelno i sadržajno interesantnim prospektima Nevenke Prosen, među kojima nailazimo i na vodič kroz muzeje Beograda iz 1953. godine. Prezentaciju ove onlajn izložbe bi posetiocima umnogome učinilo primamljivijim saznanje o mogućnosti njene dopune, što u postojećem tehničkom okviru ne bi trebalo da predstavlja problem.

Slobodan Mandić, 27. april 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2017, str. 129.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2017, Bеograd, 2018, str. 125-129.

Harry Ransom Center Digital Collections

admin

Harry Ransom Center Digital Collections

University of Texas at Austin, Harry Ransom Center Digital Collections <https://hrc.contentdm.oclc.org/digital/> (25. IV 2018).

Hari Ransom centar Univerziteta Teksas u Ostinu predstavlja jedinstvenu instituciju unutar koje funkcionišu arhiv, biblioteka i muzej, specijalizovani za američke i evropske kolekcije značajne na polju istraživanja umetnosti i humanističkih nauka. U Centru se čuva 36 miliona književnih rukopisa, milion retkih knjiga, pet miliona fotografija i više od sto hiljada umetničkih dela. Deo ovih bogatih kolekcija dostupan je od decembra 2017. godine u digitalnom obliku preko jedinstvenog portala gde je sav materijal organizovan u okviru osamdeset posebnih celina. Korisnicima je omogućen pristup arhivama književnika kao što su Gabrijel Garsija Markes, Edgar Alan Po, Džek London, Luis Kerol, Oskar Vajld, Tomas Hardi, zatim kolekcijama srednjovekovnih i ranih modernih rukopisa, fotografskim kolekcijama pojedinih novina (New York Journal American), retkih knjiga, specijalnim zbirkama filmskih i drugih plakata i postera, kolekcijama negativa staklenih ploča, umetničkih dela, zbirkama posvećenim pojedinim književnim junacima (Šerlok Holms). Sa tehničke strane, pristup građi je omogućen upotrebom seta aplikacija namenjenih za komptatibilnu funkcionalnost unutar repozitorijuma digitalnih slika, a koji su formirani i kojima upravlja zajednica biblioteka, muzeja, arhiva, softverskih kompanija i drugih organizacija (The International Image Interoperability Framework – IIIF).  Takođe, za pregled digitalizovanog materijala je upotrebljen softver otvorenog koda Mirador (Mirador).

Slobodan Mandić, 25. april 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2017, str. 126-127.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2017, Bеograd, 2018, str. 125-129.

Digital Public Library of America

admin

Digital Public Library of America

Digital Public Library of America
<https://dp.la/> (20. IV 2018).

Digitalna javna biblioteka Amerike (DPLA) pokrenuta je aprila 2013. godine kao neprofitna organizacija sa sedištem u Bostonu. Čitavom poduhvatu su prethodili trogodišnji dogovori velike i raznolike grupe zainteresovanih strana i pripremne radnje koordinisane od strane Berkman Klajn centra za internet i društvo Univerziteta Harvard. Ogromni digitalni trezor danas sadrži preko dvadeset miliona slika, tekstova, video i zvučnih zapisa iz brojnih američkih biblioteka, muzeja i drugih kulturnih ustanova, kako onih lokalnih, tako i  vodećih nacionalnih institucija. Sav materijal sadržan u konglomeratu digitalnih jedinica (fotografije, knjige, mape, štampa, usmena istorija, privatna prepiska, muzejski objekti, umetnička dela, vladina dokumenta…) je zahvaljujući besprekornoj obradi i dodeljenim metapodacima lako i besplatno dostupan za upotrebu u digitalnom formatu. Međutim, zbog poštovanja autorskih prava nekim objektima je pristup ograničen, iako su oni uredno katalogizirani i opisani. Pored podrazumevajuće mogućnosti napredne pretrage, početna stranica omogućava pregled kolekcija prema temama, kao i podelu materijala u okviru onlajn izložbi i nekoliko desetina grupa primarnih izvora koje korisnici dodatno mogu filtrirati prema temi i hronološki, prema redosledu kako su uvršteni u bazu. Ogroman napor uložen u realizaciju Digitalne javne biblioteke Amerike neće ostaviti ravnodušne istraživače u potrazi za određenim predmetima interesovanja, nastavnike i studente, ali takođe predstavlja ogroman i stalno rastući potencijal za korišćenje u različite druge svrhe i za širu publiku. O vrednosti i bogatstvu uključenog materijala takođe govore i stotine digitalnih zapisa o Beogradu i Srbiji.

Slobodan Mandić, 20. april 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2017, str. 125-126.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2017, Bеograd, 2018, str. 125-129.

Collage – The London Picture Archive

admin

Collage – The London Picture Archive

London Metropolitan Archives, Collage – The London Picture Archive   <https://collage.cityoflondon.gov.uk/> (29. XII 2017).

Londonski metropoliten arhiv, istraživački centar specijalizovan za istoriju Londona, omogućio je korisnicima javni pristup za oko 250.000 slika (fotografija, printova, crteža, gravira, mapa) iz svoje bogate kolekcije, a za koju se procenjuje da ukupno sadrži dva miliona jedinica takve vrste građe. Osim građe Metropoliten arhiva, kolekcija sadrži i oko 6000 slika, akvarela, crteža i skulptura iz kolekcije Gildhol umetničke galerije. Najstarije ilustracije potiču iz sredine XV veka, a uvrštene su i fotografije iz novijeg vremena. Prostorino su pokriveni svi delovi Londona, kao i susedni okruzi. Izuzetnu kolekciju moguće je pretraživati sistemom napredne pretrage prema raznim parametrima: ključnim rečima, frazama i brojevima; pojedinačnim kolekcijama; hronološkim rasponom; tematskim odrednicama (ljudi, mesta, istorijski događaji); imenu autora/izdavaču; formatu; kataloškim oznakama. Autori sajta su dodatno organizovali materijal u okviru pojedinačnih galerija (37) i kolekcija (58), a posebno treba istaći odeljak sa interaktivnom mapom Londona gde su fotografije i crteži razvrstani u okviru markera sa brojevima koji označavaju količinu slika na određenoj lokaciji.

Slobodan Mandić, 29. decembar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2017, str. 139.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2017, Bеograd, 2018, str. 139-142.

История России в фотографиях

admin

История России в фотографиях

Издательство Яндекса, История России в фотографиях <https://russiainphoto.ru> (28. XI 2017).

Izdavačka kuća ruske kompanije Jandeks u okviru programa kreiranog za razvoj i podršku obrazovnih projekata u digitalnom okruženju realizovala je nekoliko značajnih onlajn platformi vezanih za humanističke nauke. Pored projekata posvećenih izučavanju antičke istorije, obeležavanju stogodišnjice Februarske i Oktobarske revolucije, korisnici širom sveta mogu da uživaju u rezultatima velikog poduhvata posvećenog kreiranju otvorenog i javnog fotografskog arhiva, koji obuhvata preko jedan i po vek ruske istorije (1840-1999). Izuzetno moderna i tehnički veoma funkcionalna prezentacija trenutno sadrži preko sto hiljada fotografija, sabranih sa različitih strana – iz muzeja, arhiva, privatnih kolekcija, ali i dodatih od strane korisnika sajta. Za korišćnje ovog resursa u punom kapacitetu koji podrazumeva dodavanje fotografija i kreiranje spostvenih izložbi je nophodno registrovanje korisnika, što se može izvršiti veoma jednostavno, korišćenjem već postojećih naloga na drugim servisima (Яndeks, Odnoklassniki, VKontakte, Google, Facebook, Twitter), ili kreiranjem namenske prijave. Početna stranica sadrži polje za pretragu koju je moguće izvršiti kombinovanjem ključnih reči sa autorom fotografije i izvorom (preko 150 institucija, oganizacija i privatnih kolekcija). Ispod polja za pretragu se nalazi vremenska linija kojom je moguće manipulisati u cilju dolaska do željene dekade/godine, zatim je tu i ulaz ka jednoj od ponuđenih izložbi sačinjenih na osnovu materijala sa sajta, a još niže je dat vizuelni pregled izabranog materijala po dekadama. Veliku količinu raznovrsnog materijala, koji uključuje i video snimke, moguće je pretraživati i prema dodatnim parametrima u ostalim odeljcima sajta, kao što su: izložbe, izvori, geografska lokcija, teme (ratovi i revolucije, arhitektura, pejzaži, transport, umetnost, zanimanja, industrija, svakodnevni život, životinjski svet, obrazovanje, mladost, stil). Napomenimo da je u kolekcijama moguće pronaći i 84 fotografije iz Beograda i Srbije iz 1944/1945 godine, autora Evgenija Ananjeviča Haldeja, sovjetskog fotografa i ratnog foto-reportera.

Slobodan Mandić, 28. novembar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2017, str. 98.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXV. Novo na ruskom Web-u”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2017, Bеograd, 2017, str. 95-100.

Parallel Archive

admin

Open Society Archives (OSA), Parallel Archive
*Wayback Machine (MAY 12 2022)

Open Society Archives (OSA), Parallel Archive, 2008, <http://www.parallelarchive.org> (21. I 2017).

Arhiv otvorenog društva pri Centralno-evropskom univerzitetu u Budimpešti nastao je 1995. godine kada su na ovom mestu smešteni materijali dokumenta Radija Slobodna Evropa i Istraživačkog instituta Radija Sloboda. Arhivska građa pohranjena u ovoj ustanovi prvenstveno pokriva period Hladnog rata, postkomunističkog razdoblja, kao i materijal koji se odnosi na kršenje ljudskih prava. Drugi važan segment delovanja Arhiva otvorenog društva, koji je zapravo istraživački institut, predstavlja eksperimentisanje na polju savremene arhivistike, to jest istraživanje novih mogućnosti u pogledu pristupa, kontekstualizacije, prezentovanja i upotrebe arhivskih dokumenata. Jedan od rezultata u pokušaja da se arhivskim dokumentima pristupi na nov način predstavlja internet sajt, beta verzija Paralelnog arhiva, koji komunicira sa korisnicima u dva pravca: s jedne strane to je onlajn digitalni repozitorijum u koji je smešteno blizu 3.000 dokumenata, ali s druge strane istovremeno i alat za pravljenje i održavanje ličnih kolekcija primarnih izvora, sa mogućnošću uključivanja tih dokumenata u postojeći i već sistematizovani materijal. Omogućena je i komunikacija između fizički udaljenih istraživača koja bi olakšala dolazak do željenih izvora. Pretpostavka za ovakav vid komunikacije leži u proceni da se milioni već digitalizovanih dokumenata nalaze pohranjeni na privatnim računarima, i da bi mogli biti podeljeni sa drugim zainteresovanim istraživačima za dobrobit šire naučne zajednice. Iako je na sajtu Paralelnog arhiva registrovanim korisnicima zaista omogućeno i jednostavno objašnjeno na koji način mogu koristiti lični nalog za kreiranje sopstvenih zbirki dokumenata, kao i koje su mogućnosti izbora čuvanja tih dokumenata (do dve godine)privatno, ili deljenja i komunikacije sa drugima, ostaje otvoreno pitanje koliko su u praksi ovakve mogućnosti zaista iskorišćene od strane istraživača. Primera radi, u sekciji sajta za komunikaciju registrovanih korisnika putem foruma u okviru nekoliko registrovanih tema, nema vidljivih aktivnosti poslednjih godina. Stiče se utisak da je uprkos prvobitnoj zamisli tvoraca Paralelnog arhiva, da pored digitalno dostupnih dokumenata iz Arhiva otvorenog društva smeštenih u repozitorijum, a pregledno razvrstanih na sajtu prema tipu (tekst, slika), jeziku, državi i dodeljenim metapodacima, korisnicima ponude platformu kojom će postojeći sadržaj i sami značajno dopuniti u međusobnoj komunikaciji, ovaj sajt ipak ostaje pre svega lokacija za slobodan pristup zbirci dokumenata.

Slobodan Mandić, 21. januar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2016, str. 128-129.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2016, Bеograd, 2017, str. 127-130.

Immigration to the United States 1789-1930

admin

Immigration to the United States, 1789-1930

Harvard University, Immigration to the United States, 1789-1930, <http://ocp.hul.harvard.edu/immigration/> (15. I 2017).

Prezentacija zbirke Imigracija u Sjedinjene Države, 1789-1930, predstavlja deo projekta ,,Program otvorenih kolekcija Univerziteta Harvard“ i sadrži bogatu onlajn kolekciju materijala iz harvardskih biblioteka, arhiva i muzeja. U velikoj meri koncentrisana na XIX vek, kolekcija sadrži preko 400.000 stranica preuzetih iz više od 2.200 knjiga, pamfleta i drugih publikacija, zatim 9.600 stranica iz rukopisa i arhivske građe, kao i preko 7.800 fotografija. Posebno mesto zauzimaju i dnevnici, biografije i drugi prikupljeni materijali koji svedoče o svakodnevnom životu imigranata. Tekstualni sadržaj je pretraživ prema vrsti, temama i poznatim ličnostima, a vizuelni materijal je raspoređen u tri glavne zbirke: digitalizovane mape, kolekcija Harvardskog društvenog muzeja i Udruženje pomoći za decu. Postoji i napredna mašina za pretragu. Istraživačima bi od posebno koristi mogla biti zbirka 138 statističkih knjiga u originalu. Poseban odeljak sajta posvećen je materijalu koji se odnosi na pokušaje ograničavanja imigracije, a od pratećih sadržaja ukazujemo na stranicu sa linkovima ka drugim lokacijama, kao i na preglednu hronologiju važnih datuma i događaja.

Slobodan Mandić, 15. januar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2016, str. 138.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2016, Bеograd, 2017, str. 137-139.

Forced Labor 1939 – 1945. Memory and History

admin

Forced Labor 1939 – 1945. Memory and History

Freie Universität Berlin, Forced Labor 1939 – 1945. Memory and History<http://www.zwangsarbeit-archiv.de> (11. X 2016).

Projekat Prinudni rad 1939-1945. Sećanje i istorija pokrenut je u znak sećanja na preko 20 miliona ljudi koji su bili prisiljeni na rad u nacionalsocijalističkoj Nemačkoj. Središni deo prezentacije čini digitalni audio-vizuelni arhiv koji sadrži intervjue sa preko 600 bivših prinudnih radnika iz 26 zemalja. Intervjui su zabeleženi tokom 2005. i 2006. godine, a za kompletan korisnički pristup ovoj kolekciji neophodna je registracija. Nakon toga se može vršiti pretraga i mogu se koristiti zvučni i video zapisi, koji su propraćeni transkriptima,prevodima na nemački jezik, fotografijama i drugim materijalima. Prezentacija sadrži i niz drugih korisnih sadržaja kao što su detaljne informacije o nastanku i digitalizaciji kolekcije intervjua sa svim tehničkim aspektima, izabrane biografije ispitanika, interaktivna mapa, vremenska linija, uputstvo za korišćenje materijala u obrazovne svrhe, informacije o izložbama, projektnim aktivnostima i dr. Projekat je nastao kao rezultat saradnje između Fondacije ”Sećanje, odgovornosti budućnost”, Slobodnog univerziteta Berlin i Nemačkog istorijskog muzeja.

Slobodan Mandić, 11. oktobar 2016.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2016, str. 128-129.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2016, Bеograd, 2016, str. 127-130.