Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Category: Evropa

Portale Antenati

admin

Portale Antenati: Gli Archivi per la ricerca anagrafica

Portale Antenati: Gli Archivi per la ricerca anagrafica <https://www.antenati.san.beniculturali.it/> (22. II 2022).

Italijanski portal Arhiv za genealoška istraživanja je osmišljen i realizovan od strane Generalne direkcije za arhive, a po ugledu na druge portale posvećene genealoškim istraživanjima i porodičnoj istoriji, koji su pokrenuti u mnogim zemljama. Odeljak sajta na kome je prikazana celokupna arhivska mreža državnih arhiva Italije sa napomenama o relevantnim genealoškim izvorima (matične knjige, popisi vojnih obveznika, i dr), može imati i širu korist za upoznavanje italijanskog arhivskog pejsaža. Imajući u vidu povećano insteresovanje širom sveta za ovakvu vrstu izvora, digitalizacija i objavljivanje građe ovog tipa na jedinstvenom nacionalnom portalu čini se višestruko opravdanom. Pored olakšanog pristupa specifičnoj vrsti materijala i razmeni metapodataka između različitih institucija, ovakvi poduhvati pogoduju i afirmaciji interesovanja za istraživanja lokalne i porodične istorije. U tom smislu je na portal uvrštena sekcija Porodične priče (Leggi le storie di famiglia) gde su prikazani primeri onih koji su svoje porodične istorije osvetleli koristeći materijal dostupan na sajtu. Posebno treba skrenuti pažnju da je pri kreiranju ovakve vrste portala i veb sajtova osnovni deo gotovo neophodno proširiti nekom vrstom pratećih, ili dodatnih sadržaja, a ovde su uvršteni još i: kratko uputstvo za početak svakog genealoškog istraživanja, objašnjenje o vrstama izvora, odlično urađen elektronski leksikon pojmova, istorijsko-geografski rečnici objavljivani pre ujedinjenja Italije 1861. godine, kao i linkovi ka drugim vrstama digitalno dostupnih izvora. Osnovna objašnjenja i tekstualni sadržaji sajta su radi lakšeg snalaženja korisnika sa drugih govornih područja dati i u prevodu na engleski, španski i portugalski jezik.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2021, str. 95-96.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2021, Bеograd, 2022, str. 93-98.

Monasterium.net

admin

Monasterium.net

ICARUS, Monasterium.net <https://www.monasterium.net/mom/home> (7. II 2022).

Digitalna platforma Monasterium koja se kontinuirano razvija od 2002. godine danas sadrži više od pola miliona primarnih izvora srednjovekovnih i ranomodernih dokumenata, iz preko 170 ustanova, iz 16 evropskih zemalja. Pokretanje i razvoj ovog projekta predstavljaju jedno od najvažnijih dostignuća Međunarodnog centra za arhivska istraživanja (ICARUS) sa centrom u Beču. Skoro milion digitalnih snimaka slobodno dostupnih na portalu primarno je pretraživo prema arhivskim fondovima razvrstanim geografski, kao i unutar nekoliko desetina tematskih kolekcija. Istraživačima srpskog srednjeg veka od posebnog su značaja sledeće kolekcije: Srpske povelje u arhivima Mađarske (1411-1481, opis i komentari na eng), Srpski srednjovekovni dokumenti u Državnom arhivu Venecije (eng), Srpski vladarski dokumеnti u Državnom arhivu Dubrovnika (1186-1479, eng), Odabrane srpske vladarske povelje XIV veka (1306-1388, nem), Povеljе gospodara Srbijе i Zеtе u cеtinjskim zbirkama (nem). Formiranje i digitalna dostupnost ovih kolekcija na prestižnom međunarodnom portalu rezultat su saradnje i učešća na nekoliko međunarodnih projekata Balkanološkog instituta SANU. U cilju aktivnijeg uključivanja korisnika u virtuelnu naučnu zajednicu, širenja njenog obrazovnog potencijala, kao i u svrhu tehničkog unapređenja platforme, omogućena je slobodna registracija putem koje je dopušten rad na uređivanju sadržaja u ulozi moderatora.

Kralj Stefan Vladislav oslobađa građane Dubrovnika od plaćanja mogoriša (taksa na vinograde) za posede u Žrnovnici, oko 1240. god.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2021, str. 78-79.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXVIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2021, Bеograd, 2022, str. 77-82.

NS-Dokumentationszentrum München

admin

NS-Dokumentationszentrum München

NS-Dokumentationszentrum München
<https://www.ns-dokuzentrum-muenchen.de> (27. I 2020)

Internet prezentacija minhenskog Dokumentacionog centra za istoriju nacionalsocijalizma posetiocima pruža mogućnost da se na nemačkom i engleskom jeziku informišu o raznim aktivnostima te institucije. U uvodnom delu je istaknuto da grad Minhen ima naročitu obavezu negovanja sećanja na nacistički period, sa obzirom na značaj koji je taj grad imao u istoriji nacionalsocijalizma. Sajt sadrži odeljke posvećene stalnoj izložbenoj postavci, centru za učenje, korišnjenju digitalnih medija, raznim obrazovnim aktivnostim i bogatoj izdavačkoj delatnosti.

Slobodan Mandić, 27. januar 2020.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2019, str. 110.

Slobodan
Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2019, Bеograd, 2020, str. 105-110

Nazi Germany (1933-1945)

admin

Nazi Germany (1933-1945)

German History in Documents and Images (Ed. by Prof. Richard Breitman), Nazi Germany (1933-1945) <http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/section.cfm?section_id=13> (27. I 2020).

U sklopu jedne od deset sekcija obimne kolekcije Nemačka istorija u dokumentima i slikama, smešten je i zaseban segmenat tematski opredeljen za nacističku Nemačku, koji uređuje Ričard Breitman, profesor istorije sa američkog Univeriteta Harvard. Kao i druge sekcije, i ova se sastoji od četiri odeljka: uvodnog dela sa ključnim događajima iz nemačke društvene, političke i kulturne istorije tog perioda; odobranih dokumenata (na nemačkom i engleskom jeziku); slikovnog materijala i odgovarajućih mapa. Sav dostupan materijal je pretraživ prema ključnim rečima, temi, autoru i dodatnim opcijama napredne pretrage. Urednici ističu i to da je mnoštvo dostupnih dokumenata u okviru projekta inače teško bilo locirati u štampanim publikacijama, naročito izvan Nemačke. Širu upotrebu uvrštenog materijala olakšava i to što su svi dokumenti izvorno nastali na nemačkom jeziku propraćeni i prevodom na savremeni engleski jezik. Ovde treba istaći da iako je kompletan sadržaj sajta bilingvalan, originalni dokumenti na nemačkom jeziku su zapravo samo priređeni, odnosno da sajt ne sadrži skenirane digitalne kopije originala.

Slobodan Mandić, 27. januar 2020.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2019, str. 107-108.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2019, Bеograd, 2020, str. 105-110.

Online collection of eyewitness testimonies

admin

Online collection of eyewitness testimonies

National Fund of the Republic of Austria for Victims of National Socialism, Online collection of eyewitness testimonies <https://www.nationalfonds.org/life-stories> (30. I 2020).

U okviru Web prezentacije austrijskog Nacionalnog fonda za žrtve nacionalsocijalizma smešten je i odeljak Životne priče, u kojem su pohranjena sećanja koje su žrtve dostavile Fondu. Narativni tekst u okviru svakog pojedinačnog sećanja je obogaćen fotografskom građom i dokumentima. Klikom na svaku pojedinačnu fotografiju datu u okviru teksta moguće je dobiti i njen opis. Na prezentaciji je data i informacija da u funkciji pružanja pomoći i odavanja priznanja žrtvama nacionalsocijalizma, delatnost fonda uzima u obzir i rezultate akademskog istorijskog istraživanja. Time su među žrtve uvrštene i grupacije poput pripadnika internacionalnih brigada (Spanienkämpfer) iz Španskog građanskog rata, ili koruških partizana. Posebna sekcija je posvećena logoru Aušvic i austrijskoj izložbenoj postavci u sklopu memorijala Aušvic-Birkenau u Poljskoj.

Slobodan Mandić, 30. januar 2020.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2019, str. 106-107.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2019, Bеograd, 2020, str. 105-110.

The Belgian War Press

admin

The Belgian War Press

CegeSoma, The Belgian War Press <https://warpress.cegesoma.be> (27. I 2020).

Onlajn kolekcija belgijske štampe iz perioda svetskih ratova nastala je kao deo šireg projekta digitalizacije belgijskih novina koje su izlazile od 1830. do 1950. godine. Jednostavno osmišljena prezentacija korisnicima daje mogućnost da koriste bogatu kolekciju koja je kreirana od materijala rasutog u različitim arhivima, bibliotekama i dokumentacionim centrima. Naprednu pretragu moguće je vršiti kombinacijom nekoliko elemenata (ključne reči i fraze, ilegalna, cenzurisana štampa, Prvi/Drugi svetski rat). Takođe, rezultati pretrage se mogu prikazati prema relevantnosti, datumi i naslovu. Dostupnost digitalizovanog materijala na sajtu je delom ograničena iz razloga koji su u vezi s autorskim pravima, tj. cenzurisana štampa iz perioda Drugog svetskog rata je za korišćenje dostupna samo u čitaonici Istraživačkog i dokumentacionog centra istorije Drugog svetskog rata u Belgiji (CegeSoma), koji je  2016. godine pripojen Državnom arhivu Belgije. Međutim, u sekciji O ratnoj štampi moguće je pronaći i preuzeti direktorijum inventara cenzurisane štampe iz perioda Drugog svetskog rata.

Slobodan Mandić, 27. januar 2020.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2019, str. 105-106.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2019, Bеograd, 2020, str. 105-110.

Archives Portal Europe

admin

Archives Portal Europe

Archives Portal Europe <http://www.archivesportaleurope.net> (27. XI 2019).

U izveštaju Međunarodnog arhivskog saveta iz 2002. godine ukazano je na to da će arhivi u digitalnom dobu za primarni cilj svoje delatnosti imati potpunu digitalizaciju i onlajn dostupnost arhivskog materijala. Ipak, ulaganje u digitalizaciju za arhive je veoma skup i složen poduhvat koji zahteva dosta vremena. Čak i ako bi arhivi imali neograničen budžet i resurse, ovo bi bio veoma dugotrajan i ambIciozan proces. Stoga bi lakši put vodio korišćenju drugih mogućnosti koje digitalne tehnologije stavljaju arhivima na raspolaganje.

Paralelno sa izgradnjom sopstvenih nacionalnih i lokalnih istraživačkih portala, zemlje širom Evrope započele su 2009. godine s kreiranjem zajedničkog sistema u svrhu povezivanja virtuelnih prostora različitih institucija u jedinstveni katalog. To je rezultiralo lansiranjem Arhivskog portala Evrope 2012. godine u vidu onlajn repozitorijuma za evropske arhivske kataloge. Iako primenjuje međunarodne arhivske standarde za opis arhivske građe, ovaj portal zapravo samo skladišti metapodatke i veze ka digitalnim objektima (skenovima dokumenata) u postojećim bazama. Kao rezultat, korisnici na jednom mestu imaju mogućnost pretrage ogromne količine informacija o arhivskoj građi – preko 275 miliona jedinica opisa dokumenata koji potiču iz oko 7000 institucija.

Pretragu velike količine podataka u hijerarhijskoj strukturi korisnici mogu vršiti putem ključnih reči (uključujući višejezičnu pretragu i bulove operatore), ali i kombinovanom metodom, selektujući i ukrštajući podatke o arhivskim institucijama, vrstama dokumenta, vremenu nastanka, ličnim imenima i sl. Registrovanim korisnicima dodatno je omogućeno da snime rezultate svojih pretraga, označe određene opise dokumenata, ali i da formiraju sopstvene kolekcije. Poseban odeljak sajta je posvećen istraživanju sadržaja kroz tematske celine. Pored pretrage arhivske građe, u odeljku Direktorijum sadržane su informacije o arhivskim institucijama izlistanim prema evropskim državama abecednim redom. Pojedinim posetiocima će biti privlačan i odeljak sa interesantnim dokumentima, izabranim od strane institucija u kojima su pohranjeni.

Arhivski portal Evrope predstavlja optimalan okvir u kojem arhivske institucije imaju priliku da nastupaju zajedno i udruženim snagama korisnicima omogućavaju daleko bolji uvid u bogatstva evropskih arhivskih fondova. Odlika ovog portala je kontinuirani rad na ažuriranju i osvežavanju tehničkih rešenja, kao i stalna dopuna informacija o arhivskoj građi i arhivima. Trenutno se radi na redizajniranju portala u dve odvojene verzije: za korisnike koji pristupaju preko desktop računara i i za one koji to vrše putem mobilnih telefona. Takođe, odlučeno je da se izvrši sadržajno obogaćivanje baze i podacima iz vanevropskih arhivskih institucija, koje čuvaju materijale koji se odnose na Evropu.

Slobodan Mandić, 27. novembar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2019, str. 113-114.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2019, Bеograd, 2019, str. 113-118.

Joint History Project

admin

Joint History Project
*Wayback Machine (AUG 08 2018)

Center for Democracy and Reconciliation in Southeast Europe (CDRSEE),
Joint History Project <http://jhp.education/> (25. II 2019).

Projekat Zajedničke knjige istorije predstavlja rezulate društvene, političke i obrazovne incijative pokrenute 1999. godine pod pokroviteljstvom solunskog Centra za demokratiju i pomirenje u Jugoistočnoj Evropi. Najvažniji rezultat projekta jeste objavljivanje zajedničkih istorijskih čitanki zemalja regiona sa namerom da se nastavnicima i učenicima ponudi drugačije razumevanje istorije. Na sajtu je omogućeno besplatno preuzimanje dodatnih nastavnih materijala, tj. zbirki istorijskih izvora. Pri tome, prve četiri čitanke, koje obuhvataju period od osmanskog osvajanja Balkana do Drugog svetskog rata dostupne su za preuzimanje na devet regionalnih jezika, dok su za e-knjige Hladni rat (1944-1990) i Ratovi, podele i integracija (1990-2008) trenutno dostupna samo izdanja na engleskom jeziku. Takođe je omogućeno i preuzimanje publikacije Nastava orijentisana za učenje. U odeljku Multimedija su predstavljena tri zasebna projekta sa linkovima ka njihovim web lokacijama. To su Rat i mir na Balkanu (fotografije iz Prvog svetskog rata i intervjui sa istoričarima), Priče o Balkanu (fotografije muslimanskih, hrišćanskih i jevrejskih spomenika Balkana) i Dvaput stranac (o najvećim prisilnim migracijama XX veka kada je nakon 1924. preko pola miliona muslimana proterano iz Grčke, a najmanje 1.2 miliona Grka iz Turske).

Slobodan Mandić, 25. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 122.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Ti Racconto la Storia

admin

Ti Racconto la Storia
*Wayback Machine (AUG 15 2020)

Il Sistema Archivistico Nazionale – SAN, Direzione Generale Archivi – DGA, Istituto Centrale per gli Archivi – ICAR,  Ti Racconto la Storia <http://www.tiraccontolastoria.san.beniculturali.it/> (18. II 2019).

Tematski portal Nacionalnog arhivskog sistema sa sedištem u Rimu predstavlja digitalnu biblioteku dokumenata i audiovizuelne građe, koji su pohranjeni u različitim institucijama i svedoče o određenim temama italijanske savremene istorije. U pitanju su intervjui sa neposrednim svedocima, radio zapisi i drugi audiovizuelni prilozi sakupljeni, kao fragmenti zajedničkog sećanja, u okviru tri kolekcije: Rat i otpor u Saviglianu, Senke moći: kabineti i zakonodavne kancelarije ministara, i Usmena istorija bivše psihijatrijske bolnice Santa Maria dela Pietadi Roma. Za dizajn, upravljanje i razvoj sajta nadležan je Centralni institut za arhive, koji deluje kao organizacija za studije, primenjeno istraživanje i upravljanje informacionim sistemima u okviru Generalne direkcije za arhive.

Slobodan Mandić, 18. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 120-121.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Российско-германский проект по оцифровке германских документов в архивах Росс. Федерации

admin

Российско-германский проект по оцифровке германских документов в архивах Российской Федерации

Маттиас Уль, Сергей Кудряшов, Евгений Бастрон, 2017, Российско-германский проект по оцифровке германских документов в архивах Российской Федерации <http://germandocsinrussia.org/> (26. II 2019).

Jedna od posledica savezničke pobede u Drugom svetskom ratu bila je i to što su se dokumenta nacističkog režima zatekla na teritoriji više zemalja, uključujući i Rusiju. Najveće zbirke takvih dokumenata na teritoriji Rusije čuvaju se u Federalnom arhivu Ruske Federacije (GARF, RGASPI i RGVA), kao i u Centralnom arhivu Ministarstva odbrane Ruske Federacije (CAMO). Projekat digitalizacije nemačkih dokumenata pohranjenih u ruskim arhivima pokrenut je 2011. godine na inicijativu predsedničke administracije Ruske federacije, a zajednički ga realizuje više institucija: Federalna arhivska agencija, Ministarstvo odbrane, Rusko istorijsko društvo, Nemački istorijski institut u Moskvi. Digitalizovana arhivska građa jednostavno je podeljena u tri sekcije: dokumenta Drugog svetskog rata, Prvog svetskog rata i građa specijalnih nemačkih službi (tim redosledom). Kvalitetna pretraga prezentovanog materijala je moguća zahvaljujući dobro strukturiranim metapodacima. U sekciji Ukazateli/ Verzeichnis moguće je vršiti detaljnu pretragu, a tu je vidljivo i koje vrste metapodataka su prisutne u zbirci, kao i broj dokumenata sa tim opisima. Dokumenta su zaštićena digitalnim tekstualnim žigom od neovlašćene upotrebe, što u pojedinim slučajevima može otežati čitanje teksta. Kompletan sadržaj prezentacije je dostupan na nemačkom i ruskom jeziku. 

Slobodan Mandić, 26. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 119-120.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.