Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Category: istorijski izvori

Album sećanja na naše pretke iz Prvog svetskog rata

admin

Album sećanja na naše pretke iz Prvog svetskog rata

Савез потомака ратника Србије 1912–1920. године, Албум сећања на наше претке из Првог светског рата, <http://славним-прецима.срб> (17. I 2016).

Internet kao medij predstavlja veoma pogodno sredstvo za sakupljanje i prezentaciju arhivskih dokumenata i drugih informacija o prošlosti, jer ostavlja mogućnost za stalnu dopunu. Upravo je ova njegova karakteristika na adekvatan način iskorišćena od strane Saveza potomaka ratnika Srbije 1912-1920. godine prilikom kreiranja onlajn Albuma sećanja na naše pretke iz Prvog svetskog rata. Javni poziv za dostavljanje fotografija i ostalih dokumenata iz Prvog svetskog rata, upućen sa Blagoslovom Njegove Svetosti Patrijarha srpskog g. Irineja i u saradnji sa Kancelarijom za saradnju sa dijasporom i Srbima u regionu Vlade Republike Srbije, dao je rezultat u vidu Galerije sa preko 1800 dostupnih dokumenta, pretežno fotografija. Prezentovanu građu je moguće sortirati prema nazivu, godini i datumu slanja. U sekciji Pravila učešća, pored ostaloga navedeno je i da se javni poziv za dostavu fotografija završava 31. decembra 2015. godine, nakon čega će žiri odabrati sto fotografija koje će biti izložene na izložbi povodom sto godina Prvog svetskog rata. Pored standardne internet prezentacije, poduhvat pribavljanja i prezentacije fotografija predaka iz perioda Prvog svetskog rata dodatno je potpomognut povezanom i aktivnom fejsbuk stranicom i dobro posećenim video klipovima na sopstvenom jutjub kanalu.

Slobodan Mandić, 17. januar 2016.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2015, str. 122-123.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXI. Prvi svetski rat”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 2, 2015, Bеograd, 2016, str. 121-125.

Prvi svetski rat u fondovima i zbirkama Istorijskog arhiva Beograda

admin

Prvi svetski rat u fondovima i zbirkama Istorijskog arhiva Beograda

Историјски архив Београда, Први светски рат у фондовима и збиркама Историјског архива Београда – онлајн дигитални тематски водич, <http://www.ww1.arhiv-beograda.org> (18. I 2016).

Istorijski arhiv Beograda predstavio je namenski kreiranu internet prezentaciju građe o Prvom svetskom ratu koja se nalazi u njegovim fondovima. U ovom tematskom onlajn vodiču predmeti su predstavljani sa analitičkim opisom i klasifikovani prema fondovima i zbirkama u kojima se čuvaju. Određeni broj dokumenata dostupan je i u vidu digitalnih kopija što ovom Vodiču istovremeno daje karakter analitičkog inventara, vodiča, zbornika dokumenata i izložbe. Pretraživanje dostupnog materijala, tj, analitičkih opisa i digitalnih kopija dokumenata,olakšana je filtriranjem prema tri vrste kriterijuma: pripadnost arhivskoj celini – fondu, tematskom i imenskom indeksu. Izborom određene arhivske celine na ekranu se prikazuju opšte informacije o fondu i arhivskoj građi na ovu temu koju fond poseduje, a u produžetku padajućeg menija slede opisi pojedinačnih dokumenata koji sadrže naslov, mesto i vreme nastanka, opis i signaturu. Ratne operacije, propaganda, štampa/novine, vojska, oficiri, ranjeni, sanitet i javno zdravlje, privreda, prijave ratne štete, naučnici i intelektualci, stanovništvo, izbeglice, okupaciona uprava, svakodnevni život, dinastija Karađorđević, stvaranje Jugoslavije, samo su neke od zastupljenih tematskih celina. U posebnom odeljku nalazi se Bibliografija publikacija o Prvom svetskom ratu iz bibliotečkog fonda Istorijskog arhiva Beograda. Među propratnim sekcijama nalaze se vremenska linija, članci o pojedinim temama, korisni linkovi, itd. Većina prezentovanih dokumenata je na srpskom jeziku, ali su takođe zastupljena i dokumenta na francuskom, engleskom, nemačkom, mađarskom i grčkom jeziku.

Slobodan Mandić, 18. januar 2016.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2015, str. 121-122.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXI. Prvi svetski rat”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 2, 2015, Bеograd, 2016, str. 121-125.

Churchill Archive

admin

Churchill Archive

Bloomsbury Publishing Plc, Churchill Archive, <http://www.churchillarchive.com> (5. XII 2015).

Obimna arhiva Vinstona Čerčila, koja broji blizu osamsto hiljada stranica originalnih dokumenata, nastalih između 1874. i 1965. godine, od 2012. godine  dostupna je u digitalnom obliku. Osim bogate i raznovrsne arhivske građe koja se originalno čuva u Čerčilovom arhivskom centru u Kembridžu od osnivanja 1973. godine, čije korišćenje je olakšano filterima rezultata pretrage prema temama, mestima, periodu i ličnostima, na sajtu se takođe nalaze i dodatni sadržaji u posebnim sekcijama poput materijala za univerzitetsku i školsku nastavu, tematskih izložbi dokumenata (Čerilov Prvi svetski rat, Čerčil i žene, Vinston Čerčil i javni govor), specijalizovanih vodiča kroz građu za studente i istraživače, linkova ka drugim lokacijama (članci iz savremene štampe, audi klipovi), video uputstva za korišćenje ovog internet arhiva. Urađen prema najvišim informatičkim, arhivističkim i bibliotečkim standardima, onlajn arhiv Vinstona Čerčila omogućava da hiljade pisama, govora, telegrama, rukopisa, vladinih transkripata i drugih izvora prvog reda, vezanih za ovu značajnu istorijsku ličnost, budu dostupni korisnicima širom sveta. Sajt ima i komercijalnu komponentu, budući da je pun pristup omogućen samo registrovanim korisnicima, uz besplatan probni period pristupa, a takođe i na osnovu sporazuma sa bibliotekama i akademskim organizacijama.

Slobodan Mandić, 5. decembar 2015.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2015, str. 119-120.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XX”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 1, 2015, Bеograd, 2015, str. 117-121.

Historical Archives of Greek Youth

admin

Historical Archives of Greak Youth (IAEN)
*Wayback Machine (DEC 25 2015)

The General Secretariat for Youth, Historical Archives of Greek Youth (IAEN), <http://www.iaen.gr> (14. XII 2015).

Istorijski arhiv grčke mladosti je istraživački i izdavački projekat nastao sa ciljem podsticanja promišljanja koncepta mladosti i detinjstva iz istorijske perspektive, kroz ispitivanje mehanizama koji određuju njihovo mesto u demografskim, kulturnim, političkim i psihološkim sistemima kroz vreme. Najvredniji odeljak sajta predstavlja sekcija Publikacije u kojem je dostupno 47 digitalizovanih izdanja Arhiva (24.000 stranica), u vremenskom rasponu od 1986. do 2008. godine. Digitalna kolekcija je postavljena na mrežu pod Kriejtiv komon nekomercijalnom licencom, što znači da je dozvoljeno umnožavanje, distribucija i javno saopštavanje dela, kao i prerada, ali samo u nekomercijalne svrhe. Tekstovi su dodatno obrađeni i doterani u OCR (optical character recognition) programu, čime je omogućena pouzdanija pretraga unutar samog teksta, a korišćenje kolekcije je olakšano pretragom, prema autorima i prema temama.

Slobodan Mandić, 14. decembar 2015.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2015, str. 118-119.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XX”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 1, 2015, Bеograd, 2015, str. 117-121.

Contemporary Social History Archives

admin

Contemporary Social History Archives (ASKI)

Contemporary Social HistoryArchives (ASKI),
<http://askiweb.eu/index.php/en/>(1. XII 2015).

Arhiv savremene društvene istorije osnovan je 1992. godine u Atini kao neprofitna organizacija sa ciljem sakupljanja, čuvanja i omogućavanja korišćenja arhivske građe za istoriju političkih i socijalnih pokreta, sa posebnim naglaskom na istoriji grčke levice. Više od pet miliona dokumenata organizovano je unutar sledećih arhivskih kolekcija: Dokumenta partija grčke levice; Drugi svetski rat, Grčki građanski rat i posleratne aktivnosti grčke levice; Vojna diktatura u Grčkoj (1967-1974); Građanska prava, društveni pokreti,političke organizacije (1950-2014); Lični fondovi grčkih političara, intelektualaca i sindikalaca.Pored osnovnih informacija o arhivu, arhivskim fondovima, publikacijama i drugim aktivnostima, posebno skrećemo pažnju na odeljak sajta sa digitalizovanim celinama. Do sada je učinjeno dostupnim više od dvesta hiljada stranica, uključujući arhivsku građu, knjige, novine, časopise, fotografije i postere.

Slobodan Mandić, 1. decembar 2015.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2015, str. 118

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XX”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 1, 2015, Bеograd, 2015, str. 117-121.

Meteorološki dnevnici Vladimira Jakšića

admin

Meteorološki dnevnici Vladimira Jakšića

Vladimir Bilak, Meteorološki dnevnici Vladimira Jakšića – svedočanstvo prvih meteoroloških merenja i osmatranja u Beogradu i Srbiji, u: MeteoPlaneta: <http://meteoplaneta.rs/vesti-i-novosti/meteoroloski-dnevnici-vladimira-jaksica-svedocanstvo-prvih-meteoroloskih-merenja-i-osmatranja-u-beogradu-i-srbiji> (15. VIII 2015).

Povodom četiri godine rada sajta MetePlaneta urednici su objavili stranicu posvećenu istoriji meteorologije, davši mogućnost preuzimanja važnog izvora za istoriju srpske meterologije – skeniranih meteo dnevnika Vladimira Jakšića (1824-1899), prvog srpskog statističara, meteorologa i klimatologa.  Redovna meteroološka merenja i osmatranja koja je Vladimir Jakšić vršio u Beogradu (na Senjaku) od 1848. godine, trajala su sve do njegove smrti 1899. godine. Uporedo sa merenjima u Beogradu, Jakšić je osnivao meteorološke stanice i po svim većim mestima u ondašnjoj Srbiji, tako da je 1857. godine Jakšićeva mreža brojala čak 27 stanica, što je u ono vreme predstavljalo jednu od najgušćih meteoroloških mreža u okviru jedne države. Pogodopis, tj. ukoričeni dnevnici od kojih je sačuvano pet svezaka, sadrže rezultate osmatranja za period od decembra 1865. do novembra 1875. godine. Kako ističe autor priloga, Vladimir Bilak, rezultati Jakšićevih merenja i osmatranja nisu do sada javno publikovani, jer se do sada niko nije detaljno bavio obradom i analizom meteo podataka, u cilju pripreme za njihovu javnu upotrebu. U tekstu se dalje ukazuje i da je do sada urađena takođe i rekonstrukcija Jakšićevih meteo podataka, tj. preliminarna redukcija mesečnih meteo podataka sa stanice Senjak na stanicu Vračar, metodom srednje razlike između ove dve gradske lokacije (uporedni period 1888-1899. godina). Na osnovu procene razlike dnevnih vrednosti minimalnih i maksimalnih temperatura između stanica Senjak i Vračar, autor ovde daje i uputstvo za dobijanje približnih vrednosti minimalnih i maksimalnih dnevnih temperatura redukovanih sa Senjaka na Vračar, čime se produžava niz dnevnih meteo podataka za Beograd za nekih četrdesetak godina.

Slobodan Mandić, 15. avgust 2015.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2014, str. 120-121.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XIX”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 1, 2014, Bеograd, 2015, str. 117-121.

Archivportal-D

admin

Archivportal-D

Archivportal-D,<https://www.archivportal-d.de> (18. IV 2015).

Nеmački arhivski portal zvanično jе puštеn u rad na Nеmačkoj arhivskoj konfеrеnciji, održanoj u Magdеburgu izmеđu 24. i 27. sеptеmbra 2014. godinе, sa nazivom Novi načini pristupa arhivima – korisnici, korišćеnjе i upotrеbljivost. Portal suštinski prеdstavlja programsku platformu koja korisnicima omogućava bеsplatnu i dеtaljnu prеtragu nеmačkih arhiva radi еfikasnijеg planiranja istraživanja i posеtе arhivima. U ogromnu bazu uvrštеno jе višе od pеt miliona jеdinica opisa iz oko 25 nеmačkih arhiva, a dodatno sе mogu prеglеdati osnovnе informacijе za još 400 institucija kojе posеduju arhivsku građu. Porеd dеtaljnog opisa svakog dokumеnta, u vеlikom broju slučajеva omogućеn jе i digitalni prikaz. Naprеdna prеtraga bazе možе sе obavljati putеm različitih kritеrijuma i vеoma lako dobiti dеtaljnе informacijе o značajnoj arhivskoj građi. Važno jе istaći i to da jе cеlokupan tеhnički procеs ubacivanja podataka u bazu izvršеn prеko Nеmačkе digitalnе bibliotеkе (Deutsche Digitale Bibliothek), uz mogućnost povеzivanja informacija o objеktima iz arhiva sa građom koja sе čuva u drugim institucijama kulturе, poput bibliotеka i muzеja.

Slobodan Mandić, 18. april 2015.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2013, str. 167.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XVIII”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 3, 2013, Bеograd, 2015, str. 165-169.

Pretraga slika Istorijskog arhiva Beograda

admin

Istorijski arhiv Beograda, ”Pretraga slika Istorijskog arhiva Beograda”

Istorijski arhiv Beograda, ”Pretraga slika Istorijskog arhiva Beograda”, u: Pretraga fondova i zbirki, <http://www.arhiv-beograda.org/index.php/rs/fondovi-i-zbirke/pretraga-fondova> (14. V 2014).

  • Stari i novi Beograd zimi - Kafana Albanija

Unapređena internet prezentacija Istorijskog arhiva Beograda, puštena u pogon početkom maja 2014. godine, u odeljku Fondovi i zbirke posetiocima daje i mogućnost pretrage arhivske građe preko Janus pretraživača (poput Gugla), u okviru koga postoji i izdvojena pretraga vizuelnog materijala u sekciji Slike. Iz 518 fondova i zbirki, i 98116 zapisa unetih u bazu, korisnici mogu dobiti informacije i za 3244 slikovna zapisa, od kojih je preko 1600 sa digitalnom kopijom dokumenta. Pretraga slika se vrši u polju Sadržaj gde se može koristiti cela reč, deo reči, ili dve reči spojene znakom (+), a filter omogućava izlistavanje rezultata sa digitalnom kopijom. Baziran na ISAD(g) međunarodnom standardu za opis arhivske građe, svaki dokument je opisan u nekoliko polja (signatura, nivo, naslov, količina, nastanak, sadržaj), a digitalna kopija je data u linkovanom polju sa nazivom Dodatak. Ovde treba istaći i da je ovo redak, ako ne i jedinstven slučaj, da na sajtovima naših arhiva postoje opisi, tj. informacije o arhivskoj građi do nivoa dokumenta.  Sa mogućnosti pristupa informacijama o arhivskoj građi, digitalnim kopijama fotografija i vizuelnom materijalu iz svojih fondova i zbirki, Istorijski arhiv Beograda svim zainteresovanim korisnicma pruža dodatni oblik upoznavanja sa bogatstvima koje čuva u svojim depoima, a time vrši i veoma važnu funkciju promovisanja svoje delatnosti putem savremenih tehnologija.

Slobodan Mandić, 14. maj 2013.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2013, str. 159.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XVII. Vizuеlno naslеđе Jugoistočnе Evropе”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2013, Bеograd, 2014, str. 155-159.

FotoMuzej, virtuelni muzej srpske i svetske fotografije

admin

FotoMuzej, virtuelni muzej srpske i svetske fotografije

FotoMuzej, virtuelni muzej srpske i svetske fotografije <http://www.fotomuzej.com> (14. V 2014).

Sajt udruženja osnovanog sa ciljem prikupljanja, sistematizacije, definisanja i prezentovanja javnosti fotografije kao istorijskog i kultorološkog artefakta putem savremenih informaciono-komunikacionih tehnologija. Udruženje su osnovali Živojin Stevanović, Zoran Trtica, Nemanja Stanković, Miroslav Aleksandrić i Vladimir Janošev. Povezavši se zajedničkim interesovanjem prema tragovima prošlosti zapisanim na specifičnom medijumu (dagerotipija, ambrotipija, ferotipija, negativ na staklenim pločama, foto-negativ i fotografija) članovi udruženja napravili su zbirku od oko sto hiljada fotografija, a na sajtu je pohranjeno oko tri hiljade fotografija i podaci o 185 srpskih fotografa i fotoateljea. Iako sa komercijalnim domenom i mogućnosti kupovine fotografija, originala ili replika, knjiga, mapa i drugih dokumenata, posetioci sajta na ovom mestu imaju i niz drugih mogućnosti, počevši od  pregledanja dostupnog vizuelnog materijala, u sekcijama Izložbe u muzeju, Istorijski izvori (Fotografije iz knjiga, Mape), Istorija fotografije (Fotografija u svetu, Stara srpska fotografija), Ateljei, a u okviru istih sekcija nalazi se i veliki broj odrednica i informacija o najrazličitijim aspektima istorije fotografije. Posebno treba istaći odeljak Rečnik / Pojmovnik gde su uvršteni brojni pojmovi čije poznavanje je neophodno svakome ko se zanima za ovo važno područje proučavanja prošlosti putem vizuelnih tragova.

Slobodan Mandić, 14. maj 2013.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2013, str. 156-157.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XVII. Vizuеlno naslеđе Jugoistočnе Evropе”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2013, Bеograd, 2014, str. 155-159

NBS – Veliki rat

admin

Narodna biblioteka Srbije, Veliki rat

Народна библиотека Србије, Велики рат, <http://velikirat.nb.rs> (30. IV 2013).

Sajt Veliki rat Narodne biblioteke Srbije, pušten u pogon i predstavljen javnosti 28. februara 2013. godine, povodom dana NBS i Nacionalnog dana knjige, predstavlja digitalnu biblioteku nastalu kao deo projekta Europeana kolekcije 1914-1918. Središnji deo prezentacije čini odeljak Kolekcije koji sadrži veoma bogat i raznovrsan materijal o učešću Srbije i srpskog naroda u Prvom svetskom ratu. Dostupna građa je razvrstana u nekoliko kategorija (Knjige, Periodika, Rukopisna građa, Plakati, Slike, Kartografska građa, Razno), a prema rečima autora teksta na sajtu, cilj je da se korisnicima omogući istraživanje i korišćenje digitalizovanih kolekcija kako iz NBS tako i drugih institucija koje čuvaju srodnu građu. Struktura podataka za svaku od unetih jedinica u kolekciji sastoji se iz nekoliko polja, koja variraju u zavisnosti od vrste izvora, a verovatno i od prethodno raspoloživih (analognih) podataka (na primer, predmetna odrednica nije svugde uneta).

Zbog izuzetnog značaja, činjenice da su ovakve kolekcije izuzetno retke kod nas, kao i vrednosti već do sada urađenog, trebalo bi ukazati i na nekoliko uočenih (tehničkih) propusta. Test polja za pretragu nije dao zadovoljavajuće rezultate u gornjem okviru, već je potrebno upotrebiti opciju za naprednu pretragu. Takođe, iako je omogućen zaista lep pregled dostupne građe, (dokumenta su u zadovoljavajućoj rezoluciji, i sa solidnim pregledačem galerija), korisnici su na žalost uskraćeni za slovnu pretragu, a ni dostupna pretraga po tagovima trenutno ne funkcioniše. Iako na sajtu postoji posebna sekcija naslovljena Za učenje, u njoj su samo naznačeni ciljevi i značaj dostupnih izvora onima „koji istoriju uče, kao đaci ili studenti, koji je predaju u školama i onima kojima je proučavanje i istraživanje ovog razdoblja hobi”. Možda bi se posebnost ove sekcije mogla unaprediti primerima njihove upotrebe u obrazovne svrhe. Pohvalno je što su korisnicima dati opšti uslovi korišćenja dosutpne digitalizovane građe, ali je neoubičajeno da nigde nisu navedena imena lica koja su zaslužna za realizovanje projekta (zamislimo štampane zbornike sa ovolikom količinom građe bez potpisanih imena).

Slobodan Mandić, 30. april 2013.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2012, str. 150.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XVI”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2012, Bеograd, 2013, str. 147-151.