Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Category: Jugoslavija

Arhiva modernizma

admin

Arhiva modernizma – Digitalni repozitorijum arhitekture i urbanizma druge polovine 20. veka

Jelica Jovanović, Ljubica Slavković, Arhiva modernizma – Digitalni repozitorijum arhitekture i urbanizma druge polovine 20. veka, 2018, <https://www.arhivamodernizma.com/> (26. II 2019).

Projekat Arhiva modernizma predstavlja digitalni, onlajn repozitorijum građe o modernističkoj arhitekturi i urbanizmu Srbije i bivše Jugoslavije. Cilj projekta jeste da ovu građu učini dostupnijom istraživačima i široj javnosti i da promoviše i popularizuje stvaralaštvo u arhitekturi. Planirano je da se unutar ove prezentacije nađu digitalizovani crteži, fotografije, slajdovi i publikacije najznačajnijih stvaralaca modernističke arhitekture. Većina trenutno dostupnog materijala potiče iz ličnih arhiva arhitekata i njihovih porodica, a uključen je i materijal koji dolazi iz Zavoda za izgradnju Beograda. Digitalna arhiva modernizma je strukturirana u tri sekcije: arhiva autora, arhiva institucija i arhiva projekata. Arhiva autora trenutno sadrži biografije 11 arhitekata, koje su pojedinačno povezane sa odeljkom u kojem je trenutno pohranjeno 13 projekata. Pored projekata nekih od beogradskih građevinskih celina (stambeno naselje Nova Galenika, naselje Višnjička banja, novobeogradski blokovi, naselje Kijevo Kneževac), arhiva projekata sadrži i one koji su izvedeni u inostranstvu (Kuvajt, Angola), kao i arhivu memorijalnih kompleksa (Kadinjača).

Slobodan Mandić, 26. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 123.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Časopis „Istorija 20. veka“

admin

Časopis „Istorija 20. veka“

Institut za savremenu istoriju, Časopis „Istorija 20. veka“
<http://istorija20veka.rs/> (19. II 2019).

Od nedavno je javnosti dostupna i Internet prezentacija časopisa Istorija 20 veka, koji kao izdanje Instituta za savremenu istoriju u kontinuitetu izlazi od 1983. godine dva puta godišnje. U časopisu se objavljuju radovi iz savremene istorije Srbije, bivše Jugoslavije i Balkana u evropskom i globalnom kontekstu. Prezentacija sadrži arhivu svih do sada objavljenih brojeva, uz napomenu da su od broja 2011/1 članci dostupni kao pojedinačni PDF fajlovi, a stariji brojevi kao jedinstven PDF fajl. Pored toga, fajlovi prezentovanih brojeva stariji od 2004. godišta (2003/2 i stariji) dobijeni su skeniranjem papirnih primeraka, pri čemu nad njima nije izvršena obrada optičkog prepoznavanja teksta, tako da članke nije moguće pretraživati. Iako ne postoji ni pretraživa baza autora, članaka, tema, ili rubrika, digitalna kolekcija časopisa Istorija 20. veka, zajedno sa propratnim informacijama o časopisu (ciljevi i delokrug, etički principi, uputstvo za autore, redakcija) nesumnjivo predstavlja lokaciju od interesa za istraživače savremene istorije.

Slobodan Mandić, 19. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 121.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Zavod za proučavanje kulturnog razvitka, Časopis Kultura

admin

Zavod za proučavanje kulturnog razvitka, Časopis Kultura

Zavod za proučavanje kulturnog razvitka, Časopis Kultura <http://www.casopiskultura.rs> (23. XII 2018).

Časopis Kultura je pokrenut 1968. godine zaslugom Stevana Majstorovića, osnivača Zavoda za proučavanje kulturnog razvitka, sa namerom podsticanja integralnog, analitičkog i kritičkog tumačenja savremenih kulturnih fenomena. Za pola veka izlaženja, objavljeno je 160 brojeva, koji su odnedavno dostupni i u digitalnom obliku u okviru namenski kreirane internet prezentacije. Kolekcija kompleta časopisa je sastavljena od digitalnih kopija skeniranih starijih brojeva i novijih, već nastalih u elektronskoj formi. Zahvaljujući tehnologiji optičkog prepoznavanja znakova (OCR), kojom su stariji brojevi obrađeni, zbirka je pretraživa i unutar sadržaja tekstova.  Pored pregleda pojedinačnih naslova arhive u odeljku Brojevi, omogućena je i napredna pretraga kompletnog sadržaja u delu za naprednu pretragu, i to prema sledećim kriterijumima: autor teksta, naslov teksta, godina izdanja, broj, tema, ključne reči. Od pratećih sadržaja tu je još i kratak zapis o časopisu, aktuelne vesti, sadašnja i sve dosadašnje redakcije časopisa (sa članovima izdavačkog saveta), kao i uputstvo za predaju radova.

Slobodan Mandić, 23. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2018, str. 166.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2018, Bеograd, 2018, str. 163-168.

Institut za noviju istoriju Srbijе, Tokovi istorijе

admin

Institut za noviju istoriju Srbijе, Tokovi istorijе

Institut za noviju istoriju Srbije, Tokovi istorije <http://tokovi.istorije.rs>
(23. XII 2018).

Internet prezentacija Tokova Istorije, časopisa Instituta za noviju istoriju Srbije, u sklopu koje je omogućeno preuzimanje svih članaka objavljenih u ovom naučnom časopisu, počevši od prvog objavljenog broja iz 1967. godine. Arhiva časopisa je data pregledno u obrnutom hronoškom nizu, ali bez mogućnosti napredne pretrage. Uprkos tome, očitavanje stranica je veoma brzo, te stoga korisnici mogu lako vršiti pregled apstrakata i članaka datih u pdf formatu. Od pratećih sadržaja su dati istorijat časopisa, uputstvo za autore, a posebno je izdvojen najnoviji broj. Osim toga, treba pohvaliti redak primer detaljno i transparentno iskazane uređivačke politike i uslova korišćenja datog materijala („Ciljevi i delokrug”), te obaveza glavnog i odgovornog urednika i redakcije, obaveza autora i recenzenata, pitanja autorskih prava i plagijata („Etički principi”). Tokovi istorije izlaze u tri sveske godišnje, pri čemu treća sveska izlazi pretežno na engleskom jeziku. Od broja 2/2016. časopis Tokovi istorije se nalazi na ERIH PLUS listi.

Slobodan Mandić, 23. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2018, str. 165.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2018, Bеograd, 2018, str. 163-168.

Baza podataka zatočenika logora Sajmište

admin

Baza podataka zatočenika logora Sajmište

Istorijski arhiv Beograda, „Baza podataka zatočenika logora Sajmište”, Eskalacija u Holokaust, <https://www.holokaust.arhiv-beograda.org/sajmiste> (20. XII 2018).

U logoru na beogradskom Sajmištu, gde je početkom decembra 1941. godine bilo zatočeno oko 6.400 Jevreja i oko 600 Roma, većinom žena i dece, život je izgubilo preko 6.300 zatočenika, i to za samo šest nedelja, u aprilu i maju 1942. godine. Iako o ovim žrtvama više od 70 godina nije bilo detaljnijih podataka, zahvaljujući nedavnom otkriću prilikom revizije fondova u Istorijskom arhivu Beograda, pronađena je arhivska građa koja sadrži dokumentaciju i prijave smrti za više od 3000 beogradskih Jevreja ubijenih u logoru Sajmište. Motivisani ovim otkrićem, u Istorijskom arhivu Beograda su inicirali široku međunarodnu saradnju sa ciljem da se istraže savremena iskustva i metodologije, kako bi pronađen materijal bio obrađen i predstavljen javnosti na najbolji i najefektniji način. Kao jedan od rezultata projekta Eskalacija u Holokaust proizišla je i pretraživa baza podataka zatočenika logora Sajmište koja sadrži podatke za 3.505 ubijenih osoba. Pretraživanje se vrši po prezimenu, imenu, ili oba podatka. Unetim podacima o žrtvama (prezime; ime; ime oca; devojačko prezime; godina rođenja/starost; zanimanje; nacionalnost/veropispovest; boravište; izvor; podnosilac prijave) u pojedinim slučajevima pridružene su i digitalne kopije dokumenata iz drugih arhivskih celina, a koje se odnose na određenu ličnost (prijave boravka, upisnice učenika, prijave imovine, različite molbe i dr). Pridružena arhivska građa na poseban način svedoči o životu jedne zajednice, čiji su pripadnici tragično stradali u logoru na beogradskom Sajmištu 1942. godine.

Slobodan Mandić, 20. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2018, str. 163-164.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2018, Bеograd, 2018, str. 163-168.

Istorijski arhiv Beograda, Izložba Vekovi Beograda /XVI–XXvek/

admin

Istorijski arhiv Beograda, Izložba Vekovi Beograda /XVI–XXvek/

Историјски архив Београда, Изложба Векови Београда /XVI–XXвек/, 2015, <http://www.stalnapostavka.arhiv-beograda.org> (17. I 2017).

Povodom obeležavanja sedamdeset godina od osnivanja Istorijskog arhiva Beograda septembra 2015. godine objavljeno je onlajn elektronsko izdanje stalne izložbene postavke Vekovi Beograda /XVI–XX vek/ prvi put postavljene u Galeriji Arhiva 2003. godine, a rekonstruisane i dopunjene 2010. godine. Internet prezentacija u potpunosti sledi originalni koncept izložbe i sadržaj štampanog izdanja kataloga,gde su najvrednija i najatraktivnija dokumenta Arhiva grupisana u devet problemskih, tematskih i hronoloških celina. Svaka pojedinačna celina je dodatno podeljena na nekoliko tema koje sadrže digitalne prikaze eksponata u formi pojedinačnog galerijskog prikaza, a na dnu svake slike je legenda sa rednim brojem, potpisom i godinom.Pored toga što mogu videti izložbenu postavku, posetioci prezentacije u odeljku Izložba mogu pročitati i preuzeti predgovor originalnog kataloga iz 2003. godine,kao i videti pozivnicu, plakati galeriju s izborom iz knjige utisaka. Sadržaj prezentacije je pretraživ, a celokupno je dostupan na srpskom i engleskom jeziku. Priređivanjem ,,stalne“izložbene postavke Vekovi Beograda /XVI–XX vek/ u elektronskoj onlajn formi prevaziđena su ograničenja prostorno-vremenske dimenzije klasične izložbene forme, a pet vekova istorije Beograda prikazanih kroz vrednu arhivsku građu ovim je postalo dostupno najširem krugu korisnika.

Slobodan Mandić, 17. januar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2016, str. 129-130.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2016, Bеograd, 2017, str. 127-130.

Bandenkampf in Jugoslawien 1941-1945

admin

Bandenkampf in Jugoslawien 1941-1945

Ivan Ž, Bandenkampf in Jugoslawien 1941-1945, 25. avgust 2015, <http://bandenkampf.blogspot.rs> (20. X 2016).

Autor sajta Bandenkampf (Borba protiv bandi) iskoristio je mogućnosti objavljivanja digitalnog sadržaja u formi bloga da na jednom mestu predstavi materijal koji je prikupljen s raznih strana na temu specijalnih nemačkih jedinica koje su operisale na prostoru bivše Jugoslavije u periodu 1941-1945. godine. U kratkom uvodnom tekstu autor je objasnio da je kao naslov iskoristio nemački termin za borbu protiv gerilaca u okupiranoj Evropi, kao i da su sve priložene informacije temeljno proveravane upoređivanjem raspoloživih dokumenata svih zaraćenih strana. Na početnoj stranici nalaze se ilinkovi ka veoma pedantno sređenom tematsko-imenskom registaru i spisku korišćenih izvora i literature (arhivi, knjige, časopisi, pisma autoru, porodične zbirke, zvučni zapisi, internet stranice). Svaki od oko dve stotine do sada objavljenih članaka (u hronološki obrnutom nizu) sastoji se od naslova, fotografije s opisom i naznačenim izvorom, kratkog teksta na engleskom i srpskom jeziku. Prikupljeni materijal prezentovan je na pregledan, lucidan i široj publici zanimljiv način.

Slobodan Mandić, 20. oktobar 2016.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2016, str. 129-130.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2016, Bеograd, 2016, str. 127-130.

Stražarni lopov

admin

Goran Polak, Stražarni lopov

Goran Polak, Stražarni lopov. Kratke priče o izgubljenoj generaciji, o Rock’n’Rollu i o odrastanju u državi sa šest republika, <http://strazarni-lopov.blogspot.com> (12. VIII 2015).

Sajt Stražarni lopov autora Gorana Polaka iz Zagreba predstavlja veoma važan i bogat izvor svedočanstava i izvornih dokumenata o popularnoj kulturi Jugoslavije u poslednjih par decenija postojanja zajedničke države. Ovde se u formi bloga već pet godina redovno objavljuju zanimljivi prilozi propraćeni mnoštvom autentičnih dokumenata – fotografijima, plakatima, audio i video snimcima, radio emisijama, skeniranim ulaznicama koncerata, isečcima iz štampe, itd. Iako tematski opseg uglavnom uključuje pank i alternativnu rok muziku, pažljiviji posetioci će brzo doći do zaključka da je reč o zaista prvorazrednoj lokaciji za razumevanje višeslojnih fenomena važnih za izučavanja kulture mladih u socijalističkoj Jugoslaviji.  Postovi poput Rok koncerti u Jugoslaviji (1975-1983), Mi djeca s perona 6 (1980-1982), Mali kavez – Brno – Blato, Utopija – Pank turneje u Jugoslaviji 1983/87, 400 dana u Beogradu (o služenju vojnok roka), Dee-Dee, Moj djed i Drago Mlinarec, Diznilend u Ulici socijalističke revolucije, Paket Aranžman, kao i mnogi drugi, osim veoma lepog stila sa kojim su pisani, brojnim prilozima, ali svakako i velikim odzivom posetilaca sajta, čije reakcije i prilozi u interakcijama dodatno obogaćuju sadržaj, upućuju Stražarnog lopova na nezaobilaznu lokaciju, ne samo za generacijski i kulturološki blisku publiku rasejanu širom planete, već i na istraživače koji u potrazi za izvornom građom za predmetno-hronološki okvir sadržan na stranicama ovog sajta još uvek nemaju zadovoljavajući pristup dokumentima u zvaničnim arhivima. Ovi tim pre jer je interesovanje za istraživanja popularne kulture Jugoslavije uveliko prošireno i van jezičkog područja bivše zemlje.

Slobodan Mandić, 12. avgust 2015.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2014, str. 118-119.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XIX”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 1, 2014, Bеograd, 2015, str. 117-121.

Preporuka za dalje čitanje:

GORAN POLAK: ‘Moja kolekcija snimki Iggyja Popa najveća je na svijetu’, u: Nacional, 04.09.2021.

Stevan Kragujević – život i delo

admin

Stevan Kragujević – život i delo

Stevan Kragujević – život i delo, <http://www.stevankragujevic.com> (17. VIII 2015).

Osim legata koji se čuvaju u Istorijskom arhivu Beograda, Istorijskom arhivu Sente i u Muzeju istorije Jugoslavije, život i delo poznatog jugoslovenskog i srpskog fotoumetnika i fotoreportera Stevana Kragujevića (1922-2002) moguće je bliže upoznati i uvidom u sadržaj ovog sajta, a zaslugom njegove kćerke Tanje Kragujević. Nakon uvodne stranice koja sadrži nekoliko kratkih informacija o Stevanu Kragujeviću, o autorskim pravima njegove zaostavštine, kao i link ka odrednici na Vikipediji, posetioci mogu ući u dubinu prezentacije putem dinamičnog, vertikalno položenog linka sa dasne strane ekrana. Dalja navigacija sajtom je veoma jednostavna – na levoj strani nalazi se meni koji vodi ka glavnom odeljku Delo – foto galerija, gde je grupisano nekoliko reprezentativnih celina: Fotoantologija; Dan oslobođenja Sente 1944; Senta, dan poplave 1970; Stari Beograd; Beograd, susret epoha; Beograd XX vek, Stevan u Beogradu; Galerija poznatih. Ispod je posetiocima dat i veoma iscrpan popis preporučenih linkova. Pregledno i jednostavno, sa brižljivo odabranim prezentovanim fotomaterijalom, ovaj sajt na adekvatan način daje mogućnost upoznavanja sa umetnikom koji je svojim bogatim delom sačinio jedinstvenu dokumentarnu hronologiju o razvoju Jugoslavije, svedočeći, kao fotoreporter, o svim značajnim dogaćajima iz politike, kulture, umetnosti i sporta.

Slobodan Mandić, 17. avgust 2015.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2014, str. 118.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XIX”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 1, 2014, Bеograd, 2015, str. 117-121.

Pretraga slika Istorijskog arhiva Beograda

admin

Istorijski arhiv Beograda, ”Pretraga slika Istorijskog arhiva Beograda”

Istorijski arhiv Beograda, ”Pretraga slika Istorijskog arhiva Beograda”, u: Pretraga fondova i zbirki, <http://www.arhiv-beograda.org/index.php/rs/fondovi-i-zbirke/pretraga-fondova> (14. V 2014).

  • Stari i novi Beograd zimi - Kafana Albanija

Unapređena internet prezentacija Istorijskog arhiva Beograda, puštena u pogon početkom maja 2014. godine, u odeljku Fondovi i zbirke posetiocima daje i mogućnost pretrage arhivske građe preko Janus pretraživača (poput Gugla), u okviru koga postoji i izdvojena pretraga vizuelnog materijala u sekciji Slike. Iz 518 fondova i zbirki, i 98116 zapisa unetih u bazu, korisnici mogu dobiti informacije i za 3244 slikovna zapisa, od kojih je preko 1600 sa digitalnom kopijom dokumenta. Pretraga slika se vrši u polju Sadržaj gde se može koristiti cela reč, deo reči, ili dve reči spojene znakom (+), a filter omogućava izlistavanje rezultata sa digitalnom kopijom. Baziran na ISAD(g) međunarodnom standardu za opis arhivske građe, svaki dokument je opisan u nekoliko polja (signatura, nivo, naslov, količina, nastanak, sadržaj), a digitalna kopija je data u linkovanom polju sa nazivom Dodatak. Ovde treba istaći i da je ovo redak, ako ne i jedinstven slučaj, da na sajtovima naših arhiva postoje opisi, tj. informacije o arhivskoj građi do nivoa dokumenta.  Sa mogućnosti pristupa informacijama o arhivskoj građi, digitalnim kopijama fotografija i vizuelnom materijalu iz svojih fondova i zbirki, Istorijski arhiv Beograda svim zainteresovanim korisnicma pruža dodatni oblik upoznavanja sa bogatstvima koje čuva u svojim depoima, a time vrši i veoma važnu funkciju promovisanja svoje delatnosti putem savremenih tehnologija.

Slobodan Mandić, 14. maj 2013.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2013, str. 159.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XVII. Vizuеlno naslеđе Jugoistočnе Evropе”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2013, Bеograd, 2014, str. 155-159.