Chtis Baker, The Long, Long, Trail. The British Army in the Great War of 1914-1918 <http://www.longlongtrail.co.uk/> (27. XII 2017).
Sajt britanskog istoričara Krisa Bejkera posvećen ulozi britanske vojske u Prvom svetskom ratu, za razliku od mnogih sajtova pokrenutih povodom obeležavanja stogodišnjice Prvog svetskog rata, u svom prvobitnom obliku je nastao još 1996. godine kao rezultat višegodišnjeg interesovanja i istraživanja od strane autora. Prezentacija sadrži zaista impresivanu količinu materijala i informacija o vojnicima, jedinicama, bitkama, ratištima, vojničkom životu. Pored toga, sajt sadrži i recenzije objavljenih knjiga, forum, listu blogova, a zainteresovani posetioci mogu kontaktirati autora u potrazi za informacijama o precima koji su učestvovali u Prvom svetskom ratu.
Slobodan Mandić, 27. decembar 2017.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2017, str. 141-142.
Iain McMullen, Football and the First World War <http://www.footballandthefirstworldwar.org> (27. XII 2017).
Prezentacija neprofitnog istraživačkog projekta posvećenog fudbalu i Prvom svetskom ratu u Velikoj Britaniji posetiocima pruža obilje zanimljivog sadržaja zasnovanog na širokom istraživanju arhivske građe, literature, onlajn baza podataka, internet sajtova i foruma. Prvi odeljak sajta Klub po klub daje pojedinačne informacije o svakom fudbalskom timu iz Engleske, Škotske i Velsa, i to: o sastavima timova (sa podacima o nacionalnosti, poziciji u timu, broju odigranih utakmica i datih golova), o rezultatima mečeva, a tu su i podaci o igračima tima učesnicima rata. Sledeći odeljak daje abecedni spisak imena fudbalera ubijenih u ratnom sukobu sa podacima o klubu, datumu smrti, vojnoj jedinici, grobnom mestu. Sekcija Kolekcije sadrži interaktivnu mapu (sa podacima o grobljima, meorijalima i drugim geo-tačkama od interesa), zatim članke o pjedinim temama i ličnostima, bogatu kolekciju fotografija, filmova i plakata. Poslednja sekcija u meniju je Enciklopedija Prvog svetskog rata sa odrednicama o ratnim poprištima, britanskim vojnim odlikovanjima, uniformama, ratnoj opremi i naoružanju. Detaljan spisak korišćenih izvora, literature i osoba kojima se autor zahvaljuje se mogu pronaći na stranici u odeljku koji daje više informacija o sajtu, zajedno sa podacima o autorskim pravima, preporučenim linkovima, kao i o izložbi Veća igra: fudbal i Prvi svetski rat, priređenoj od strane Nacionalnog muzeja fudbala.
Slobodan Mandić, 27. decembar 2017.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2017, str. 140-141.
The British Library, UK Web Archive <https://www.webarchive.org.uk/ukwa/> (3. I 2018).
Nastao kao odgovor na izazov preteće opasnosti od nastanka „digitalne crne rupe”, Web arhiv Ujedinjenog kraljevstva pokrenut je sa misijom arhiviranja, tj. čuvanja i omogućivanja sadašnjeg i budućeg korišćenja miliona web stranica od kojih se mnoge tokom vremena menjaju i nestaju. Sa obzirom na to da se web stranice iznova posećuju i snimaju u redovnim intervalima, korisnici mogu da prate i nastale promene i razvoj unutar pojedinih sajtova. Proces arhiviranja je krenuo 2004. godine, a od aprila 2013. Britanska biblioteka je započela proces arhiviranja celokupnog web domena Ujedinjenog Kraljevstva. Do kraja 2017. godine je arhivirano preko 15.000 web sajtova, ili delova sajtova, u količini od 28 terabajta podataka. U svrhu lakšeg snalaženja i korišćenja arhiviranog materijala, pored brze i napredne pretrage, korisnicima je na raspolaganju i mogućnost pregleda specijalnih kolekcija i tematskih grupa sajtova, organizovanih od strane bibliotekara, kuratora i drugih stručnjaka za određene oblasti. Na primer, sa tematskom odrednicom Istorija do sada je arhivirano 992 sajta. Celokupni poduhvat UK web arhiva je rukovođen od strane Britanske biblioteke, a u saradnji sa Nacionalnom bibliotekom Velsa i Nacionalnom bibliotekom Škotske, dok su u ranijem periodu u projekat bili uključeni Nacionalni arhiv i druge institucije.
Slobodan Mandić, 3. januar 2018.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2017, str. 140.
London Metropolitan Archives, Collage – The London Picture Archive <https://collage.cityoflondon.gov.uk/> (29. XII 2017).
Londonski metropoliten arhiv, istraživački centar specijalizovan za istoriju Londona, omogućio je korisnicima javni pristup za oko 250.000 slika (fotografija, printova, crteža, gravira, mapa) iz svoje bogate kolekcije, a za koju se procenjuje da ukupno sadrži dva miliona jedinica takve vrste građe. Osim građe Metropoliten arhiva, kolekcija sadrži i oko 6000 slika, akvarela, crteža i skulptura iz kolekcije Gildhol umetničke galerije. Najstarije ilustracije potiču iz sredine XV veka, a uvrštene su i fotografije iz novijeg vremena. Prostorino su pokriveni svi delovi Londona, kao i susedni okruzi. Izuzetnu kolekciju moguće je pretraživati sistemom napredne pretrage prema raznim parametrima: ključnim rečima, frazama i brojevima; pojedinačnim kolekcijama; hronološkim rasponom; tematskim odrednicama (ljudi, mesta, istorijski događaji); imenu autora/izdavaču; formatu; kataloškim oznakama. Autori sajta su dodatno organizovali materijal u okviru pojedinačnih galerija (37) i kolekcija (58), a posebno treba istaći odeljak sa interaktivnom mapom Londona gde su fotografije i crteži razvrstani u okviru markera sa brojevima koji označavaju količinu slika na određenoj lokaciji.
Slobodan Mandić, 29. decembar 2017.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2017, str. 139.
Russi in Italia <http://www.russinitalia.it> (23. XI 2017).
Sajt projekta Rusi u Italiji, finansiranog od strane italijanskog Ministarstva kulture, pokrenula je grupa slavista sa četiri italijanska univerziteta u svrhu upoznavanja sa ruskim prisustvom u Italiji u prvoj polovini XX veka, kao i sa namerom osvetljavanja veza Rusa sa italijanskom kulturom i društvom. Autori sajta ističu da je posebnost ruske emigracije u Italiji u odnosu na ono što se dešavalo u drugim mestima ruske dijaspore, na primer u Francuskoj, Nemačkoj ili u slovenskim zemljama, to što je taj migracioni tok rasut i sakriven u naborima italijanskih kulturnih događaja prve polovine XX veka, i kao takav do sada nije bio predmet sistematskih studija, već samo ciljanih istraživanja pojedinaca ili institucija. Stoga ova prezentacija ima za cilj i da popuni tu prazninu, stvarajući onlajn referentni alat koji će sadržati najveći broj korisnih podataka u ukupnoj rekonstrukciji ovog fenomena. U skladu sa tim skrećemo pažnju na odeljak posvećen izvorima iz fondova arhiva, biblioteka i privatnih zbirki, kao i na deo koji sadrži bibliografiju, gde je mnoge naslove moguće i preuzeti. Osim toga, u okviru menija sa desne strane nalaze se korisni dodaci ka što su biografski leksikon Rusa u Italiji, Hronologija (1900-1943), virtuelna biblioteka i muzej. Virtuelna biblioteka sadrži veliki broj dokumenata, publikacija i novinskih članaka, dok je u okviru muzeja predstavljen značajan broj ruskih umetnika i njihovih radova.
Slobodan Mandić, 23. novembar 2017.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2017, str. 99.-100
Курский государственный университет, Исторический факультет, Русский Некрополь в Белграде и других городах Сербии <http://rn-belgrade.ru> (25. XI 2017).
Sajt posvećen ruskom groblju u Beogradu i drugim gradovima u Srbiji rezultat je rada profesora, postdiplomaca i studenata Istorijskog fakulteta Kurskog državnog univerziteta, uz podršku kolega sa tehničih fakulteta. Osnovna odeljak sajta sadrži bazu podataka ruskih grobova, koja se može pregledati azbučnim redom, ili unošenjem imena ili prezimena u polje za pretragu. Svaka ličnost u bazi sadrži podatke o premunulom, lokaciji grobnog mesta i fotografiju nadgrobnog spomenika. Navedeno je i ime grada, ako osoba nije sahranjena u Beogradu. U okviru posebne stranice su dati spiskovi sahranjenih po mestima (Beograd, Pančevo, Novi Sad, Zrenjanin, Kragujevac, Kraljevo, Smederevo) i njih je moguće preuzeti na lokalni uređaj za dalje korišćenje. Osim toga, prezentacija sadrži i galeriju fotografija, kao i rubrike o aktuelnim dešavanjima, učesnicima i saradnicima projekta i njihovim publikacijama na temu kojoj je posvećen sajt.
Slobodan Mandić, 26. novembar 2017.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2017, str. 99.
Издательство Яндекса, История России в фотографиях <https://russiainphoto.ru> (28. XI 2017).
Izdavačka kuća ruske kompanije Jandeks u okviru programa kreiranog za razvoj i podršku obrazovnih projekata u digitalnom okruženju realizovala je nekoliko značajnih onlajn platformi vezanih za humanističke nauke. Pored projekata posvećenih izučavanju antičke istorije, obeležavanju stogodišnjice Februarske i Oktobarske revolucije, korisnici širom sveta mogu da uživaju u rezultatima velikog poduhvata posvećenog kreiranju otvorenog i javnog fotografskog arhiva, koji obuhvata preko jedan i po vek ruske istorije (1840-1999). Izuzetno moderna i tehnički veoma funkcionalna prezentacija trenutno sadrži preko sto hiljada fotografija, sabranih sa različitih strana – iz muzeja, arhiva, privatnih kolekcija, ali i dodatih od strane korisnika sajta. Za korišćnje ovog resursa u punom kapacitetu koji podrazumeva dodavanje fotografija i kreiranje spostvenih izložbi je nophodno registrovanje korisnika, što se može izvršiti veoma jednostavno, korišćenjem već postojećih naloga na drugim servisima (Яndeks, Odnoklassniki, VKontakte, Google, Facebook, Twitter), ili kreiranjem namenske prijave. Početna stranica sadrži polje za pretragu koju je moguće izvršiti kombinovanjem ključnih reči sa autorom fotografije i izvorom (preko 150 institucija, oganizacija i privatnih kolekcija). Ispod polja za pretragu se nalazi vremenska linija kojom je moguće manipulisati u cilju dolaska do željene dekade/godine, zatim je tu i ulaz ka jednoj od ponuđenih izložbi sačinjenih na osnovu materijala sa sajta, a još niže je dat vizuelni pregled izabranog materijala po dekadama. Veliku količinu raznovrsnog materijala, koji uključuje i video snimke, moguće je pretraživati i prema dodatnim parametrima u ostalim odeljcima sajta, kao što su: izložbe, izvori, geografska lokcija, teme (ratovi i revolucije, arhitektura, pejzaži, transport, umetnost, zanimanja, industrija, svakodnevni život, životinjski svet, obrazovanje, mladost, stil). Napomenimo da je u kolekcijama moguće pronaći i 84 fotografije iz Beograda i Srbije iz 1944/1945 godine, autora Evgenija Ananjeviča Haldeja, sovjetskog fotografa i ratnog foto-reportera.
Slobodan Mandić, 28. novembar 2017.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2017, str. 98.
Андрей Шалаев (Ред), Бессмертный барак <https://bessmertnybarak.ru> (26. XI 2017).
Prezentacija namenjena negovanju uspomena i sećanja na žrtve političkih progona, deportacija, nasilja i terora u sovjetskoj Rusiji. Sajt je pokrenut novembra 2015. godine i danas sadrži veliku bazu podataka. Prvi odeljak sajta je Pomenik gde je vizuelno prikazan dugačak niz foto-portreta žrtava, preko kojeg se dolazi do detaljnijih informacija o svakoj osobi, prema dobro organizovanoj strukturi, obogaćenim dodatnim fotografijama, informacijama i geografskom kartom. Naravno, bazu je moguće pretraživati i pomoću vidno istaknutog polja za pretragu (ime, prezime, potomstvo, godina rođenja), Na veoma visokom tehničkom nivou, sa poveznicama ka nalozima na društvenim mrežama, sajt sadrži i mnogo drugih odeljaka kao što su galerija dokumenata, knjiga sećanja, mesta pogibije i sahranjivanja, sovjetski organi državne bezbednosti, otkrivanje zatvorenika gulaga, porodične istorije, svedočenja očevidaca itd. Na vidnom mestu istaknut je i poziv korisnicima da svojim prilozima obogate postojeći materijal.
Slobodan Mandić, 26. novembar 2017.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2017, str. 97.
Российскоевоенно-историческоеобщество (гл.редактор Бобкова Марина Станиславовна Разработано), Сто главных документов российской истории <http://doc.histrf.ru> (24.XI 2017).
Sajt Sto glavnih dokumenata ruske istorije predstavlja širu platformu za predstavljanje istorijskih izvora i ukazivanja na važnost utemeljenosti istorijskih istraživanja na dokumentima. Autori sajta ukazuju da je namera da se u prvi mah objavi sto dokumenata, ali da se kolekcija kasnije proširuje novim sadržajima. Jednostavna koncepcija sajta omogućuje veoma lako korišćenje: dokumenti su raspoređeni u pet odeljaka prema vremenskim periodima, a svaki dokument osim digitalne kopije sadrži i tekstualni sadržaj na savremenom ruskom jeziku, kao i preporučenu literaturu, a tu su i odgovarajuća pitanja, osmišljena tako da testiraju razumevanje sadržaja i vremenski kontekst nastanka. Pitanja takođe mogu da posluže i za analizu i interpretaciju teksta dokumenta. Publikovanje primarnih izvora je propraćeno i izvorima drugog reda, a koji mogu imati važan karakter za razjašnjavanje ili sadrže informacije o načinu i načinima implementacije “ključnog” dokumenta. To mogu biti dokumenti izvršnih vlasti, kao i izvori ličnog porekla (prepiska, memoari), naučno-popularna publicistika, audio-vizuelni materijal itd. Interaktivna komponenta portala je izražena i u činjenici da se uzimaju u obzir i reakcije korisnika. Tako je na početnoj stranici prezentovano top-10 dokumenata čiji izbor se generiše usled interesovanja korisnika za određeni dokument. Kako autori ističu, jedna od osnovnih ideja za pokretanje sajta je namera da se sistematskim prikupljanjem i objavljivanjem dokumenata o ruskoj istoriji smanji broj sumnjivih istorijskih konstrukcija i predrasuda koje nisu zasnovane na istorijskim izvorima.
Slobodan Mandić, 24. novembar 2017.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2017, str. 96-97.
Энциклопедия «Всемирнаяистория», <http://w.histrf.ru> (23. XI 2017).
Ruski portal Enciklopedija svetske istorije nastao je sa svrhom predstavljanja informacija o prošlosti dobijenih na osnovu istraživanja ruskih i stranih naučnika, za sve periode opšte i ruske istorije. Enciklopedija takođe sadrži i tekstove o istoriografiji, teoriji, metodologiji i filozofiji istorije, pomoćnim istorijskim disciplinama, nastavi istorije i organizaciji istorijske nauke u Rusiji i u inostranstvu. Kao osnova za popunjavanje sadržaja su poslužili objavljeni tomovi „Ruske istorijske enciklopedije”, kao i ugovori za objavljivanje članaka iz „Velike ruske enciklopedije”, „Pravoslavne enciklopedije” i drugih velikih enciklopedija. Pored toga, sadržaji se dopunjuju i uz pomoć registrovanih korisnika koji imaju status stručnjaka za pojedine oblasti. Oni mogu ponuditi svoje članke za objavljivanje, a imaju i mogućnost diskutovanja o objavljenim materijalima. Enciklopedijske odrednice je moguće pregledati na osnovu tri kriterijuma: tematskim izborom (Rubriki), istorijskim periodom (Periodы), ili azbučnim redom (A … Я).Takođe, obezbeđena je i pretraga preko ključnih reči u polju za pretragu. Dobijeni rezultati na osnovu upita pojma Beograd (Belgrad) potvrđuju visok kvalitet pouzdanosti ovog onlajn resursa, kako u pogledu kvantiteta i raznovrsnosti odrednica, tako i sa obzirom na naučni kvalitet objavljenih članaka.
U svetlu obeležavanja stogodišnjice revolucije u Rusiji 1917. godine, kao i u vezi sa velikim brojem ruskih emigranata koji su pronašli utočište u Kraljevini SHS/Jugoslaviji, pomenimo i odlično obrađene odrednice o akterima rušenja trovoekovne ruske monarhije. To su Mihail Vasiljevič Aleksejev, poslednji glavnokomandujući Ruske carske armije, Vasilij Vitaljevič Šuljgin, koji je preuzeo potpisan akt o abdikaciji u blindiranom vozu u kojem se car nalazio, da bi ga potom odneo u Petrograd, kao i Mihail Vladimirovič Rodzjanko, predsednik poslednje carske Dume, koji je poneo oreol borca koji je oborio cara.
Slobodan Mandić, 23. novembar 2017.
Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2017, str. 95-96.
