Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Tag: arhivi

U.S. Holocaust Memorial Museum – Collections Search

admin

United States Holocaust Memorial Museum – Collections Search

United States Holocaust Memorial Museum – Collections Search
<https://collections.ushmm.org/search/> (2. II 2024).

Na veb prezentaciji Memorijalnog muzeja Holokausta iz Vašingtona izdvojena je posebna sekcija koja omogućuje detaljnu pretragu bogatih kolekcija muzeja. Ova građa obuhvata različitu dokumentaciju koja svedoči o sudbinama žrtava, preživelih, spasilaca, kao i druge artefakte, dokumenta, fotografije, filmove, zvučne zapise, knjige, lične priče, i drugo. Onlajn dostupne kolekcije sadrže preko 272.000 zapisa, a zahvaljujući dobro organizovanim metapodacima pretragu je moguće filtrirati prema različitim kriterijumima: digitalnoj dostupnosti, vremenu nastanka zapisa, vrstama svedočenja, tipu materijala, predmetnom indeksu, ključnim događajima, gradovima, logorima, getima. Dobar primer kako je organizovan materijal je moguće pogledati ukoliko u polju za pretragu prema gradovima izaberemo Beograd. Od 244 dobijena pogodka, pretraga se brzo može dodatno svesti samo na video (63), audio (10), ili fotografske zapise (26), sećanja (12), svedočenja (123), postere (2), dokumentarne filmove (3) i dr. Treba takođe naglasiti da je na sajtu moguće pronaći i informacije o kolekcijama i građi koja nije dostupna onlajn, to jest koje je dostupna samo u čitaonicama Muzeja u istraživačke svrhe, poput građe koja se odnosi na Holokaust u Srbiji, originalno pohranjenoj u Istorijskom arhivu Beograda. Organizacija materijala i podataka na ovom mestu predstavlja dobar primer kako se detaljnim opisivanjem arhivske građe i pridruživanjem odgovarajućih metapodataka u informatičkom okruženju postižu neophodni uslovi za iskorak u daljim istraživanjima i proširivanju dosadašnjih znanja.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2023, str. 102-103.

Slobodan Mandić, ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLIV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2023, Bеograd, 2024, str. 99-104.

Tošin bunar / Bežanijska vrata 1790-1795

admin
Panorama Zemuna, 1839. god.

Piše: Slobodan Mandić

Jedna od rеtkih beogradskih ulica koja nije menjala ime više od dva veka je ulica Tošin bunar. Ime je zapravo menjala samo jednom, za vreme Drugog svetskog rata, kada se zvala Geringova. Ulica je svakako još pre 1790. ponela ime Tošin bunar, po bogatom zemunskom trgovcu Teodoru Toši Apostoloviću, koji je napravio bunar pored Puta za Bežaniju. Nеkada jе to bio jеdini put za tadašnja sеla Bеžaniju, Surčin pa svе do Progara. U fondu Zemunskog magistrata u Istorijskom arhivu Beograda je moguće pronaći više podataka o samoj ličnosti Teodora Apostolovića. Tako iz jednog dokumenta iz 1790. god. saznajemo da je izvesni Krsta Teodorović za 20 forinti prodao svoj vrt ”kod bunara Teodora Apostolovića na Bežanijskom putu Petru Jurgeviću”. Zahvaljujući bogatstvu koje je ovaj ”’sapundžija”, kako ga dokumenti nazivaju, stekao trgovinom, Toša Apostolović je bio aktivan i na polju dobrotvornih delatnosti. Pored ostaloga, bio je i osnivač zemunske pravoslavne kontumačke kapele (manastir Svеtog Arhangеla Gavrila koji sе nalazi u Zеmunskom parku). Zbog sitnijih prekršaja Teodor Apostolović je u nekoliko navrata bio u pritvoru, kao npr. marta 1774. god, kada je kažnjen sa 24 sata zatvora zato što je psovao Dimitrija Dimčoglua i vređao njegovu majku i pretio da će Dimčoglua proterati iz Zemuna. Marta 1783. kažnjen je sa 48 sati zatvora što se nije pojavio na poziv pandura i stražmeštera i što nije hteo da preda ključ svoje kuće određene za vojnu bolnicu. Iz dokumenata fonda Zemunskog magistrata saznajemo i da mu je sin Nikola, neizučeni slikar, bio veliki besposličar, koji je zbog krađe hapšen i batinama kažnjavan (27. jula 1792. kažnjen je sa 15 batina zbog grubih izraza i što nije hteo na poziv da sa pandurom dođe u Magistrat). Magistrat jе marta 1793. obavеstio Teodora Apostolovića da je apelacioni sud odlučio da njegov sin ima ostati u vojsci i da njegovoj molbi za otpust nema mesta, nego sе tek posle rata može nadati da će sina natrag dobiti. Prеma dokumеntu o predmetu ostavine Tеodor Apostolović je prеminuo u Zеmunu 5. aprila 1806. ostavivši iza sebe udovicu Katarinu, dvе kćeri, jеdnog sina i unuka.

IAB-ZM-1564-55-125

Novembar 1795: Magistrat saopštava Vojnoj komandi da treba svima onim mestima Petrovaradinske regimente kojima je dopušten međusobni saobraćaj /mešanje/, dozvoliti da na granici prodaju svoje namirnice. Dodaje da bi bilo potrebno otvoriti granicu i kod Bežanijskih vrata kod Tošinog bunara /Tеodor Apostolović/, da ne moraju ljudi da prave veliko zaobilaženje da bi došli do Bežanijskih vrata. Napokon predlaže da se na oba mesta urede neke vrste gostionice da bi prodavci mogli tamo smestiti svoju stoku te nešto pojesti i popiti (IAB-ZM-1564-55-125)

Ψηφιακή Πύλη Αρχείων 1922

admin

Ψηφιακή Πύλη Αρχείων για το 1922

Γενικά Αρχεία του Κράτους, Ψηφιακή Πύλη Αρχείων για το 1922
 <https://archives1922.gak.gr> (20. II 2023).

1922 Archives Digital Portal

Digitalna platforma Opštеg državnog arhiva Grčkе uspostavlja naprеdnu mogućnost istraživanja turbulеntnih istorijskih potrеsa koji su zadеsili Grčku počеtkom dvadеsеtih godina XX vеka sa ishodištеm u maloazijskoj katastrofi i konvеnciji o obavеznoj razmеni stanovništva izmеđu Grčkе i Turskе 1922/1923. godinе. Iako nominalno usmеrеn na 1922. godinu, tеmatski vodič obuhvata širi hronološki opsеg, sa svim događajima i procеsima koji su vodili ka jеdnom od najtragičnijih događaja u modеrnoj istoriji Grčkе. Izbacivanjе grčkih snaga iz Malе Azijе prеd nalеtom turskih nacionalista prеdvođеnih Mustafom Kеmalom Ataturkom imalo jе vеlikih poslеdica na grčko društvo u narеdnim dеcеnijama. Nakon prisajеdinjеnja tеritorija stеčеnih u balkanskim ratovima i nastanka Nacionalnog raskola, napеtosti su dodatno pojačanе prilivom 1 100 000 Grka iz Malе Azijе i oko 100 000 grčkih izbеglica iz Rusijе i Bugarskе. Stoga nе čudi da jе mеđu uvrštеnom arhivskom građom tеmatski vеlika količina dokumеnata vеzana za izbеglička pitanja i problеmе (briga o izbеglicama, rеhabilitacija, socijalno staranjе, migracijе, obrazovanjе, njihovе ličnе pripovеsti…).

Ukupno jе na portalu do sada unеsеno prеko 500 jеdinica opisa, sa prеko 2500 digitalnih kopija, porеklom iz različitih javnih i privatnih institucija. Sav matеrijal i podaci su struktuirani u skladu sa mеđunarodnim standardima na kojima jе bazirana aplikacija otvorеnog pristupa AtoM (Dublin Core XML, EAD XML). Osim mogućnosti uvoza i izvoza podataka iz unificiranе bazе, ovim jе obеzbеđеna i jеdnostavna prеtraga uvrštеnog matеrijala prеma višе karaktеrističnih paramеtara (arhivski opisi, normativni zapisi, institucijе, funkcijе, prеdmеt, mеsta i digitalni objеkti). Porеd web sajta posvеćеnog Lozanskom miru iz 1923. godinе (The Lausanne Project 1922-23), ovom prеzеntacijom jе dobijеn još jеdan značajan onlajn digitalni rеsurs sa izvornim matеrijalom za istraživanjе prošlosti istočnog Srеdozеmlja. 

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2023, str. 143-144.

Slobodan Mandić, ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2023, Bеograd, 2023, str. 143-147.

Anemi – Digital Library of Modern Greek Studies

admin

Anemi – Digital Library of Modern Greek Studies

Anemi – Digital Library of Modern Greek Studies <https://anemi.lib.uoc.gr> (25. X 2022).

Anemi – Digital Library of Modern Greek Studies

Digitalna biblioteka modernih grčkih studija je pokrenuta još 2006. godine od strane Univerzitetske biblioteke Krita kao kruna projekta započetog 2000. godine. Obogaćivanja sadržaja Biblioteke je nastavljano sve do maja 2009. godine. Unutar prezentacije korisnicima su dostupni brojni i bogati digitalizovani sadržaji, sakupljeni sa različitih strana, ali pretežno iz kolekcija starih i retkih knjiga Univerziteta na Kritu. Jednostavna forma sajta posetiocima na levoj strani ekrana pruža vertikalni meni, sa podjedanko istaknutim sekcijama. Među njima svakako izdvajamo odeljak Navigacija, gde je sav materijal raspoređen i dostupan u kategorijama digitalne kolekcije, vrsta materijala, kontributori. Digitalne kolekcije čini nekoliko tematski organizovanih celina, od kojih je najobimnija Grčka digitalna bibliografija od XV do XXI veka sa oko 12.500 jedinica, odnosno dostupnih knjiga u digitalnom obliku. Osim toga, pomenimo još i zbirke u kojima su sabrana dela iz istorije književnosti, opštih istorija i istorija Grka (Antaeus), zatim referentni materijali poput bibliografija, rečnika, enciklopedija, priručnika, hronologija i drugih publikacija od koristi za studije moderne Grčke (Neohellinistis), ili celiinu manusCrete, gde je pohranjeno 77 rukopisa koji se danas čuvaju na Kritu. Stručnjacima za digitalizaciju će posebnu pažnju privući stranica sa detaljnim objašnjenjima o primenjenim postupcima, standardima i procesima sprovedenim za realizaciju ovog projekta (Tutorials/Οδηγοί).

Među brojnim retkim i dragocenim primercima digitalnih kopija moguće je pronaći prave raritete, poput istorijske rasprave Klefte i suliote, Vojislava V. Rašića, štampane u Beogradu 1892. godine. Za manji broj digitalizovanog materijala sa nejasnim statusom autorskih prava, pristup je omogućen samo unutar zatvorene mreže Univerziteta.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2022, str. 99-100.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2022, Bеograd, 2023, str. 99-104.

European Digital Treasures

admin

European Digital Treasures

European Digital Treasures: Management of centennial archives in the 21st century
<https://www.digitaltreasures.eu/> (22. VI 2022).

Projekat Evropske digitalne riznice inspirisan je različitim izazovima sa kojima se suočavaju baštinske institucije kulture i koji ih usmeravaju ka novim modelima poslovanja u digitalnom dobu. Sabiranje zajedničkog evropskog nasleđa, sa posebnim akcentom na digitalnu dostupnost, kao i povećanje njegove vidljivosti i upotrebe, glavni su ciljevi zajedničkog poduhvata konzorcijuma na čelu sa Španskim državnim arhivom. Partnersku mrežu čine još i nacionalni arhivi Norveške, Mađarske, Malte, Portugalije, kao i Munster tehnološki univerzitet u Korku (Irska) i Međunarodni centar za arhivska istraživanja (ICARUS). Pored detaljnog opisa svih projektnih aktivnosti, centralno mesto veb prezentacije predstavlja odeljak koji sadrži digitalne kataloge tri transmedijske izložbe: I Stvaranje Evrope – istorija, pamćenje i mit o Evropejstvu preko hiljadu godina; II Prognanici, migracioni tokovi i solidarnost; III Evropska otkrića – od novog sveta, do novih tehnologija. Svaka od izložbi sadrži oko pedeset reprezentativnih eksponata izabranih među različitim, poglavito arhivskim institucijama širom Evrope. Među njima ima i onih poreklom iz srpskih arhiva (dokument o prelasku srpskih porodica iz Beograda u Zemun 1791. godine iz Istorijskog arhiva Beograda, ili plan novog plovnog puta na Dunavu kod Petrovaradina iz 1851. godine iz Arhiva Vojvodine), ali i drugih zanimljivih svedočanstava, poput plana karantinske stanice kod Zemuna iz 1762. godine (Nacionalni arhiv Mađarske), ili spiska neophodnih medicinskih proizvoda lekara u Kotoru iz 1556. godine (Državni arhiv Crne Gore). Katalozi su dostupni za preuzimanje u PDF formatu, na nakoliko jezika, a od dodatnih sadržaja tu su još i brošure sa ponudom proizvoda čija izrada je inspirisana odabranim dokumentima sa izložbi, zatim izložbene video prezentacije, kao i linkovi za slobodno preuzimanje nekoliko igara (kvizovi, igre memorije, interaktivne rolplej igre).

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2022, str. 107-108.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XL”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2022, Bеograd, 2022, str. 107-112.

Yerusha

admin

Yerusha

Rothschild Foundation Hanadiv Europe, Yerusha <https://yerusha.eu/> (22. VI 2022).

Digitalna onlajn platform Yerusha (na hebrejskom Nasleđe) predstavlja katalog slobodno dostupnih informacija o evropskom jevrejskom arhivskom nasleđu. Platforma je nastala kao rezultat zajedničke saradnje evropskih, američkih i izraelskih akademskih i baštinskih institucija i podržana je od evropskog ogranka fondacije Rotšild. Početna strana sajta suštinski je usmerena na dva osnovna odeljka, a to su Mreža, gde su dostupne informacije sa logotipovima 26 institucija koje su deponovale informacije u bazu, kao i odeljak rezervisan za naprednu pretragu. Opisi arhivskih fondova i zbirki poreklom iz Srbije u bazu su deponovani većim delom preko Istorijskog arhiva Beograda, ali i preko Memorijalnog muzeja Holokausta iz Vašingtona. Organizacija metapodataka u bazi omogućuje preciznu filtraciju podataka preko različitih parametara: perioda (vremenske linije), jezika građe, tematskog indeksa, vlasničke institucije, postojanje linkova ka informativnim sredstvima kolekcija. Uredno prezentovani, standardizovani i lako pretraživi podaci o velikom broju arhivskih kolekcija iz različitih institucija, takođe mogu poslužiti i kao dobar primer i ideja vodilja na koji način organizovati tematski profilisane i onlajn dostupne digitalne vodiče kroz arhivsku građu.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2022, str. 108-109.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XL”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2022, Bеograd, 2022, str. 107-112.

Portale Antenati

admin

Portale Antenati: Gli Archivi per la ricerca anagrafica

Portale Antenati: Gli Archivi per la ricerca anagrafica <https://www.antenati.san.beniculturali.it/> (22. II 2022).

Italijanski portal Arhiv za genealoška istraživanja je osmišljen i realizovan od strane Generalne direkcije za arhive, a po ugledu na druge portale posvećene genealoškim istraživanjima i porodičnoj istoriji, koji su pokrenuti u mnogim zemljama. Odeljak sajta na kome je prikazana celokupna arhivska mreža državnih arhiva Italije sa napomenama o relevantnim genealoškim izvorima (matične knjige, popisi vojnih obveznika, i dr), može imati i širu korist za upoznavanje italijanskog arhivskog pejsaža. Imajući u vidu povećano insteresovanje širom sveta za ovakvu vrstu izvora, digitalizacija i objavljivanje građe ovog tipa na jedinstvenom nacionalnom portalu čini se višestruko opravdanom. Pored olakšanog pristupa specifičnoj vrsti materijala i razmeni metapodataka između različitih institucija, ovakvi poduhvati pogoduju i afirmaciji interesovanja za istraživanja lokalne i porodične istorije. U tom smislu je na portal uvrštena sekcija Porodične priče (Leggi le storie di famiglia) gde su prikazani primeri onih koji su svoje porodične istorije osvetleli koristeći materijal dostupan na sajtu. Posebno treba skrenuti pažnju da je pri kreiranju ovakve vrste portala i veb sajtova osnovni deo gotovo neophodno proširiti nekom vrstom pratećih, ili dodatnih sadržaja, a ovde su uvršteni još i: kratko uputstvo za početak svakog genealoškog istraživanja, objašnjenje o vrstama izvora, odlično urađen elektronski leksikon pojmova, istorijsko-geografski rečnici objavljivani pre ujedinjenja Italije 1861. godine, kao i linkovi ka drugim vrstama digitalno dostupnih izvora. Osnovna objašnjenja i tekstualni sadržaji sajta su radi lakšeg snalaženja korisnika sa drugih govornih područja dati i u prevodu na engleski, španski i portugalski jezik.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2021, str. 95-96.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2021, Bеograd, 2022, str. 93-98.

Jevrejska digitalna zbirka

admin

Jevrejska digitalna zbirka

Istorijski arhiv Beograda, Jevrejska digitalna zbirka <https://jdz.arhiv-beograda.org/> (2. III 2021).

Nastala kao rezultat trogodišnjeg istraživanja fondova i zbirki Istorijskog arhiva Beograda Jevrejska digitalna zbirka od 2021. godine je dostupna preko namenski kreirane internet prezentacije u režimu otvorenog pristupa. Nakon pregledanja, izdvajanja, analitičke obrade i skeniranja većine od oko 60 hiljada predmeta, stvorena je jedinstvena tematska celina koja se odnosi na život beogradskih Jevreja od kraja XVIII do polovine XX veka. Kao rezultat finalne digitalne obrade arhivske građe omogućena je napredna pretraga, koja osim pretrage prema unetoj frazi takođe poseduje filtraciju prema dvadesetak ponuđenih tema, fondu/zbirci, pojmovnom registru i zanimanju, godini nastanka. Celokupan sadržaj sajta, uključujući i analitičke opise predmeta dat je na srpskom i engleskom jeziku. Tematski odabir građe uključuje i predmete u vezi sa holokaustom, a zajedno sa ranije kreiranom bazom podataka zatočenika logora Sajmište Arhiva Beograda, čini zaokruženi okvir za istraživanje tragične sudbine beogradskih Jevreja. Kao rezultat ovog arhivističkog poduhvata možemo reći da je nastala jedinstvena digitalna platforma koja po prvi put, ne samo u regionalnim okvirima, praktično omogućava istraživanje pojedinih tema bez ikakvog fizičkog prisustva na mestu u kojem je građa pohranjena. Svakako da bi ovaj impresivan rezultat bio pojačan da su na sajt osim postojeće male galerije dokumenata uvršteni i neki dodatni propratni sadržaji, poput prigodnih članaka, odabrane bibliografije, interakcije sa korisnicima, ili objava o registrovanim istraživanjima nastalim na osnovu ovde dostupne građe.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2021, str. 97-98.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2021, Bеograd, 2022, str. 93-98.

The International Institute of Social History

admin

The International Institute of Social History

The International Institute of Social History (IISH/IISG),
 <https://iisg.amsterdam/en> (3. II 2022).

Veb prezentacija Međunarodnog instituta za socijalnu istoriju u Amsterdamu sadrži nekoliko značajnih i korisnih odeljaka koji korespondiraju sa bogatom arhivskom, bibliotečkom i audio-vizuelnom građom koja su čuva u ovoj instituciji za proučavanje socijalno-ekonomske istorije. Pored mogućnosti detaljne pretrage i informacija o građi u formi elektronskog kataloga, gde su podaci strukturirani prema vrsti građe, arhivskim celinama i prema državama, na sajtu je omogućen pristup i drugim digitalnim sadržajima, poput pretrage onlajn kolekcija, od kojih su mnoge digitalizovane i slobodno dostupne. U podsekcijama odeljka o podacima (Data) omogućen je uvid u različite baze podataka pohranjene u sistemu Dataverse (Radni odnosi, Produkcija novca, Ruska istorijska statistika, Španski građanski rat, Jugoistočna Azija, Holandski izborni cenzus, Međunarodni klasifikacioni sistem religija i dr). Tu se nalazi i konvertor uporedne vrednosti novca (gulden i evro) i kupovne moći kroz vreme. Treba istaći i blog sajta koji je pomalo skrajnut unutar odeljka O Institutu (about iish), ali je veoma bogat objavama grupisanim u nekoliko kategorija, kao što su novosti o azijskim kolekcijma, ili publikacije i naučni rezultati nastali na temelju korišćenja kolekcija Instituta. Za oblast digitalne istorije naročito je interesantan blog o digitalnim tokovima rada (Digital Workflows Blog), ili o Međunarodnom udruženju za socijalnu istoriju (ISHA) koje je osnovano na kongresu u Sidneju 2005. godine (na ovoj stranici se mogu preuzeti/ i bilteni ISHA od 2011. do 2018. godine).

Collection Guides – IISH

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2021, str. 93-94.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2021, Bеograd, 2022, str. 93-98.

Alaska’s Digital Archives  

admin

Alaska’s Digital Archives

Statewide Library Electronic Doorway,
 Alaska’s Digital Archives  <https://vilda.alaska.edu/> (9. II 2022).

Digitalni arhiv Aljaske pokrenut je sa idejom formiranja centralnog punkta za prikazivanje istorijskih fotografija, govorne istorije, pokretnih slika, mapa, dokumenata, knjiga, fizičkih objekata i drugih materijala iz arhiva, muzeja, i biblioteka SAD. Otkupljena od Rusije 1867. godine, zvanično proglašena teritorijom SAD 1912, Aljaska 1959. postaje 49 savezna država, a danas je najveća i najređe naseljena američka država. Imajući na umu da u ogromnoj količini podataka na web-u mnogi ostaju zakopani i nikad, ili retko iskorišćeni, da se neki dupliraju, a samo mali deo redovno koristi za primenu i sintezu sa drugim podacima ili stečenim znanjima, u potpunosti je opravdana ideja da se na jednom mestu združeno prikažu kolekcije o istorijskom nasleđu Aljaske, koje potiču iz fundusa različitih institucija. Kolekcija je deo portala (Statewide Library Electronic Doorway – SLED) koji obrađuje informacione resurse značajne za Aljasku. Ova elektronska kapija kojom upravljaju aljaske biblioteke na web-u je prisutna još od 1995. godine.  Snalaženje u velikoj količini podataka i materijala na sajtu je omogućeno uključivanjem više parametara pretrage (institucija iz koje kolekcija potiče, tema, stvaralac, izvor, vrsta materijala). Pored lakog upoznavanja sa zanimljivim nasleđem Aljaske, ovaj web sajt pruža i odličan primer na koji način je moguće napraviti koristian i pregledan tematski orijentisan digitalni repozitorijum.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2021, str. 81-82.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXVIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2021, Bеograd, 2022, str. 77-82.