Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Tag: audiovizuelni izvori

A Visual Guide to the Cold War

admin

A Visual Guide to the Cold War

University of North Carolina at Chapel Hill, Center for Slavic, Eurasian and East European Studies,
A Visual Guide to the Cold War, <https://coldwar.unc.edu/> (25. IV 2024).

Prezentacija Vizuelni vodič kroz Hladni rat prvenstveno je namenjena nastavnicima i studentima koji žele da istraže istoriju Hladnog rata kroz primarne izvore slikovnog karaktera. Autori projekta ističu da su izvorima nastojali da obuhvate i američku i sovjetsku perspektivu sukoba, koji se paralelno sa doktrinom mirne koegzistencije i razvoja masovnog nuklearnog arsenala kao garanta mira, manifestovao kroz proksi ratove, rivalstvo u istraživanju svemira, sportu, propagandi. Vizuelni aspekt odigrao je važnu ulogu kako u vođenju, tako i u razumevanju Hladnog rata jer su suprostavljeni tabori razumeli važnost i ulogu fotografije, postera, filma i karikatura. Veći deo zastupljenog materijala potiče iz digitalnih kolekcija Kongresne biblioteke i još nekoliko američkih institucija, a zastupljeni su i izvori na ruskom jeziku, poput sovjetskog satiričnog časopisa Krokodil i zbirke postera iz perioda perestrojke. U svrhu lakše integracije primarnih izvora o američko-sovjetskim odnosima od 1945. do 1989. godine celokupna kolekcija je razvrstana prema ključnim istorijskim događajima (Korejski rat, Berlinski zid, Rat u Vijetnamu, Kubanska raketna kriza, perestrojka…). Osim toga, u posebnim odeljcima je data mogućnost prelistavanja građe prema decenijama i prema vrsti medija (karikature i stripovi, fotografije, posteri, filmovi, sovjetski udžbenici). Pored osnovnih informacija o projektu i autorima, na sajtu se nalazi i kratko uputsvo za korišćenje primarnih izvora u nastavi.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2024, str. 97-98.

Slobodan Mandić, ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2024, Bеograd, 2024, str. 95-99.

Prikazi_45_GDI_2024_1_MandicDownload

”Vek slikan mikrofonom”

admin

Novi okviri za rekonstrukciju prošlosti

Multimedijalno izdanje, knjiga za čitanje i slušanje, Vek slikan mikrofonom Dragoslava Simića (Belmedia, 2022), predstavlja vrednu riznicu istorijskih izvora za proučavanje XX veka. Povodom priređivanja ove publikacije trebalo bi skrenuti pažnju da je ovih oko 500 strana teksta svedočenja i svojevrsnog vremeplova kroz različite segmente turbulentnog XX veka, obogaćeno i audio verzijama iskaza (preko qr koda), a to sve predstavlja samo izbor zahvaćen iz vrednog i dubokog rezervoara multimedijalnih izvora koje je autor svojim dugogodišnjim pregalaštvom omogućio i svima stavio na raspolaganje na veb sajtu Audio i foto arhiv Simić. Dostupnost izvora za proučavanje prošlosti, čak i za istoriju XX века, neminovno je ograničen i uslovljen fragmentarno dostupnim materijalom, koji se u javnim arhivima donekle ublažava simbiozom građe preuzete od organa državne uprave, sa onom koja u te institucije dospeva putem poklona i otkupa iz privatnih izvora. Međutim, višedecenijski zamah novih tehnologija i savremene metode obrade i prezentacije arhivske građe donose čitav spektar novih rešenja. Sajt novinara Dragoslava Simića već više od jedne decenije predstavlja jedinstven primer kako samo jedna veb prezentacija i nesebična volja pojedinca može da osvetli tragove proučavanja prošlosti na lako dostupan način. Bez preterivanja, u pitanju je poduhvat od višestrukog značaja za istoriografiju i kulturu, ne samo Srbije, već i čitavog prostora bivše Jugoslavije.

Slobodan Mandić, istoričar, arhivski savetnik (Istorijski arhiv Beograda).

Foto: Anđelko Vasiljević

Sa predstavljanja knjige Vek slikan mikrofonom Dragoslava Simića, održan 31. januara 2023. u Kolarčevoj zadužbini u Beogradu.

Prikaz sajta
Dragoslav Simić, Audio i Foto arhiv SIMIĆ, <http://www.audioifotoarhiv.com/> (20. XII 2010).

Lomax Digital Archive

admin

Lomax Digital Archive

Lomax Digital Archive <https://archive.culturalequity.org/> (15. VII 2021).

Teško da je moguće preceniti ulogu koju su muzičar i etnomuzikolog Alan Lomaks i njegov otac Džon Ej Lomaks odigrali u oblikovanju savremene muzičke istorije. Putujući zabačenim predelima američkog juga u potrazi za tragovima tradicionalnog muzičkog nasleđa, a pod pokroviteljstvom Kongresne biblioteke, između 1933. i 1942. godine oni su sakupljali i beležili izvorne i autentične snimke. Alan je kasnije samostalno nastavio sa ovim važnim poslom sve do osamdesetih godina 20. veka. Osim toga, pedesetih godina je boravio u Evropi takođe neumorno radeći i snimajući izvođače u Britaniji, Irskoj, Italiji i Španiji. Prvi muzičar koga su Lomaksi snimili 1933. godine je bio Hjudi Ledbeter (Huddie Ledbetter), poznatiji kao Lid Beli (Lead Belly), u zloglasnom kazneno popravnom zavodu Lujzijane ”Angola” Takođe, zaslužni su i za otkrivanje i približavanje široj publici bluz gitariste Roberta Džonsona, protesnog pevača Vudi Gutrija, folk umetnika Pita Sigera, kantri muzičara Burl Ivesa. O značaju muzikološkog poduhvata Lomaksovih svedoče i reči Brajana Ina da bez Alana Lomaksa verovatno ne bi bilo ni bluz eksplozije, RnB pokreta, Bitlsa, Stonsa, ni Velvet Andergraunda.

This image has an empty alt attribute; its file name is fieldworks-1024x761.jpg

Digitalni arhiv Lomaksovih omogućava slobodan pristup audio-vizuelnim kolekcijama koje su nastajale u rasponu od sedam decenija. Izuzetno vredan i bogat materijal odlično je sistematizovan, pregledan i lako pretraživ. Klasifikacija je izvršena dodeljivanjem oznaka prema više parametara (ličnosti, instrumenti, lokacije, vrsta muzike itd), a svaki audio zapis i slika su opisani metapodacima na više nivoa. Odeljak sajta Explore sadrži pet celina raspoređenih ispod naslova Glavna kolekcija. Prva celina je katalog terenskog rada sa preko 20.000 digitalizovanih celina i sa oko 5.000 fotografija. Unutar svakog od ovih područja omogućeno je i dodatno filtriranje materijala, dok peto polje zapravo predstavlja indeksirane sadržaje prema imenu izvođača, mestu nastanka zapisa, vrsti muzičkog instrumenta, kulturi, muzičkom žanru. Prezentacija sadrži još nekoliko veoma zanimljivih dodataka, poput dnevne serije pesama Nevolje neće trajati zauvek, pokrenute 2020. god. u prvim mesecima pandemije korona virusa, a koja je zamišljena kao neka vrsta uvodne izložbe u Lomaksov digitalni arhiv.

Izvanredno vredan i bogat materijal dostupan na sajtu Digitalnog arhiva Lomaks nastao je spajanjem građe nezavisne arhive Alana Lomaksa (1946-1991), digitalizovane i sačuvane od strane Udruženja za kulturnu jednakost krajem 1990-ih i početkom 2000-ih, sa hiljadama snimaka koje su na acetatnim i aluminijumskim diskovima Lomaksi zabeležili od 1933. do 1946. pod pokroviteljstvom Kongresne biblioteke.

Annie Mae and Fred McDowell. Como, Mississippi, September 1959

Preporuke za dalje čitanje:

Nathan Salsburg, ”Southern Journeys: Alan Lomax’s Steel-String Discoveries”, Acoustic Guitar magazine, March/April 2019.

Dragan Ambrozić, ”Huddie William Ledbetter, Lead Belly: Danas ne utovarujemo ugalj”, Vreme, br. 1358, 12. januar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2021, str. 138-139.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2021, Bеograd, 2021, str. 137-143.

Digital Public Library of America

admin

Digital Public Library of America

Digital Public Library of America
<https://dp.la/> (20. IV 2018).

Digitalna javna biblioteka Amerike (DPLA) pokrenuta je aprila 2013. godine kao neprofitna organizacija sa sedištem u Bostonu. Čitavom poduhvatu su prethodili trogodišnji dogovori velike i raznolike grupe zainteresovanih strana i pripremne radnje koordinisane od strane Berkman Klajn centra za internet i društvo Univerziteta Harvard. Ogromni digitalni trezor danas sadrži preko dvadeset miliona slika, tekstova, video i zvučnih zapisa iz brojnih američkih biblioteka, muzeja i drugih kulturnih ustanova, kako onih lokalnih, tako i  vodećih nacionalnih institucija. Sav materijal sadržan u konglomeratu digitalnih jedinica (fotografije, knjige, mape, štampa, usmena istorija, privatna prepiska, muzejski objekti, umetnička dela, vladina dokumenta…) je zahvaljujući besprekornoj obradi i dodeljenim metapodacima lako i besplatno dostupan za upotrebu u digitalnom formatu. Međutim, zbog poštovanja autorskih prava nekim objektima je pristup ograničen, iako su oni uredno katalogizirani i opisani. Pored podrazumevajuće mogućnosti napredne pretrage, početna stranica omogućava pregled kolekcija prema temama, kao i podelu materijala u okviru onlajn izložbi i nekoliko desetina grupa primarnih izvora koje korisnici dodatno mogu filtrirati prema temi i hronološki, prema redosledu kako su uvršteni u bazu. Ogroman napor uložen u realizaciju Digitalne javne biblioteke Amerike neće ostaviti ravnodušne istraživače u potrazi za određenim predmetima interesovanja, nastavnike i studente, ali takođe predstavlja ogroman i stalno rastući potencijal za korišćenje u različite druge svrhe i za širu publiku. O vrednosti i bogatstvu uključenog materijala takođe govore i stotine digitalnih zapisa o Beogradu i Srbiji.

Slobodan Mandić, 20. april 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2017, str. 125-126.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2017, Bеograd, 2018, str. 125-129.

Collage – The London Picture Archive

admin

Collage – The London Picture Archive

London Metropolitan Archives, Collage – The London Picture Archive   <https://collage.cityoflondon.gov.uk/> (29. XII 2017).

Londonski metropoliten arhiv, istraživački centar specijalizovan za istoriju Londona, omogućio je korisnicima javni pristup za oko 250.000 slika (fotografija, printova, crteža, gravira, mapa) iz svoje bogate kolekcije, a za koju se procenjuje da ukupno sadrži dva miliona jedinica takve vrste građe. Osim građe Metropoliten arhiva, kolekcija sadrži i oko 6000 slika, akvarela, crteža i skulptura iz kolekcije Gildhol umetničke galerije. Najstarije ilustracije potiču iz sredine XV veka, a uvrštene su i fotografije iz novijeg vremena. Prostorino su pokriveni svi delovi Londona, kao i susedni okruzi. Izuzetnu kolekciju moguće je pretraživati sistemom napredne pretrage prema raznim parametrima: ključnim rečima, frazama i brojevima; pojedinačnim kolekcijama; hronološkim rasponom; tematskim odrednicama (ljudi, mesta, istorijski događaji); imenu autora/izdavaču; formatu; kataloškim oznakama. Autori sajta su dodatno organizovali materijal u okviru pojedinačnih galerija (37) i kolekcija (58), a posebno treba istaći odeljak sa interaktivnom mapom Londona gde su fotografije i crteži razvrstani u okviru markera sa brojevima koji označavaju količinu slika na određenoj lokaciji.

Slobodan Mandić, 29. decembar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2017, str. 139.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2017, Bеograd, 2018, str. 139-142.

Archival Sound Recordings

admin

Archival Sound Recordings

The British Library, Archival Sound Recordings,
<http://sounds.bl.uk/> (01. XI 2010).

Onlajn Arhiv zvučnih dokumenata Britanske biblioteke sadrži skoro 50.000 odabranih snimaka muzike, govora, kao i ljudskog i životinjskog okruženja. Svaki posetilac sajta može slobodno pretražiti celu bazu zvučnih zapisa, preslušati 22.500 jedinica, za koje autorska prava to dopuštaju, ali i da vidi beleške i tagove koje su dodali ostali korisnici. Članovi licenciranih obrazovnih ustanova iz Ujedinjenog Kraljevstva, pored pretrage svih dokumenata, i preslušavanja zapisa, imaju mogućnost i njihovog preuzimanja, a mogu i dodavati komentare, tagove i praviti liste svojih omiljenih zapisa. Čitav zvučni arhiv podeljen je u nekoliko osnovnih kategorija: Izgovori i dijalekti; Umetnost, književnost i performansi; Klasična muzika; Ambijent i priroda, Džez i popularna muzika; Usmena istorija; Istorija snimanja zvuka; Svetska i tradicionalna muzika. Svaka kategorija je dotatno izdeljena na podgrupe, kao u slučaju Usmene istorije, gde nalazimo dodatne kategorije: umetnost, fotografija i arhitektura; snimci prvih govora, preživeli Jevreji o Holokaustu; istorija britanske nauke; istorija džeza u Britaniji, javne debate u crkvi St Mary-le-Bow. U svakom trenutku, tj. na svakoj stranici unutar sajta, moguće je pristupiti mašini za pretragu, koja kombinuje zadate reči sa osnovim kategorijama. Bogatstvom sadržaja i kvalitetom prezentovanog materijala Zvučni arhiv Britanske biblioteke preporučuje se svakome ko se zanima za audio arhive i fonodokumentalistiku, kao i onima koji u svoja istraživanja žele da uključe i širi opseg iastorijskih izvora. Napomenimo da se u okviru Digitalne Narodne biblioteke Srbije nalazi i zbirka Muzikalije i fotodokumenti koja sadrži 507 digitalizovanih starih gramofonskih ploča na 78 obrtaja iz bogate zbirke  fonodokumenata NBS.

Slobodan Mandić, 1. novembar 2010.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2010, str. 129.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) IX”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2010, Bеograd, 2011, str. 125-130.

CriticalPast.com

admin

CriticalPast.com

Andy Erickson, Jim Erickson, CriticalPast.com, <http://www.criticalpast.com/> (13. XII 2010).

Komercijalni sajt CriticalPast.com delo je tima ljudi iz različitih oblasti, stručnjaka za arhivska istraživanja, filma i Internet profesionalaca, sve u nameri pravljenja jednog od najvećih privatnih onlajn arhiva u svetu. Kolekcije sadržane u ovoj prezentaciji obuhvataju hiljade sati video materijala, milione fotografija, sa tendencijom neprekidnog rasta. Filmski zapisi i fotografije preuzimani su većinom iz izvora američkih vladinih agencija. Međutim, tu je moguće pronaći video dokumentarni materijal iz čitavog sveta, pa tako i desetine zapisa iz Srbije, Beograda i Jugoslavije. Mnogi od preko 57.000 video klipova imaju veliku dokumentarnu vrednost i predstavljaju veoma važne istorijske izvore, koji su sada, posredstvom ovog sajta, dostupni na uvid besplatno svima. Komercijalnost sajta, na prvom mestu, ogleda se u tome što je date video snimke, uz novčanu nadoknadu moguće preuzeti u vidu kopije, ili pogledati u većoj (full screen) rezoluciji. Takođe, ispod svakog pojedinačnog videa otvara se niz fotografija preuzetih iz dotičnog video snimka, koje je moguće pogledati i u većoj rezoluciji, ali sa reklamnim natpisom preko fotografije, koje je takođe moguće kupiti. Kolekciju je moguće pretraživati na dva načina: pregledati snimke prema dekadama (od 1890-ih do 1990-ih), ili preko ključnih reči pomoću mašine za naprednu pretragu. Svaki video zapis sadrži besprekorno uredno organizovane podatke o sadržaju snimka, lokaciji, datumu, trajanju, da li je film zvučan, istorijsku pozadinu, ali i precizno navedenu odrednicu odakle je snimak preuzet, tj, gde je pohranjen original. Registorovani korisnici sajta imaju mogućnost da sugerišu korekcije, ili dodatne informacije vezane za svaki pojedinačni snimak. Bez obzira na komercijalnu stranu sajta, bogatstvom materijala, dizajnom sajta i odličnom organizovanošću materijala CriticalPast.com predstavlja nezaobilazno Internet skladište svim istoričarima i ljubiteljima dokumentarnih istorijskih filmova.

Slobodan Mandić, 13. decembar 2010.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2010, str. 122.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) VIII. Film”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2010, Bеograd, 2011, str. 115-123.

Collections of the 1956 Digital Archive

admin

Collections of the 1956 Digital Archive

The Open Society Archives (OSA) at Central European University, Collections of the 1956 Digital Archive, <http://www.osaarchivum.org/digitalarchive/> (02. X 2009).

U okviru digitalnih kolekcija Arhiva otvorenog društva Centralnoevropskog univerziteta u Budimpešti nalazi se i zbirka posvećena događajima u Mađarskoj 1956. godine. Prezentacija sadrži različite vrste materijala: kolekciju intervjua sa izbeglicama iz Mađarske, specijalnu kolekciju novinskih članaka u četiri knjige, izveštaje američkih obaveštajnih službi otvorenih za javnost između 2001. i 2005. godine, preskliping iz štampe različitih zemalja, vesti i izveštaje osoblja Istraživačkog instituta Radia Slobodna Evropa, audiovizuelnu kolekciju od 69 filmova i delova filmskog materijala, dokumente iz Arhiva Huver instituta, tematski vodič kroz građu pripremljen od strane arhivista Arhiva otvorenog društva, odabrane onlajn kolekcije na drugim sajtovima. Prezentacija je urađena dvojezično, na mađarskom i engleskom jeziku. Bogatstvom sadržaja, dizajnom i tehničkim rešenjem, ovaj sajt predstavlja odličan primer tematski orijentisanog prezentovanja izvorne građe na Internetu.

Slobodan Mandić, 2. oktobar 2009.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2009, str. 110.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) VII”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2009, Bеograd, 2009, str. 107-111.

Virtual Resource Centre for Knowledge about Europe

admin

Virtual Resource Centre for Knowledge about Europe

Virtual Resource Centre for Knowledge about Europe — CVCE, European NAvigator (ENA), <http://www.ena.lu/mce.cfm> (30. IX 2007).

Među najboljim lokacijama na mreži čiji je sadržaj fokusiran na prezentovanje audiovizuelnog istorijskog materijala naročito bi vredelo izdvojiti sajt Centra za virtuelne izvore znanja o Evropi (Virtual Resource Centre for Knowledge about Europe — CVCE) posvećen izvorima za istoriju evropskih integracija – European NAvigator (ENA). Obilje raznovrsnog materijala – preko 15000 dokumenata: fotografija, zvučnih zapisa, video klipova, novinskih članaka, crteža i karikatura, propraćenih adekvatnim objašnjenjima, bazama biblografskih podataka, tabelama i interaktivnim mapama i dijagramima – predstavljaju neiscrpnu riznicu za sve istoričare koji se zanimaju za prošlost Evrope od kraja Drugog svetskog rata do današnjih dana. Pored količine i raznovrsnosti istorijskih izvora, multijezičnosti (engleski, nemački, francuski, španski i holandski jezik), ova prezentacija se odlikuje i izuzetnim tehničkim rešenjima koji multimedijalnosti njenog sadržaja daju naročitu dimenziju.

Slobodan Mandić, 30. septembar 2007.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1-3, 2006, str. 132.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar”, u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1–3, 2006, Bеograd, 2007, str. 129-138.

German History in Documents and Images

admin

German History in Documents and Images

German Historical Institute (GHI), German History in Documents and Images (GHDI), Washington, <http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/index.cfm?language=english> (11. IX 2006).

Nemačka istorija u dokumentima i slikama obuhvata obimnu kolekciju primarnog izvornog materijala dokumentujući nemačku političku, društvenu i kulturnu istoriju od 1500. godine do današnjih dana. Ona sadrži i originalne nemačke tekstove koji su propraćeni savremenim engleskim prevodom kao i širok spektar vizuelnog materijala. Sav materijal je prezentovan u deset sekcija koje su uređene pod vođstvom uglednih istraživača, a po hronološkom principu: 1) Od reformacije do tridesetogodišnjeg rata 1500-1648, 2) Od apsolutizma do Napoleona 1648-1815, 3) Od Bečkog kongresa do pruske dominacije 1815-1866, 4) Bizmarkova Nemačka 1866-1890, 5) Vilhelmova Nemačka i Prvi svetski rat 1890-1918, 6) Vajmarska Nemačka 1918/19-1933, 7) Nacistička Nemačka 1933-1945, 8) Okupacija i izronjavanje dve države 1945-1961, 9) Dve Nemačke 1961-1989, 10) Jedna Nemačka u Evropi 1989 – do današnjih dana. Dizajn sajta urađen je veoma lepo i pregledno. Tako se na pristupnoj strani nalazi kraći tekst o kolekciji, mogućnost izbora između verzije na engleskom i nemačkom jeziku, informacije o slikama koje se nalaze u kolažu sajta, kao i četiri slike, od kojih se klikom na bilo koju od njih dolazi na stranicu sa dvanaest oslikanih prozorčića u obliku kvadrata, od kojih deset predstavljaju ulaz na svaku sekciju posebno, a dve su su zapravo prečica za detaljnije informacije o kolekciji. Kada se pristupi jednoj od kolekcija posetilac ima mogućnost ulaska na dodatne četiri podkategorije: uvod, dokumente, slike i mape. Na kraju svakog dokumenta nalazi se informacija iz kojeg izvora je dokument preuzet, kao i ko ga je preveo, ako je prevod u pitanju. Sadržaj izvora koji je dostupan na ovome sajtu je veoma raznovrtan, a posebnu vrednost predstavlja obilje materijala vezanog za izučavanje društvene istorije. Treba pohvaliti i bogatu kolekciju ilustrativnog materijala, izbor fotografija, kao i mape visoke rezolucije. Jedini nedostatak na koji bi trebalo ukazati odnosi se na problem da su neke strane u okviru sajta u tzv. fazi “izgradnje”, a u vezi sa tim i izostanak datuma kada je sajt poslednji put ažuriran. Ipak, kvalitet kojim se ova prezentacija odlikuje, kao i dvojezičnost sajta, čine ga više nego preporučljivim za dodavanje ove lokacije na spisak omiljenih Web lokacija za istraživače, učenike i njihove nastavnike, kao i za širi krug korisnika.

Slobodan Mandić, 11. septembar 2006.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1-3, 2005, str. 249-250.

Слободан Мандић ”Прикази сајтова (Web адресар)”, у: Годишњак за друштвену историју 1–3, 2005, Београд, 2006, str. 243-253.