Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Tag: Beograd

Digitalni repozitorijum Istorijskog arhiva Beograda

admin

Digitalni repozitorijum Istorijskog arhiva Beograda

Дигитални репозиторијум Историјског архива Београда <https://www.digitalni.arhiv-beograda.org> (3. XII 2019).

Registracionom prijavom na Digitalni repozitorijum Istorijskog arhiva Beograda korisnici stiču mogućnost onlajn korišćenja dokumenata iz dve obimne arhivske celine: Kartoteke žitelja grada Beograda i Zbirke crkvenih matičnih knjiga.

Kartoteka žitelja Beograda (i Zemuna) predstavlja u celini digitalizovan deo fonda Uprava grada Beograda (UGB). Obuhvata vremenski period od 1924. do 1944. godine (delom do 1950 godine), a ukupan broj kartona iznosi nešto preko jednog miliona. Strukturom podataka kartoni predstavljaju nepresušan izvor za proučavanje demografskih karakteristika glavnog grada Kraljevine SHS/Jugoslavije/FNRJ u navedenom periodu. Kartoni su pretraživi na osnovu osnovnih podataka o ličnostima kojih se tiču, i to, prema imenu, prezimenu i imenu roditelja. Drugi podaci, nažalost, još uvek nisu uneti u bazu kao kriterijumi za pretraživanje.

I Zbirka crkvenih matičnih knjiga spada u veoma traženu arhivsku građu pa će korisnicima značiti mogućnost njene onlajn dostupnosti i pretrage. Ova celina je formirana od matičnih knjiga i pratećih registara iz 43 verska objekta sa teritorije Beograda. Većina je nastala radom pravoslavnih crkava, a najstarija potiče iz zemunske Crkve sv. Nikolaja i iz 18. veka. Inače, najstarija knjiga u zbirci potiče iz rimokatoličke crkve u Zemunu iz 1721. godine. Od knjiga nastalih delovanjem drugih veroispovesti/verskih opština dostupne su dve matične knjige iz jevrejske opštine za period od 1865. do 1909. godine.

U bazi je trenutno pretraživo blizu pet stotina digitalizovanih knjiga. Treba napomenuti i da dostupne digitalne kopije obe celine odlikuje visoko kvalitetna rezolucija i čitljivost, koja je dodatno podržana opcijom prikaza dokumenta preko celog ekrana i korišćenjem digitalne lupe.

Slobodan Mandić, 3. decembar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2019, str. 115-116.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2019, Bеograd, 2019, str. 113-118.

Od januara 2022. godinе sadržaj Digitalnog rеpozitorijuma dopunjеn jе sa prеko 10.000 digitalizovanih prijava lica koja su stradala ili nеstala u toku Drugog svеtskog rata. Ovе prijavе čuvaju sе u okviru fondova narodnih odbora rеjona grada Bеograda, a nastalе su radom komisija za ratnu štеtu. Naimе, svi građani bili su dužni da podnеsu prijavu o pričinjеnoj matеrijalnoj štеti, kao i da prijavе stradanjе svojih bližnjih.

Prijavе sadržе podatkе o licima koja su stradala tokom bombardovanja, koja su ubijеna od stranе okupacionih vlasti ili ustaša, koja su stradala u logorima, nеstala ili poginula u borbi.

Arhiva modernizma

admin

Arhiva modernizma – Digitalni repozitorijum arhitekture i urbanizma druge polovine 20. veka

Jelica Jovanović, Ljubica Slavković, Arhiva modernizma – Digitalni repozitorijum arhitekture i urbanizma druge polovine 20. veka, 2018, <https://www.arhivamodernizma.com/> (26. II 2019).

Projekat Arhiva modernizma predstavlja digitalni, onlajn repozitorijum građe o modernističkoj arhitekturi i urbanizmu Srbije i bivše Jugoslavije. Cilj projekta jeste da ovu građu učini dostupnijom istraživačima i široj javnosti i da promoviše i popularizuje stvaralaštvo u arhitekturi. Planirano je da se unutar ove prezentacije nađu digitalizovani crteži, fotografije, slajdovi i publikacije najznačajnijih stvaralaca modernističke arhitekture. Većina trenutno dostupnog materijala potiče iz ličnih arhiva arhitekata i njihovih porodica, a uključen je i materijal koji dolazi iz Zavoda za izgradnju Beograda. Digitalna arhiva modernizma je strukturirana u tri sekcije: arhiva autora, arhiva institucija i arhiva projekata. Arhiva autora trenutno sadrži biografije 11 arhitekata, koje su pojedinačno povezane sa odeljkom u kojem je trenutno pohranjeno 13 projekata. Pored projekata nekih od beogradskih građevinskih celina (stambeno naselje Nova Galenika, naselje Višnjička banja, novobeogradski blokovi, naselje Kijevo Kneževac), arhiva projekata sadrži i one koji su izvedeni u inostranstvu (Kuvajt, Angola), kao i arhivu memorijalnih kompleksa (Kadinjača).

Slobodan Mandić, 26. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 123.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Baza podataka zatočenika logora Sajmište

admin

Baza podataka zatočenika logora Sajmište

Istorijski arhiv Beograda, „Baza podataka zatočenika logora Sajmište”, Eskalacija u Holokaust, <https://www.holokaust.arhiv-beograda.org/sajmiste> (20. XII 2018).

U logoru na beogradskom Sajmištu, gde je početkom decembra 1941. godine bilo zatočeno oko 6.400 Jevreja i oko 600 Roma, većinom žena i dece, život je izgubilo preko 6.300 zatočenika, i to za samo šest nedelja, u aprilu i maju 1942. godine. Iako o ovim žrtvama više od 70 godina nije bilo detaljnijih podataka, zahvaljujući nedavnom otkriću prilikom revizije fondova u Istorijskom arhivu Beograda, pronađena je arhivska građa koja sadrži dokumentaciju i prijave smrti za više od 3000 beogradskih Jevreja ubijenih u logoru Sajmište. Motivisani ovim otkrićem, u Istorijskom arhivu Beograda su inicirali široku međunarodnu saradnju sa ciljem da se istraže savremena iskustva i metodologije, kako bi pronađen materijal bio obrađen i predstavljen javnosti na najbolji i najefektniji način. Kao jedan od rezultata projekta Eskalacija u Holokaust proizišla je i pretraživa baza podataka zatočenika logora Sajmište koja sadrži podatke za 3.505 ubijenih osoba. Pretraživanje se vrši po prezimenu, imenu, ili oba podatka. Unetim podacima o žrtvama (prezime; ime; ime oca; devojačko prezime; godina rođenja/starost; zanimanje; nacionalnost/veropispovest; boravište; izvor; podnosilac prijave) u pojedinim slučajevima pridružene su i digitalne kopije dokumenata iz drugih arhivskih celina, a koje se odnose na određenu ličnost (prijave boravka, upisnice učenika, prijave imovine, različite molbe i dr). Pridružena arhivska građa na poseban način svedoči o životu jedne zajednice, čiji su pripadnici tragično stradali u logoru na beogradskom Sajmištu 1942. godine.

Slobodan Mandić, 20. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2018, str. 163-164.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2018, Bеograd, 2018, str. 163-168.

Digitalizovani arhiv Bitefa

admin

Digitalizovani arhiv Bitefa

BITEF teatar, Univerzitetska biblioteka ,,Svetozar Marković”,
Digitalizovani arhiv Bitefa <http://digitalniarhivbitefa.unilib.rs/> (12. X 2018).

Beogradski internacionalni teatarski festival (BITEF) je osnovan 1967. godine na inicijativu beogradskog avangardnog pozorišta Ateljea 212, kao festival novih teatarskih tendencija. Za više od pola veka postojanja zasluženo je stekao visoku reputaciju u međunarodnim okvirima. Prezentacija kojom je javnosti predstavljen deo arhivske zaostavštine festivala puštena je u pogon septembra 2018. godine. Pored pratećih sekcija, u kojima su date informacije o projektu digitalizacije, o samom festivalu, zatim sećanje na osnivače – Miru Trailović i Jovana Ćirilova, kao i link ka zvaničnom sajtu Bitefa, glavni odeljak pod nazivom Arhiv sadrži podsekciju Plakati Bitefa, gde su u hronološkom nizu prikazani plakati, koji zapravo predstavljaju ulaz za dodatne sadržaje u okviru određene festivalske godine: uvodni tekst, foto galeriju, video snimke, biltene i katalog. Pored toga, u Arhivu je moguće preuzeti i dokument „Žiri 1967-2017”, pogledati tabelu nagrađenih predstava, a tu je i pdf dokument „Indeks predstava glavnih programa Bitefa”. Iako je prezentacija od nesumnjive koristi za brz pregled bogate istorije festivala, na nekim pojedinostima bi trebalo dodatno poraditi. Pre svega, trebalo bi popuniti prazne sekcije (foto galerije, bilteni). Pored toga, za dostupnost sadržaja na engleskom jeziku bi bolja solucija bila uobičajen odvojeni prikaz, umesto skrolovanja u donji deo pojedinačne stranice.

Slobodan Mandić, 12. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2018, str. 94.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2018, Bеograd, 2018, str. 91-94

Pretražive digitalizovane istorijske novine

admin

Pretražive digitalizovane istorijske novine

Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković”, Pretražive digitalizovane istorijske novine <http://www.unilib.rs/istorijske-novine> (5. XII 2018).

Inicijalno pokrenuta u okviru projekta Novine Europeane (Europeana Newspapers), digitalizovana kolekcija starih novina Univerzitetske biblioteke „Svetozar Marković”, sa nekoliko stotina hiljada novinskih tekstova predstavlja izuzetno vredan izvor za istraživanje brojnih tema. Većinom su predstavljene novine štampane u drugoj polovini XIX i u prvoj polovini XX veka, na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu. Naročitu upotrebnu vrednost ove digitalne kolekcije, koja sadrži osamdeset novinskih naslova, predstavlja jednostavna mogućnost pretrage sadržaja zahvaljujući korišćenoj tehnologiji optičkog prepoznavanja znakova (OCR). Pri tome, budući da su znakovi unikodirani, pretragu je moguće vršiti i ćiriličnim i latiničnim pismom. Impozantna kolekcija novinskih članaka, u sadejstvu sa dobrim tehničkim rešenjima, uvrštava ovu lokaciju u neizbežni orijentir i dragocen izvornik za različita područja istorijskih istraživanja.

Slobodan Mandić, 5. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2018, str. 91-92.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2018, Bеograd, 2018, str. 91-94.

Fotoalbums Arius van Tienhoven, 1912-1915

admin

Fotoalbums Arius van Tienhoven, 1912-1915

Koninklijke Bibliotheek, Nationale Bibliotheek van Nederland, Fotoalbums Arius van Tienhoven, 1912-1915 <https://www.kb.nl/themas/geschiedenis-en-cultuur/moderne-geschiedenis/fotoalbums-arius-van-tienhoven-1912-1915> (12. III 2018).

Holandski lekar dr Arijus van Tinhoven (1886-1965) boravio je u Srbiji posredstvom Crvenog krsta tokom Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata (1912-1915) i tom prilikom napravio veliki broj vrednih fotografija na kojima su prikazane scene iz života, prizori sa beogradskih ulica i okolnih sela, drugih mesta (Skoplje, okolina Velesa, Pirot, Vranje, Valjevo), stanovništvo, medicinsko osoblje, ranjenici, oboleli, bolnice. Unuci doktora Van Tinhovena su 2015. godine ovaj materijal donirali Nacionalnoj biblioteci Holandije koja je primljene foto-albume digitalizovala i koji su sada dostupni na sajtu Biblioteke. Stranica sa koje je omogućen ulaz u tri foto albuma takođe sadrži i informacije o angažovanju dr Van Tinhovena u Balkanskim ratovima i u vojnoj bolnici u Beogradu, potom u Prvom svetskom ratu, Valjevskoj bolnici i učešću u komisiji za ispitivanje ratnih zločina austrougarske vojske u zapadnoj Srbiji, gde je doktor takođe angažovan i kao fotograf. Tu su i podaci o velikoj epidemiji stomačnog tifusa od kojeg je oboleo i doktor Van Tinhoven, nakon čega se marta 1915. vratio u Holandiju. Takođe, ovde možemo saznati i o njegovoj ljubavnoj vezi sa saradnicom, medicinskom sestrom Jakobom de Hrote koja se često pojavljuje na fotografijama, a sa kojom je 1916. godine stupito u brak i imao četvoro dece.  

Slobodan Mandić, 12. mart 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2017, str. 127-128.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2017, Bеograd, 2018, str. 125-129

Bonus – pojedinačni albumi, novi linkovi ⬇️⬇️⬇️

➡️ Balkanoorlogen 1912-1913 I

➡️ Balkanoorlogen 1912-1913 II

➡️ Europeesche Oorlog 1914-1915 Servië

Русский Некрополь в Белграде и других городах Сербии

admin

Русский Некрополь в Белграде и других городах Сербии

Курский государственный университет, Исторический факультет, Русский Некрополь в Белграде и других городах Сербии <http://rn-belgrade.ru> (25. XI 2017).

Sajt posvećen ruskom groblju u Beogradu i drugim gradovima u Srbiji rezultat je rada profesora, postdiplomaca i studenata Istorijskog fakulteta Kurskog državnog univerziteta, uz podršku kolega sa tehničih fakulteta. Osnovna odeljak sajta sadrži bazu podataka ruskih grobova, koja se može pregledati azbučnim redom, ili unošenjem imena ili prezimena u polje za pretragu. Svaka ličnost u bazi sadrži podatke o premunulom, lokaciji grobnog mesta i fotografiju nadgrobnog spomenika. Navedeno je i ime grada, ako osoba nije sahranjena u Beogradu. U okviru posebne stranice su dati spiskovi sahranjenih po mestima (Beograd, Pančevo, Novi Sad, Zrenjanin, Kragujevac, Kraljevo, Smederevo) i njih je moguće preuzeti na lokalni uređaj za dalje korišćenje. Osim toga, prezentacija sadrži i galeriju fotografija, kao i rubrike o aktuelnim dešavanjima,  učesnicima i saradnicima projekta i njihovim publikacijama na temu kojoj je posvećen sajt.

Slobodan Mandić, 26. novembar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2017, str. 99.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXV. Novo na ruskom Web-u”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2017, Bеograd, 2017, str. 95-100.

Istorijski arhiv Beograda, Izložba Vekovi Beograda /XVI–XXvek/

admin

Istorijski arhiv Beograda, Izložba Vekovi Beograda /XVI–XXvek/

Историјски архив Београда, Изложба Векови Београда /XVI–XXвек/, 2015, <http://www.stalnapostavka.arhiv-beograda.org> (17. I 2017).

Povodom obeležavanja sedamdeset godina od osnivanja Istorijskog arhiva Beograda septembra 2015. godine objavljeno je onlajn elektronsko izdanje stalne izložbene postavke Vekovi Beograda /XVI–XX vek/ prvi put postavljene u Galeriji Arhiva 2003. godine, a rekonstruisane i dopunjene 2010. godine. Internet prezentacija u potpunosti sledi originalni koncept izložbe i sadržaj štampanog izdanja kataloga,gde su najvrednija i najatraktivnija dokumenta Arhiva grupisana u devet problemskih, tematskih i hronoloških celina. Svaka pojedinačna celina je dodatno podeljena na nekoliko tema koje sadrže digitalne prikaze eksponata u formi pojedinačnog galerijskog prikaza, a na dnu svake slike je legenda sa rednim brojem, potpisom i godinom.Pored toga što mogu videti izložbenu postavku, posetioci prezentacije u odeljku Izložba mogu pročitati i preuzeti predgovor originalnog kataloga iz 2003. godine,kao i videti pozivnicu, plakati galeriju s izborom iz knjige utisaka. Sadržaj prezentacije je pretraživ, a celokupno je dostupan na srpskom i engleskom jeziku. Priređivanjem ,,stalne“izložbene postavke Vekovi Beograda /XVI–XX vek/ u elektronskoj onlajn formi prevaziđena su ograničenja prostorno-vremenske dimenzije klasične izložbene forme, a pet vekova istorije Beograda prikazanih kroz vrednu arhivsku građu ovim je postalo dostupno najširem krugu korisnika.

Slobodan Mandić, 17. januar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2016, str. 129-130.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2016, Bеograd, 2017, str. 127-130.

Šеtnja vеka – Ulicama savskog kraja 1914. godinе

admin

Šеtnja vеka – Ulicama savskog kraja 1914. godinе
*Wayback Machine (МАR 13 2016)

ГО Савски венац, Тачка комуникације,
Шетња века – Улицама савског краја 1914.године, <http://setnjaveka.rs> (18. I 2016).

Projekat „Šetnja veka” osmišljen je kao onlajn vodič kroz društveni život Savamale uoči početka i tokom prvih meseci Prvog svetskog rata. U njegovoj internet prezentaciji prikazano je kako je ovaj deo Beograda dočekao početak rata i kako se promenila svakodnevica običnih ljudi nakon prvih ispaljenih metaka. Uvodna stranica sadrži kratko uputstvo za korišćenje sa linkom za ulazak na glavni deo sajta, posebno za verzije na srpskom i engleskom jeziku. Sadržani materijal je razvrstan u četiri tematske celine označene različitim bojama:Pred rat; Julska kriza i prva noć rata; Beograd pod bombama (29. jul – 2. decem- bar); Trinaestodnevna okupacija i oslobođenje (decembar). Unutar tematskih odeljaka nalaze se tačke raspoređene prema brojevima, povezane sa mapom koja zauzima osnovni deo radne površine ekrana i kroz koju je navigacija veoma jednostavna. Ulaskom na pojedine tačke na mapi korisnici će se susresti sa brojnim korisnim i interesantnim informacijama. Autori su pedantno zabeležili reference iz korišćene literature, ali i ostavili preporuke za dalje čitanje.

Slobodan Mandić, 18. januar 2016.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2015, str. 125.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXI. Prvi svetski rat”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2015, Bеograd, 2016, str. 121-125.

Prvi svetski rat u fondovima i zbirkama Istorijskog arhiva Beograda

admin

Prvi svetski rat u fondovima i zbirkama Istorijskog arhiva Beograda

Историјски архив Београда, Први светски рат у фондовима и збиркама Историјског архива Београда – онлајн дигитални тематски водич, <http://www.ww1.arhiv-beograda.org> (18. I 2016).

Istorijski arhiv Beograda predstavio je namenski kreiranu internet prezentaciju građe o Prvom svetskom ratu koja se nalazi u njegovim fondovima. U ovom tematskom onlajn vodiču predmeti su predstavljani sa analitičkim opisom i klasifikovani prema fondovima i zbirkama u kojima se čuvaju. Određeni broj dokumenata dostupan je i u vidu digitalnih kopija što ovom Vodiču istovremeno daje karakter analitičkog inventara, vodiča, zbornika dokumenata i izložbe. Pretraživanje dostupnog materijala, tj, analitičkih opisa i digitalnih kopija dokumenata,olakšana je filtriranjem prema tri vrste kriterijuma: pripadnost arhivskoj celini – fondu, tematskom i imenskom indeksu. Izborom određene arhivske celine na ekranu se prikazuju opšte informacije o fondu i arhivskoj građi na ovu temu koju fond poseduje, a u produžetku padajućeg menija slede opisi pojedinačnih dokumenata koji sadrže naslov, mesto i vreme nastanka, opis i signaturu. Ratne operacije, propaganda, štampa/novine, vojska, oficiri, ranjeni, sanitet i javno zdravlje, privreda, prijave ratne štete, naučnici i intelektualci, stanovništvo, izbeglice, okupaciona uprava, svakodnevni život, dinastija Karađorđević, stvaranje Jugoslavije, samo su neke od zastupljenih tematskih celina. U posebnom odeljku nalazi se Bibliografija publikacija o Prvom svetskom ratu iz bibliotečkog fonda Istorijskog arhiva Beograda. Među propratnim sekcijama nalaze se vremenska linija, članci o pojedinim temama, korisni linkovi, itd. Većina prezentovanih dokumenata je na srpskom jeziku, ali su takođe zastupljena i dokumenta na francuskom, engleskom, nemačkom, mađarskom i grčkom jeziku.

Slobodan Mandić, 18. januar 2016.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2015, str. 121-122.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXI. Prvi svetski rat”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 2, 2015, Bеograd, 2016, str. 121-125.