Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Tag: digitalne kolekcije

Arhiv Biblioteke XX vek

admin

Arhiv Biblioteke XX vek

Arhiv Biblioteke XX vek
<http://www.bibliotekaxxvek.com/category/arhiv-biblioteke-xx-vek> (12. III 2021).

U maju 2021. godine navršava se pedeset godina od kada je objavljena prva knjiga iz edicije Biblioteka XX vek, čiji je osnivač, izdavač i urednik Ivan Čolović. Prva knjiga je bila studija Pola Langrana Uvod u permanentno obrazovanje, a u sledećih pola veka je objavljeno blizu 250 naučnih i esejističkih dela domaćih i stranih pisaca o širokom krugu antropoloških tema. Prema rečima Milana Vlajčića Biblioteka XX vek je nastala kao uzgredna delatnost Narodnog univerziteta „Braća Stamenković” i postala dragocena lektira za radoznale, deo intelektualne biografije nekoliko naraštaja. Na web prezentaciji edicije od oktobra 2011. godine aktivan je i digitalni onlajn Arhiv u kojem su pohranjena dokumenta koja se odnose na istoriju ove serije knjiga (članci o Biblioteci, vesti o promocijama, intervjui sa urednikom, fotografije sa sajmova i promocija) i dokumenta o pojedinim naslovima (prikazi knjiga, intervjui sa autorima, fotografije sa promocija). Materijal u arhivu je dat u hronološkom nizu, od osnivanja Biblioteke, do najnovijih izdanja, a u okviru pojedinih naslova korisnici mogu pronaći i besplatno preuzeti elektronske verzije nekih knjiga.

Slobodan Mandić, 12. mart 2021.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2020, str. 132-133.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXVI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2020, Bеograd, 2021, str. 129-133.

Jevrejska digitalna biblioteka

admin

Jevrejska digitalna biblioteka

Jevrejska digitalna biblioteka <www.jevrejskadigitalnabiblioteka.rs> (3. III 2020).

Jevrejska digitalna biblioteka u formi onlajn digitalnog repozitorijuma korisnicima omogućava otvoreni pristup za korišćenje i deponovanje publikacija i druge građe u vezi sa jevrejskim nasleđem u Srbiji, zemljama bivše Jugoslavije i šire. Repozitorijum ima za cilj prikupljanje, predstavljanje, afirmisanje i očuvanje opšteg jevrejskog verskog i svetovnog nasleđa, kulture, književnog stvaralaštva, istorije, jezika, kao i promovisanje različite bibliotečke građe i literature o Holokaustu. Ovaj značajan i pažnje vredan poduhvat nastao je na temelju saradnje Udruženja „Jevrejska digitalna biblioteka“ i Računarskog centra Univerziteta u Beogradu (RCUB). Na tehničkoj podlozi platforme namenski prilagođenog softvera otvorenog koda DSpace, usklađene sa Smernicama za repozitorijume OpenAIRE-a, iznikla je veoma sadržajna i upotrebljiva digitalna biblioteka. Na početnoj stranici prezentacije nakon opštih informacija izlistani su linkovani naslova najnovijih priloga, dok je u meniju sa desne strane omogućena pretraga prema više kriterijuma. Ispod polja za unos reči za pretragu omogućen je pregled sadržaja repozitorijuma prema tematima/oblastima, kolekcijama koje okupljaju srodnu građu, autorima, naslovima, ključnim rečima, godinama objavljivanja, tipovima dokumenata, naslovima časopisa itd. Zadovoljavajući spektar mogućnosti pretrage rezultat je deponovanja metapodataka koji opisaju publikacije, kao i izvršene kontrole od strane administratora. Interfejs prezentacije je dostupan na srpskom (ćirilica i latinica) i na engleskom jeziku.

Slobodan Mandić, 3. mart 2021.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2020, str. 131-132.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXVI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2020, Bеograd, 2021, str. 129-133.

Digitalna bibliotеka grada Bеograda

admin

Digitalna bibliotеka grada Bеograda

Библиотека града Београда, Дигитална библиотека града Београда
<https://digitalna.bgb.rs/jsp/RcWebBrowseCollections.jsp> (8. II 2021).

U uslovima ograničеnog fizičkog pristupa kolеkcijama različitih institucija kulturе uzrokovanog globalnom pandеmijom virusa korona, stavljanjе na raspolaganjе digitalnih kolеkcija dobilo jе novu dimеnziju i dodatnu vrеdnost. Iskoristivši mogućnosti softvеra otvorеnog koda (ResCarta Toolkit, Mirador) u Bibliotеci grada Bеograda krеirana jе Digitalna bibliotеka gdе jе matеrijal rasporеđеn u čеtiri potkolеkcijе: Zavičajna kolеkcija, Kartografska građa, Pеriodika, Stara i rеtka bibliotеčka građa. Sadržajеm jе najpopunjеnija sеkcija pеriodikе u koju su smеštеni časopisi, novinе i drugе sеrijskе publikacijе iz XIX i XX vеka. Raspoloživi matеrijal unutar Digitalnе bibliotеkе ukupno sadrži 633 jеdinicе, sa odličnim mogućnostima prеtragе i filtriranja (Objеkti, Prеtraga), a omogućеn jе prеglеd i prеko Mirador platformе (IIIF Viewer) koja nudi dodatnе opcijе zumiranja, prikazivanja, porеđеnja i bеlеžеnja prikazanih slika. Radi sе o sadržajno i tеhnički dobro osmišljеnoj digitalnoj kolеkciji Bibliotеkе grada Bеograda, a imajući u vidu vеliki broj potеncijalnih korisnika očеkujеmo da ćе u bliskoj budućnosti biti dodavano još novih sadržaja.

Slobodan Mandić, 8. februar 2021.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2020, str. 104-105.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2020, Bеograd, 2021, str. 101-106.

Ti Racconto la Storia

admin

Ti Racconto la Storia
*Wayback Machine (AUG 15 2020)

Il Sistema Archivistico Nazionale – SAN, Direzione Generale Archivi – DGA, Istituto Centrale per gli Archivi – ICAR,  Ti Racconto la Storia <http://www.tiraccontolastoria.san.beniculturali.it/> (18. II 2019).

Tematski portal Nacionalnog arhivskog sistema sa sedištem u Rimu predstavlja digitalnu biblioteku dokumenata i audiovizuelne građe, koji su pohranjeni u različitim institucijama i svedoče o određenim temama italijanske savremene istorije. U pitanju su intervjui sa neposrednim svedocima, radio zapisi i drugi audiovizuelni prilozi sakupljeni, kao fragmenti zajedničkog sećanja, u okviru tri kolekcije: Rat i otpor u Saviglianu, Senke moći: kabineti i zakonodavne kancelarije ministara, i Usmena istorija bivše psihijatrijske bolnice Santa Maria dela Pietadi Roma. Za dizajn, upravljanje i razvoj sajta nadležan je Centralni institut za arhive, koji deluje kao organizacija za studije, primenjeno istraživanje i upravljanje informacionim sistemima u okviru Generalne direkcije za arhive.

Slobodan Mandić, 18. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 120-121.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Pretražive digitalizovane istorijske novine

admin

Pretražive digitalizovane istorijske novine

Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković”, Pretražive digitalizovane istorijske novine <http://www.unilib.rs/istorijske-novine> (5. XII 2018).

Inicijalno pokrenuta u okviru projekta Novine Europeane (Europeana Newspapers), digitalizovana kolekcija starih novina Univerzitetske biblioteke „Svetozar Marković”, sa nekoliko stotina hiljada novinskih tekstova predstavlja izuzetno vredan izvor za istraživanje brojnih tema. Većinom su predstavljene novine štampane u drugoj polovini XIX i u prvoj polovini XX veka, na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu. Naročitu upotrebnu vrednost ove digitalne kolekcije, koja sadrži osamdeset novinskih naslova, predstavlja jednostavna mogućnost pretrage sadržaja zahvaljujući korišćenoj tehnologiji optičkog prepoznavanja znakova (OCR). Pri tome, budući da su znakovi unikodirani, pretragu je moguće vršiti i ćiriličnim i latiničnim pismom. Impozantna kolekcija novinskih članaka, u sadejstvu sa dobrim tehničkim rešenjima, uvrštava ovu lokaciju u neizbežni orijentir i dragocen izvornik za različita područja istorijskih istraživanja.

Slobodan Mandić, 5. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2018, str. 91-92.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2018, Bеograd, 2018, str. 91-94.

Harry Ransom Center Digital Collections

admin

Harry Ransom Center Digital Collections

University of Texas at Austin, Harry Ransom Center Digital Collections <https://hrc.contentdm.oclc.org/digital/> (25. IV 2018).

Hari Ransom centar Univerziteta Teksas u Ostinu predstavlja jedinstvenu instituciju unutar koje funkcionišu arhiv, biblioteka i muzej, specijalizovani za američke i evropske kolekcije značajne na polju istraživanja umetnosti i humanističkih nauka. U Centru se čuva 36 miliona književnih rukopisa, milion retkih knjiga, pet miliona fotografija i više od sto hiljada umetničkih dela. Deo ovih bogatih kolekcija dostupan je od decembra 2017. godine u digitalnom obliku preko jedinstvenog portala gde je sav materijal organizovan u okviru osamdeset posebnih celina. Korisnicima je omogućen pristup arhivama književnika kao što su Gabrijel Garsija Markes, Edgar Alan Po, Džek London, Luis Kerol, Oskar Vajld, Tomas Hardi, zatim kolekcijama srednjovekovnih i ranih modernih rukopisa, fotografskim kolekcijama pojedinih novina (New York Journal American), retkih knjiga, specijalnim zbirkama filmskih i drugih plakata i postera, kolekcijama negativa staklenih ploča, umetničkih dela, zbirkama posvećenim pojedinim književnim junacima (Šerlok Holms). Sa tehničke strane, pristup građi je omogućen upotrebom seta aplikacija namenjenih za komptatibilnu funkcionalnost unutar repozitorijuma digitalnih slika, a koji su formirani i kojima upravlja zajednica biblioteka, muzeja, arhiva, softverskih kompanija i drugih organizacija (The International Image Interoperability Framework – IIIF).  Takođe, za pregled digitalizovanog materijala je upotrebljen softver otvorenog koda Mirador (Mirador).

Slobodan Mandić, 25. april 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2017, str. 126-127.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2017, Bеograd, 2018, str. 125-129.

Digital Public Library of America

admin

Digital Public Library of America

Digital Public Library of America
<https://dp.la/> (20. IV 2018).

Digitalna javna biblioteka Amerike (DPLA) pokrenuta je aprila 2013. godine kao neprofitna organizacija sa sedištem u Bostonu. Čitavom poduhvatu su prethodili trogodišnji dogovori velike i raznolike grupe zainteresovanih strana i pripremne radnje koordinisane od strane Berkman Klajn centra za internet i društvo Univerziteta Harvard. Ogromni digitalni trezor danas sadrži preko dvadeset miliona slika, tekstova, video i zvučnih zapisa iz brojnih američkih biblioteka, muzeja i drugih kulturnih ustanova, kako onih lokalnih, tako i  vodećih nacionalnih institucija. Sav materijal sadržan u konglomeratu digitalnih jedinica (fotografije, knjige, mape, štampa, usmena istorija, privatna prepiska, muzejski objekti, umetnička dela, vladina dokumenta…) je zahvaljujući besprekornoj obradi i dodeljenim metapodacima lako i besplatno dostupan za upotrebu u digitalnom formatu. Međutim, zbog poštovanja autorskih prava nekim objektima je pristup ograničen, iako su oni uredno katalogizirani i opisani. Pored podrazumevajuće mogućnosti napredne pretrage, početna stranica omogućava pregled kolekcija prema temama, kao i podelu materijala u okviru onlajn izložbi i nekoliko desetina grupa primarnih izvora koje korisnici dodatno mogu filtrirati prema temi i hronološki, prema redosledu kako su uvršteni u bazu. Ogroman napor uložen u realizaciju Digitalne javne biblioteke Amerike neće ostaviti ravnodušne istraživače u potrazi za određenim predmetima interesovanja, nastavnike i studente, ali takođe predstavlja ogroman i stalno rastući potencijal za korišćenje u različite druge svrhe i za širu publiku. O vrednosti i bogatstvu uključenog materijala takođe govore i stotine digitalnih zapisa o Beogradu i Srbiji.

Slobodan Mandić, 20. april 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2017, str. 125-126.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2017, Bеograd, 2018, str. 125-129.

Prvi svetski rat u fondovima i zbirkama Istorijskog arhiva Beograda

admin

Prvi svetski rat u fondovima i zbirkama Istorijskog arhiva Beograda

Историјски архив Београда, Први светски рат у фондовима и збиркама Историјског архива Београда – онлајн дигитални тематски водич, <http://www.ww1.arhiv-beograda.org> (18. I 2016).

Istorijski arhiv Beograda predstavio je namenski kreiranu internet prezentaciju građe o Prvom svetskom ratu koja se nalazi u njegovim fondovima. U ovom tematskom onlajn vodiču predmeti su predstavljani sa analitičkim opisom i klasifikovani prema fondovima i zbirkama u kojima se čuvaju. Određeni broj dokumenata dostupan je i u vidu digitalnih kopija što ovom Vodiču istovremeno daje karakter analitičkog inventara, vodiča, zbornika dokumenata i izložbe. Pretraživanje dostupnog materijala, tj, analitičkih opisa i digitalnih kopija dokumenata,olakšana je filtriranjem prema tri vrste kriterijuma: pripadnost arhivskoj celini – fondu, tematskom i imenskom indeksu. Izborom određene arhivske celine na ekranu se prikazuju opšte informacije o fondu i arhivskoj građi na ovu temu koju fond poseduje, a u produžetku padajućeg menija slede opisi pojedinačnih dokumenata koji sadrže naslov, mesto i vreme nastanka, opis i signaturu. Ratne operacije, propaganda, štampa/novine, vojska, oficiri, ranjeni, sanitet i javno zdravlje, privreda, prijave ratne štete, naučnici i intelektualci, stanovništvo, izbeglice, okupaciona uprava, svakodnevni život, dinastija Karađorđević, stvaranje Jugoslavije, samo su neke od zastupljenih tematskih celina. U posebnom odeljku nalazi se Bibliografija publikacija o Prvom svetskom ratu iz bibliotečkog fonda Istorijskog arhiva Beograda. Među propratnim sekcijama nalaze se vremenska linija, članci o pojedinim temama, korisni linkovi, itd. Većina prezentovanih dokumenata je na srpskom jeziku, ali su takođe zastupljena i dokumenta na francuskom, engleskom, nemačkom, mađarskom i grčkom jeziku.

Slobodan Mandić, 18. januar 2016.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2015, str. 121-122.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXI. Prvi svetski rat”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 2, 2015, Bеograd, 2016, str. 121-125.

Российский государственный архив научно-технической документации

admin

Российский государственный архив научно-технической документации

Российский государственный архив научно-технической документации, <http://rgantd.ru> (18. III 2013).

Internet prezentacija Ruskog državnog arhiva naučno-tehničke dokumentacije (osn. 1974. god) sadržajem i strukturom posetiocima nudi sve ono što sajt ustanove ovog tipa treba da pruži: aktuelne vesti, opšte informacije o Arhivu (istorijat, struktura, pravna akta, kontaktne informacije, uputstvo za dolazak), vodič kroz fondove, informacije o deklasifikovanim dokumentima, publikovanju arhivske građe, virtuelne izložbe arhivskih dokumenata, informativna sredstva, automatizaciju arhivskih tehnologija (pretraživi katalozi foto-dokumenata i filmskog materijala), informacije o poslovima na mikrofilmovanju i restauraciji arhivske građe i dr. Svakako najinteresantniji odeljak sajta predstavlja segment sa preko dvadeset virtuelnih izložbi gde su prezentovani dokumenti i iz drugih ruskih arhivskih ustanova.

Slobodan Mandić, 18. mart 2013.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2012, str. 110.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XV”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2012, Bеograd, 2013, str. 109-113.

Digital Archive International History Declassified

admin

Digital Archive International History Declassified

Тhe Woodrow Wilson International Center for Scholars, Digital Archive International History Declassified, <http://digitalarchive.wilsoncenter.org> (30. III 2013).

Digitalni arhiv Međunarodnog centra Vudro Vilson kreiran je sa namerom da studentima, istraživačima i specijalistima za međunarodne odnose i noviju diplomatsku istoriju omogući pristup dokumentima vlada i organizacija širom sveta, a sa kojih je skinuta oznaka tajnosti. Nedavno deklasifikovana arhivska građa većinom je prezentovana u prevodu na engleski jezik i sadrži diplomatske telegrame, poverljivu korespodenciju, zapisnike i drugo. Najstariji dostupan dokument je izveštaj o hapšenju Imre Nađa od strane NKVD-a iz 1938. godine, a pored hronološke pretrage, snalaženje u digitalnoj zbirci je omogućeno i izborom geografske lokacije. Uz to su sva dokumenta organizovana i u sedamdeset posebnih kolekcija (npr. Poljska i mađarska kriza 1956, Berlinski zid, Kineska spoljna politika, Ekonomija hladnog rata, Kubanska spoljna politika, Nuklearna istorija Indije, Međukorejski odnosi, Pokret nesvrstanih…), gde je kod svake naznačena količina dokumenata koju kolekcija sadrži. Napredna pretraga je omogućena tzv. pretraživačkim filterom u nekoliko kategorija (datum, predmet, lokacija, jezik, autor, kolekcija, tema, izdavač, arhivska ustanova). Poseban dodatak sadržanim kolekcijama dokumenata predstavljaju četiri predmetna vodiča sa uvodnim esejima, lentama vremena, nastavnim materijalima.

Slobodan Mandić, 30. mart 2013.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2012, str. 109.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XV”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2012, Bеograd, 2013, str. 109-113.