Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Tag: Wayback Machine

Joint History Project

admin

Joint History Project
*Wayback Machine (AUG 08 2018)

Center for Democracy and Reconciliation in Southeast Europe (CDRSEE),
Joint History Project <http://jhp.education/> (25. II 2019).

Projekat Zajedničke knjige istorije predstavlja rezulate društvene, političke i obrazovne incijative pokrenute 1999. godine pod pokroviteljstvom solunskog Centra za demokratiju i pomirenje u Jugoistočnoj Evropi. Najvažniji rezultat projekta jeste objavljivanje zajedničkih istorijskih čitanki zemalja regiona sa namerom da se nastavnicima i učenicima ponudi drugačije razumevanje istorije. Na sajtu je omogućeno besplatno preuzimanje dodatnih nastavnih materijala, tj. zbirki istorijskih izvora. Pri tome, prve četiri čitanke, koje obuhvataju period od osmanskog osvajanja Balkana do Drugog svetskog rata dostupne su za preuzimanje na devet regionalnih jezika, dok su za e-knjige Hladni rat (1944-1990) i Ratovi, podele i integracija (1990-2008) trenutno dostupna samo izdanja na engleskom jeziku. Takođe je omogućeno i preuzimanje publikacije Nastava orijentisana za učenje. U odeljku Multimedija su predstavljena tri zasebna projekta sa linkovima ka njihovim web lokacijama. To su Rat i mir na Balkanu (fotografije iz Prvog svetskog rata i intervjui sa istoričarima), Priče o Balkanu (fotografije muslimanskih, hrišćanskih i jevrejskih spomenika Balkana) i Dvaput stranac (o najvećim prisilnim migracijama XX veka kada je nakon 1924. preko pola miliona muslimana proterano iz Grčke, a najmanje 1.2 miliona Grka iz Turske).

Slobodan Mandić, 25. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 122.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Fotoalbums Arius van Tienhoven, 1912-1915

admin

Fotoalbums Arius van Tienhoven, 1912-1915

Koninklijke Bibliotheek, Nationale Bibliotheek van Nederland, Fotoalbums Arius van Tienhoven, 1912-1915 <https://www.kb.nl/themas/geschiedenis-en-cultuur/moderne-geschiedenis/fotoalbums-arius-van-tienhoven-1912-1915> (12. III 2018).

Holandski lekar dr Arijus van Tinhoven (1886-1965) boravio je u Srbiji posredstvom Crvenog krsta tokom Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata (1912-1915) i tom prilikom napravio veliki broj vrednih fotografija na kojima su prikazane scene iz života, prizori sa beogradskih ulica i okolnih sela, drugih mesta (Skoplje, okolina Velesa, Pirot, Vranje, Valjevo), stanovništvo, medicinsko osoblje, ranjenici, oboleli, bolnice. Unuci doktora Van Tinhovena su 2015. godine ovaj materijal donirali Nacionalnoj biblioteci Holandije koja je primljene foto-albume digitalizovala i koji su sada dostupni na sajtu Biblioteke. Stranica sa koje je omogućen ulaz u tri foto albuma takođe sadrži i informacije o angažovanju dr Van Tinhovena u Balkanskim ratovima i u vojnoj bolnici u Beogradu, potom u Prvom svetskom ratu, Valjevskoj bolnici i učešću u komisiji za ispitivanje ratnih zločina austrougarske vojske u zapadnoj Srbiji, gde je doktor takođe angažovan i kao fotograf. Tu su i podaci o velikoj epidemiji stomačnog tifusa od kojeg je oboleo i doktor Van Tinhoven, nakon čega se marta 1915. vratio u Holandiju. Takođe, ovde možemo saznati i o njegovoj ljubavnoj vezi sa saradnicom, medicinskom sestrom Jakobom de Hrote koja se često pojavljuje na fotografijama, a sa kojom je 1916. godine stupito u brak i imao četvoro dece.  

Slobodan Mandić, 12. mart 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2017, str. 127-128.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2017, Bеograd, 2018, str. 125-129

Bonus – pojedinačni albumi, novi linkovi ⬇️⬇️⬇️

➡️ Balkanoorlogen 1912-1913 I

➡️ Balkanoorlogen 1912-1913 II

➡️ Europeesche Oorlog 1914-1915 Servië

Parallel Archive

admin

Open Society Archives (OSA), Parallel Archive
*Wayback Machine (MAY 12 2022)

Open Society Archives (OSA), Parallel Archive, 2008, <http://www.parallelarchive.org> (21. I 2017).

Arhiv otvorenog društva pri Centralno-evropskom univerzitetu u Budimpešti nastao je 1995. godine kada su na ovom mestu smešteni materijali dokumenta Radija Slobodna Evropa i Istraživačkog instituta Radija Sloboda. Arhivska građa pohranjena u ovoj ustanovi prvenstveno pokriva period Hladnog rata, postkomunističkog razdoblja, kao i materijal koji se odnosi na kršenje ljudskih prava. Drugi važan segment delovanja Arhiva otvorenog društva, koji je zapravo istraživački institut, predstavlja eksperimentisanje na polju savremene arhivistike, to jest istraživanje novih mogućnosti u pogledu pristupa, kontekstualizacije, prezentovanja i upotrebe arhivskih dokumenata. Jedan od rezultata u pokušaja da se arhivskim dokumentima pristupi na nov način predstavlja internet sajt, beta verzija Paralelnog arhiva, koji komunicira sa korisnicima u dva pravca: s jedne strane to je onlajn digitalni repozitorijum u koji je smešteno blizu 3.000 dokumenata, ali s druge strane istovremeno i alat za pravljenje i održavanje ličnih kolekcija primarnih izvora, sa mogućnošću uključivanja tih dokumenata u postojeći i već sistematizovani materijal. Omogućena je i komunikacija između fizički udaljenih istraživača koja bi olakšala dolazak do željenih izvora. Pretpostavka za ovakav vid komunikacije leži u proceni da se milioni već digitalizovanih dokumenata nalaze pohranjeni na privatnim računarima, i da bi mogli biti podeljeni sa drugim zainteresovanim istraživačima za dobrobit šire naučne zajednice. Iako je na sajtu Paralelnog arhiva registrovanim korisnicima zaista omogućeno i jednostavno objašnjeno na koji način mogu koristiti lični nalog za kreiranje sopstvenih zbirki dokumenata, kao i koje su mogućnosti izbora čuvanja tih dokumenata (do dve godine)privatno, ili deljenja i komunikacije sa drugima, ostaje otvoreno pitanje koliko su u praksi ovakve mogućnosti zaista iskorišćene od strane istraživača. Primera radi, u sekciji sajta za komunikaciju registrovanih korisnika putem foruma u okviru nekoliko registrovanih tema, nema vidljivih aktivnosti poslednjih godina. Stiče se utisak da je uprkos prvobitnoj zamisli tvoraca Paralelnog arhiva, da pored digitalno dostupnih dokumenata iz Arhiva otvorenog društva smeštenih u repozitorijum, a pregledno razvrstanih na sajtu prema tipu (tekst, slika), jeziku, državi i dodeljenim metapodacima, korisnicima ponude platformu kojom će postojeći sadržaj i sami značajno dopuniti u međusobnoj komunikaciji, ovaj sajt ipak ostaje pre svega lokacija za slobodan pristup zbirci dokumenata.

Slobodan Mandić, 21. januar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2016, str. 128-129.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2016, Bеograd, 2017, str. 127-130.

Valjevo – Grad bolnica (1914-1915)

admin

Dr Vladimir Krivošejev i Dragana Lazarevic Ilic,
Narodni muzej Valjevo, Valjevo – Grad bolnica (1914-1915)
*Wayback Machine (FEB 26 2016)

Народни музеј Ваљево, Ваљево – Град болница (1914-1915),
<http://valjevo-hospital.org> (18. I 2016).

Izložba i internet prezentacija Narodnog muzeja Valjevo pod nazivom Valjevo – Grad bolnica (1914-1915) odnosi se na široki spektar događaja iz istorije ovog grada u prve dve ratne godine (od objave rata krajem jula 1914. do okupacije Valjeva krajem oktobra 1915) u kojima je ceo grad bio jedna velika bolnica. Izložba pod ovim nazivom otvorena je 2. aprila 2015. godine, povodom stogodišnjice smrti slikarke Nadežde Petrović koja je bila dobrovoljna bolničarka u Valjevskoj bolnici, a njeno elektronsko onlajn izdanje urađeno je kao posebna, namenski kreirana internet prezentacija, prema visokom profesionalnim standardima. Početna stranica sadrži plan galerijskog prostora sa dvadeset i dva tematski imenovana panoa, smeštenih u osam sala, kroz koji je omogućeno veoma jednostavno kretanje. Ulaskom na bilo koji od izabranih panoa, označenih brojevima, počevši od dva uvodna u prvoj sali, posetilac dobija mogućnost kompletnog doživljaja putovanja kroz vreme, čitajući tekstove, razgledajući fotografije, ilustracije, mape, uz opcionu audio komponentu. Kompletan sadržaj sajta je dostupan i na engleskom jeziku, a inače predstavlja jedan od malobrojnih primera onlajn izložbene prezentacije domaće ustanove, koja je time svojoj izložbi značajno proširila sadržaj i povećala auditorijum, poništavajući vremensko-prostorna ograničenja trajanja i mesta održavanja izložbe.

Slobodan Mandić, 18. januar 2016.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2015, str. 124.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXI. Prvi svetski rat”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2015, Bеograd, 2016, str. 121-125.

Historical Archives of Greek Youth

admin

Historical Archives of Greak Youth (IAEN)
*Wayback Machine (DEC 25 2015)

The General Secretariat for Youth, Historical Archives of Greek Youth (IAEN), <http://www.iaen.gr> (14. XII 2015).

Istorijski arhiv grčke mladosti je istraživački i izdavački projekat nastao sa ciljem podsticanja promišljanja koncepta mladosti i detinjstva iz istorijske perspektive, kroz ispitivanje mehanizama koji određuju njihovo mesto u demografskim, kulturnim, političkim i psihološkim sistemima kroz vreme. Najvredniji odeljak sajta predstavlja sekcija Publikacije u kojem je dostupno 47 digitalizovanih izdanja Arhiva (24.000 stranica), u vremenskom rasponu od 1986. do 2008. godine. Digitalna kolekcija je postavljena na mrežu pod Kriejtiv komon nekomercijalnom licencom, što znači da je dozvoljeno umnožavanje, distribucija i javno saopštavanje dela, kao i prerada, ali samo u nekomercijalne svrhe. Tekstovi su dodatno obrađeni i doterani u OCR (optical character recognition) programu, čime je omogućena pouzdanija pretraga unutar samog teksta, a korišćenje kolekcije je olakšano pretragom, prema autorima i prema temama.

Slobodan Mandić, 14. decembar 2015.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2015, str. 118-119.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XX”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 1, 2015, Bеograd, 2015, str. 117-121.

MihajloPupin.info

admin

MihajloPupin.info
*Wayback Machine (APR 30 2013)

MihajloPupin.info, 2011, <http://www.mihajlopupin.info> (30. IV 2013).

Prezentacija posvećena Mihajlu Pupinu sastoji se od nekoliko celina koje osvetljavaju život i delo slavnog naučnika. Posetioci sajta se kroz sekciju Važni datumi na početnoj stranici mogu upoznati sa osnovnim crtama, a u odeljku O životu saznati više detalja iz Pupinove biografije, od detinjstva i odrastanja, pa sve do aktivnosti do kraja života. Posebni segmenti sadrže podatke o Pupinovom školovanju, stvaralaštvu, patentima. Zatim tu su još i galerije fotografija i prilozi sa hronološkom listom priznavanja Pupinovih patenata, stečenim priznanjima, nagradima i odlikovanjima, informacijama o članstvu u naučnim i stručnim udruženjima, počasnim titulama, donacijama koje je činio, njegovi govori, izjave drugih ličnosti o njemu i odnos sa njima (odnos prema Nikoli Tesli), kao i bibliografija njegovih knjiga i knjiga o Pupinu. Sa početne stranice moguće je ući i u virtuelnu biblioteku sa tri knjige u pdf formatu (iako je odeljak Knjige u fazi izrade). Autor/i sajta ponudili su i mogućnost da posetioci učestvuju u anketi o načinu na koji su saznali za život i delo Mihajla Pupina. Na osnovu toga možemo pretpostaviti da je sajt kreirao neko kome je stalo da populariše i proširi znanja o Mihajlu Pupinu. Osim nedostatka informacija o autorima i/ili urednicima, o amaterizmu prezentacije govori i nedostatak opisa fotografija u galeriji, pomešan srpski i engleski jezik u odeljku Prilozi, nepotrebna muzička podloga koja se automatski ponovo aktivira posetom novoj stranici (iako se prethodno zaustavi), kao i možda suvišna opcija za konvertovanje u pdf format i štampanje. Takođe, obzirom na ličnost kojoj je posvećena, bilo bi lepo da postoji verzija i na engleskom jeziku. Uprkos tome, ovo je svakako veoma dragocena prezentacija, koja može biti od koristi širokom krugu korisnika.

Slobodan Mandić, 30. april 2013.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2012, str. 151.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XVI”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2012, Bеograd, 2013, str. 147-151.

Retronaut

admin

Retronaut – See the past like you wouldn’t believe
*Wayback Machine (JUL 23 2013)

Retronaut – See the past like you wouldn’t believe, <http://www.retronaut.com> (28. III 2013).

Sajt Retronaut predstavlja odličan primer iskrošćenosti kreativnog potencijala interneta u popularizaciji istorije kroz prezentaciju ostataka prošlih vremena. Na krajnje jednostavan i inteligentan način, društvena istorija sveta prikazuje se kroz stare fotografije, reklamne oglase, postere, razglednice, umetnička dela, ilustracije iz knjiga, mape, arhivska dokumenta. Ono što je opredeljujuće u izboru da li će nešto biti dodato na sajt je da ne odgovara ustaljenim predstavama o prošlosti, tj. da je u nekom smislu neobično. Početna stranica sadrži naslovne sličice pojedinih „čaura” koje su nanizane obrnutim hronološkim nizom po redu objavljivanja, a klikom na svaku od njih prikazuje se uveličani prikaz naslovne ilustracije, sa dodatnim materijalom i pratećim podacima (potpis, kategorija, izvor, sugestija za slične sadržaje na sajtu). Pretraga materijala se vrši na jednostavan način, pomoću padajućeg menija na vrhu početne stranice, prema određenom periodu i kategoriji. Registrovani korisnici sajta i sami mogu da pridonesu bogatstvu sadržanog materijala, a omogućeno im je i kreiranje sopstvenih galerija na osnovu izbora omiljenih „čaura”. Iako na prvom mestu zabavnog karaktera, popularnost Retronauta (preko 150.000 ljubitelja fejsbuk stranice i blizu 50.000 pratilaca tviter naloga) pokazuje kako prezentacija istorijskih izvora danas može naići na odličan odziv kod široke publike.

Slobodan Mandić, 28. mart 2013.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2012, str. 112-113.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XV”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2012, Bеograd, 2013, str. 109-113.

Museums, Libraries and Archives Council – Cornucopia

admin

Museums, Libraries and Archives Council, Cornucopia
*Wayback Machine (APR 08 2013)

Museums, Libraries and Archives Council, Cornucopia <http://www.cornucopia.org.uk> (28. III 2013).

Vlade mnogih država odlučile se da koordiniraju bližu saradnju biblioteka, arhiva i muzeja formiranjem stalnih državnih tela koja će se starati o tome. Britanski Savet za muzeje, biblioteke i arhive (MLA) je formiran 2000. godine u svrhu iskorištavanja i unapređivanja saradnje između ovih ustanova, a njegova funkcija je savatedavnog karaktera u odnosu na vladu radi određivanja i sproveđenja politike i prioriteta u ovom sektoru. Kao jedan od rezultata rada Saveta nastao je i internet portal Kornukopia (Cornucopia) koji predstavlja onlajn pretraživu bazu podataka o informacijama za preko 6.000 kolekcija iz blizu 2.000 britanskih muzeja galerija, arhiva i biblioteka. Kornukopiu je moguće pretraživati na tri načina: kroz kategorije (vreme, mesto, ljudi, predmet, kultura), unošenjem pojma za pretragu i pomoću napredne opcije koja omogućava pronalaženje kolekcija u blizini korisnika.

Slobodan Mandić, 28. mart 2013.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2012, str. 112.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XV”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2012, Bеograd, 2013, str. 109-113.

Internet Archive

admin

Internet Archive

Internet Archive, <http://www.archive.org/index.php> (04. VIII 2008).

Projekat Internet arhiv pokrenut je u San Francisku 1996. godine pod rukovodstvom Brustera Keila (Brewster Kahle), stručnjaka za veštačku ineligenciju i digitalne biblioteke. Osnovna namera je bila da se arhivira celokupni sadržaj Interneta i multimedijalnih izvora u digitalnom formatu. Ova fantastična zamisao uspešno je realizovana i do kraja 2005. godine arhivirano je više od 40 milijardi Web stranica, da bi taj broj polovinom 2007. godine porastao na 85 milijardi. Na Web prezentaciji Internet arhiva moguće je u polje za pretraživanje uneti željenu URL adresu i na taj način dobiti hronološki sortiran pregled svih izmena izvršenih na jednom sajtu. Arhivirane stranice postaju vidljive korisnicima u periodu od šest do dvanaest meseci nakon snimanja. Takođe, kreirana je i napredna mašina za pretraživanje pomoću koje se mogu pretraživati digitalni izvori u zavisnosti od vrste medija (pokretne slike, tekstovi, audio zapisi, softver, forumi itd). Na taj način, ne samo što je omogućen pronalazak informacija za koje se čini da su nepovratno izgubljene, nego se, takođe, mogu pratiti i promene koje su vršene u okviru određene prezentacije. Ovim se i dodatno potvrđuje zahtev za navođenjem datuma pristupa u citiranju informacija preuzetih sa Interneta. Uprkos činjenici da je u okviru Internet arhiva svakome ostavljeno pravo da blokira pristup svojoj prezentaciji, količina podataka koja je pohranjena na ovom mestu i mogućnosti koje se pružaju korisnicima predstavljaju nezaobilazan alat svakom istoričaru koji će u svom radu koristiti digitalne izvore.

Slobodan Mandić, 4. avgust 2008.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1-3, 2007, str. 165-166.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) III”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1–3, 2007, Bеograd, 2008, str. 165-171.

H-Net Discussion Networks

admin

H-Net Discussion Networks

“H-Net Discussion Networks”, у: H-Net. Humanities and Social Sciences Online, 1995-2006, 11. IX 2006, <http://www.h-net.org/lists/>  (11. IX 2006).

Wayback Machine (25 OCT 2006)

 Odličan primer interkacije osoba-računar-osoba (O-R-O) koja omogućava uspostavljanje nevidljive akademije predstavlja H-Net diskusiona mrežna lista (H-Net Discussion Networks), uspostavljena 1993. godine, koja povezuje nastavnike, profesore, studente, istraživače iz raznih oblasti istorijskog istraživanja, u razmeni ideja i materijala. Članove ove akademije čine više od 100.000 članova iz preko 90 zemalja. Po rečima samih urednika: „diskusijom su obuhvaćeni svi aspekti akademskog života – istraživanje, nastava, nove i stare kontraverze“. Prebrojali smo preko 150 diskusionih lista posvećenih raznim temamatskim oblastima kao što su: istorija detinjstva i mladosti, demografska istorija, istorija diplomatije i međunarodnih odnosa, istorija obrazovanja, etnička i imigrantska istorija, istorija filma, nemačko-američke i nemačko-kanadske studije, nemačka istorija, filozofija istorije, istorija seksualnosti, intelektualna istorija, japanska istorija i kultura, radnička istorija, pravna istorija, moderna i savremena istorija Mediterana, muzeologija, politička istorija SAD, istorija grada, istorija sela i agrikulturna istorija, istorija Rusije, istorija nauke medicine i tehnologije, skandinavska istorija, srednjoevropska kultura i istorija od vremena Habzburga do današnjih dana, ekonomska istorija i istorija ekonomije, itd. Lako se da uočiti da diskusione liste odlično reflektuju aktuelna kretanja i tendencije koje iskazuje moderno istorijsko istraživanje. tj. da su temama obuhvaćene sve oblasti i područja delokruga istoričara: od izučavanja političke istorije, preko ekonomije, tehnologije, do društvene istorije, istorije ideja i dr. Valjalo bi istaći i da se u okviru svake liste nalazi arhiva registrovanih poruka, tj. elektronske prepiske, koja može biti interesantna i kao svojevrsni istorijski izvor. Na primer, u okviru liste za Istoriju diplomatije i međunarodnih odnosa nalazi se arhivirani materijal za period od juna 1993. godine. Ovo je nezaobilazna web lokacija za svakoga istraživača koji želi da vidi kako savremene informaciono-komunikacione tehnologije utiču na područje istorijskoga istraživanja, ali istovremeno i prilika da se uključi u razmenu ideja i informacija sa kolegama širom planete.

Slobodan Mandić, 11. septembar 2006.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1-3, 2005, str. 251-252.

Слободан Мандић ”Прикази сајтова (Web адресар)”, у: Годишњак за друштвену историју 1–3, 2005, Београд, 2006, str. 243-253.