Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Tag: XXvek

Russia Abroad Digital Collection

admin

Russia Abroad Digital Collection

Hoover Institution Library & Archives, Russia Abroad Digital Collection, <https://radc.hoover.org/?a=p&p=about&e=——-en-10–1–img——-> (14. I 2025).

Istraživačima istorije ruske emigracije, prve masovne političke emigracije savremenog doba, od kraja 2024. godine na raspolaganju je još jedan važan digitalni resurs. Кolekcija digitalizovanih novina ruske dijaspore (1917–1992) Biblioteke i arhiva Huverovog instituta trenutno sadrži preko pola miliona stranica iz pedeset četiri publikacije koje potiču iz zemalja domaćina u kojima su se nastanili ruski emigranti i formirale izbegličke zajednice. Imajući u vidu da se posle 1920. godine preko dva miliona ljudi razvejalo po Evropi i svetu, formirajući jedinstvenu društvenu grupu „Zagranične Rusije”, digitalni korpus ruskih izbegličkih novina, pretraživ prema naslovu, zemlji, mestu i datumu objavljivanja, svakako predstavlja vredan poduhvat. Digitalna kolekcija novina koja obuhvata kako glavne dnevne publikacije, tako i političke, vojne, kulturne, književne i druge publikacije, u svom konačnom obliku planira da obuhvati tri stotine naslova iz tridesetak različitih zemalja. Zbirka je većim delom u formi otvorenog pristupa, dok je samo za pojedine sadržaje ograničen pristup zbog ugovora o autorskim pravima. O tome da je izbeglička svakodnevnica nametala različite potrebe za informacijama svedoči i podatak da je samo u Kraljevini Jugoslaviji u međuratnom periodu izlazilo preko dve stotine novina i drugih periodičnih publikacija na ruskom jeziku. Istina, retka od ovih izdanja su uspevala da požive duže od godinu-dve. Za sada je na ovom mestu sa jugoslovenskog prostora dostupna jedino kolekcija lista Ruski glas (Russkiй golos), koji je izlazio nedeljno u Beogradu od 1931. do 1941. godine. 

Yerusha

admin

Yerusha

Rothschild Foundation Hanadiv Europe, Yerusha <https://yerusha.eu/> (22. VI 2022).

Digitalna onlajn platform Yerusha (na hebrejskom Nasleđe) predstavlja katalog slobodno dostupnih informacija o evropskom jevrejskom arhivskom nasleđu. Platforma je nastala kao rezultat zajedničke saradnje evropskih, američkih i izraelskih akademskih i baštinskih institucija i podržana je od evropskog ogranka fondacije Rotšild. Početna strana sajta suštinski je usmerena na dva osnovna odeljka, a to su Mreža, gde su dostupne informacije sa logotipovima 26 institucija koje su deponovale informacije u bazu, kao i odeljak rezervisan za naprednu pretragu. Opisi arhivskih fondova i zbirki poreklom iz Srbije u bazu su deponovani većim delom preko Istorijskog arhiva Beograda, ali i preko Memorijalnog muzeja Holokausta iz Vašingtona. Organizacija metapodataka u bazi omogućuje preciznu filtraciju podataka preko različitih parametara: perioda (vremenske linije), jezika građe, tematskog indeksa, vlasničke institucije, postojanje linkova ka informativnim sredstvima kolekcija. Uredno prezentovani, standardizovani i lako pretraživi podaci o velikom broju arhivskih kolekcija iz različitih institucija, takođe mogu poslužiti i kao dobar primer i ideja vodilja na koji način organizovati tematski profilisane i onlajn dostupne digitalne vodiče kroz arhivsku građu.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2022, str. 108-109.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XL”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2022, Bеograd, 2022, str. 107-112.

Zeithistorische Forschungen

admin

Zeithistorische Forschungen / Studies in Contemporary History

Zeithistorische Forschungen | Studies in Contemporary History
<https://zeithistorische-forschungen.de/> (23. II 2022).

Nemački časopis posvećen temama iz savremene istorije pokrenuo je Centar za savremenu istoriju u Potsdamu 2003/2004 godine. Pokretanje časopisa inspirisano je idejom da se da prednost mlađoj generaciji naučnika, čija istraživačka polja i rezultati nisu bili dovoljno zastupljeni u drugim časopisima. Pored toga, prvi urednici, istoričari Konrad Jarauš (Konrad H. Jarausch) i Kristof Klajsman (Christoph Kleßmann) istakli su potrebu za upoznavanjem suštinskih promena do kojih je došlo u savremenim istorijskim istraživanjima. Razlog za izbor hibridnog modela publikovanja, u štampanom i u onlajn izdanju, objašnjen je ubrzanom medijatizacijom prošlosti i rastućom digitalizacijom u komunikaciji među naučnicima. Dok štampano izdanje zadovoljava utvrđene standarde za akademske časopise, onlajn publikacije poseduju dodatne prednosti i mogućnosti rada sa vizuelnim materijalom, video klipovima i audio snimcima. Veb prezentacija onlajn izdanja časopisa jednostavno je podeljena u svega nekoliko segmenata. Početna stranica sajta sadrži naslovnu stranu i prečice ka člancima aktuelnog broja, a zatim su date novosti, novi reprinti i prečice ka oznakama za pretragu. Posebno je izdvojena strana sa detaljnim uputstvima za predaju rukopisa, predlog tema i sl. Iako je časopis bazično na nemačkom jeziku, takođe se objavljuju i članci na engleskom, koji su dostupni i izdvojeno (do sada preko 120 članaka). Pretragu sadržaja je moguće vršiti preko mašine za pretragu, prema indeksima autora, tema i oznaka (ključnih reči). Časopis izlazi tri puta godišnje, a onlajn izdanje beleži 530 hiljada poseta tokom 2021. godine (360 hiljada u 2020. god). Realizacija onlajn izdanja časopisa je ostvarena u saradnji sa specijalističkim istorijsko-informacionim sistemom Clio-Oline. 

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2021, str. 94-95.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2021, Bеograd, 2022, str. 93-98.

Jevrejska digitalna zbirka

admin

Jevrejska digitalna zbirka

Istorijski arhiv Beograda, Jevrejska digitalna zbirka <https://jdz.arhiv-beograda.org/> (2. III 2021).

Nastala kao rezultat trogodišnjeg istraživanja fondova i zbirki Istorijskog arhiva Beograda Jevrejska digitalna zbirka od 2021. godine je dostupna preko namenski kreirane internet prezentacije u režimu otvorenog pristupa. Nakon pregledanja, izdvajanja, analitičke obrade i skeniranja većine od oko 60 hiljada predmeta, stvorena je jedinstvena tematska celina koja se odnosi na život beogradskih Jevreja od kraja XVIII do polovine XX veka. Kao rezultat finalne digitalne obrade arhivske građe omogućena je napredna pretraga, koja osim pretrage prema unetoj frazi takođe poseduje filtraciju prema dvadesetak ponuđenih tema, fondu/zbirci, pojmovnom registru i zanimanju, godini nastanka. Celokupan sadržaj sajta, uključujući i analitičke opise predmeta dat je na srpskom i engleskom jeziku. Tematski odabir građe uključuje i predmete u vezi sa holokaustom, a zajedno sa ranije kreiranom bazom podataka zatočenika logora Sajmište Arhiva Beograda, čini zaokruženi okvir za istraživanje tragične sudbine beogradskih Jevreja. Kao rezultat ovog arhivističkog poduhvata možemo reći da je nastala jedinstvena digitalna platforma koja po prvi put, ne samo u regionalnim okvirima, praktično omogućava istraživanje pojedinih tema bez ikakvog fizičkog prisustva na mestu u kojem je građa pohranjena. Svakako da bi ovaj impresivan rezultat bio pojačan da su na sajt osim postojeće male galerije dokumenata uvršteni i neki dodatni propratni sadržaji, poput prigodnih članaka, odabrane bibliografije, interakcije sa korisnicima, ili objava o registrovanim istraživanjima nastalim na osnovu ovde dostupne građe.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2021, str. 97-98.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2021, Bеograd, 2022, str. 93-98.

Alaska’s Digital Archives  

admin

Alaska’s Digital Archives

Statewide Library Electronic Doorway,
 Alaska’s Digital Archives  <https://vilda.alaska.edu/> (9. II 2022).

Digitalni arhiv Aljaske pokrenut je sa idejom formiranja centralnog punkta za prikazivanje istorijskih fotografija, govorne istorije, pokretnih slika, mapa, dokumenata, knjiga, fizičkih objekata i drugih materijala iz arhiva, muzeja, i biblioteka SAD. Otkupljena od Rusije 1867. godine, zvanično proglašena teritorijom SAD 1912, Aljaska 1959. postaje 49 savezna država, a danas je najveća i najređe naseljena američka država. Imajući na umu da u ogromnoj količini podataka na web-u mnogi ostaju zakopani i nikad, ili retko iskorišćeni, da se neki dupliraju, a samo mali deo redovno koristi za primenu i sintezu sa drugim podacima ili stečenim znanjima, u potpunosti je opravdana ideja da se na jednom mestu združeno prikažu kolekcije o istorijskom nasleđu Aljaske, koje potiču iz fundusa različitih institucija. Kolekcija je deo portala (Statewide Library Electronic Doorway – SLED) koji obrađuje informacione resurse značajne za Aljasku. Ova elektronska kapija kojom upravljaju aljaske biblioteke na web-u je prisutna još od 1995. godine.  Snalaženje u velikoj količini podataka i materijala na sajtu je omogućeno uključivanjem više parametara pretrage (institucija iz koje kolekcija potiče, tema, stvaralac, izvor, vrsta materijala). Pored lakog upoznavanja sa zanimljivim nasleđem Aljaske, ovaj web sajt pruža i odličan primer na koji način je moguće napraviti koristian i pregledan tematski orijentisan digitalni repozitorijum.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2021, str. 81-82.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXVIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2021, Bеograd, 2022, str. 77-82.

Making Sense of Films

admin

Tom Gunning, ”Making Sense of Films”

Tom Gunning, ”Making Sense of Films’‘, у: History Matters: The U.S. Survey Course on the Web, February 2002, <http://historymatters.gmu.edu/mse/film/> (13. XII 2010).

Američki Istorijski filmski komitet osnovan je 1970. godine sa namerom pokretanja časopisa o filmu i istoriji. Pored toga, Komitet je sebi postavio za cilj korišćenje filmskih izvora u nastavi i istraživanjima, širenje informacija o filmu i upotrebi filma od strane istoričara i naučnika iz drugih društvenih nauka, da bi združeno stvarali efektivan sistem za zaštitu filma u svrhu naučničkog pristupa filmskim arhivama, i da bi se organizovale periodične konferencije i seminari. U skladu sa tim, Internet prezentacija časopisa Film i istorija posetiocima pruža različite informacije i mogućnosti: istorijat, misiju, filozofiju i metodologiju časopisa; raspored konferencija i događaja i pozive za učešće na njima; učestvovanje u diskusionom forumu za razmenu mišljenja i informacija o razvoju filma i njegovom odnosu prema istorijskim trendovima; recenzije filmova; Vodič kroz dokumentarne filmove u formi tematskog kataloga sa oko četrdeset pojmova; linkove ka velikom broju relevantnih Internet prezentacija (u odeljku Izvori); kompletnu bibliografiju časpisa u .pdf formatu. Na početnoj stranici sajta u rubrici Vesti nalazi se link ka sadržaju poslednjeg broja časopisa, kao i link ka Projektu MUSE, gde su besplatno dostupne elektronske kopije prethodnih brojeva Filma i istorije.

Slobodan Mandić, 13. decembar 2010.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2010, str. 120.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) VIII. Film”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2010, Bеograd, 2011, str. 115-123.

Historical Atlas of the 20th Century

admin

Historical Atlas of the 20th Century

Matthew White, Historical Atlas of the 20th Century, 25. III 2003, <http://users.erols.com/mwhite28/20centry.htm> (14. VIII 2008).

Istorijski atlas XX veka Metju Vajta (Matthew White) je zanimljiva lokacija koja posetiocima nudi obilje podataka o istoriji XX veka kroz karte, interaktivne mape, šematske prikaze, tabele i tekstove. Prezentacija je podeljena na nekoliko odeljaka: uputstvo za upotrebu, sadržaj, opšti trendovi (društveno-ekonomski trendovi, hronološke tabele, sistemi vlasti, stanovništvo, rat, umetnost, religija), posebna mesta i događaji, izvori (opšta bibliografija, preporuke za čitanje, pisma korisnika atlasa, izvori za najveća krvoprolića XX veka, indeks ratova i tiranija, spoljni linkovi). Iako u amaterskim okvirima, Vajtov sajt je odlično urađen, a sam autor ističe da je njegova prevashodna namera da korisnike navede na put znanja tako što će ih podstaknuti da kritički prilaze svakoj informaciji i tumačenju, sa više postavljenih pitanja nego usvojenih odgovora.

Slobodan Mandić, 14. avgust 2008.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1-3, 2007, str. 171.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) III”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1–3, 2007, Bеograd, 2008, str. 165-171.

Parallel History Project on Cooperative Security

admin

Parallel History Project on Cooperative Security

Parallel History Project on Cooperative Security (PHP), <http://www.php.isn.ethz.ch/> (15. VIII 2008).

The Parallel History Project on Cooperative Security (ranije Parallel History Project on NATO and the Warsaw Pact) je projekat koji pruža nove naučne perspektive za izučavanje savremene međunarodne istorije, prvenstveno sakupljanjem, objavljivanjem i interpretacijom nekada tajnih državnih dokumenata. Od osnivanja 1999. godine saradnici na projektu su sakupili hiljade strana materijala vezanog za međunarodnu bezbednost u hladnoratovskoj eri. Pored velikog broja informacija vezanih za razna područja istraživanja Hladnog rata poput prikaza i recenzija knjiga, bibliografskih podataka, vesti, informacija o arhivima itd, posetioci sajta ovde mogu pronaći bogatu kolekciju arhivske građe sakupljenu sa raznih strana. Originalni dokumenti su ili skenirani i kao takvi dati na uvid, ili su prekucani sa originalnog izvora. Takođe, u nekim slučajevima izvor je preveden na engleski jezik, a negde je dat dokument samo na jeziku na kome je nastao. Bogatstvo dostupnog materijala i raznovrsnost informacija pohranjenih na ovom sajtu svakako zavređuju širu pažnju naučnika, studenata, kao i svakoga ko se interesuje za savremenu istoriju međunarodnih odnosa.

Slobodan Mandić, 15. avgust 2008.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1-3, 2007, str. 169.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) III”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1–3, 2007, Bеograd, 2008, str. 165-171.

League of Nations Photo Collections

admin

League of Nations Photo Collections

League of Nations Archives, Indiana Univerity Center for the Study of Global Change, League of Nations Photo Collections, oktobar 2002, http://www.indiana.edu/~league/index.htm (19. VII 2008).

Fotografska kolekcija Društva naroda je podeljena u nekoliko odeljaka: ličnosti, zasedanja, skupštine, komisije i komiteti, konferencije, sekretarijat, delegacije, stalni sud međunarodne pravde, međunarodna organizacija rada, razno. Pored kolekcije fotografija na sajtu postoji i odeljak Izvori gde se nalaze veze i prema drugim sajtovima u vezi sa Društvom naroda, zatim vodič za istraživanje, hronološka tabela i bibliografija koju je moguće pregledati abecednim redom, ali i pretražiti prema zadatim rečima. Prezentacija je nastala u saradnji Arhiva Društva naroda i Centra za studije globalnih promena Univerziteta u Indiani.

Slobodan Mandić, 19. jul 2008.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1-3, 2007, str. 168-169.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) III”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1–3, 2007, Bеograd, 2008, str. 165-171.

Mass Gymnastics Under Communism

admin

Bodies in Formation. Mass Gymnastics Under Communism

Open Society Archives, Bodies in Formation. Mass Gymnastics Under Communism, 25. X 2004, <http://www.osa.ceu.hu/galeria/spartakiad/online/>, (16. VIII 2008).

Ako ljudsko telo posmatramo kao najpouzdaniju i sveobuhvatnu metaforu za život i njegovo značenje, mnoštvo tela u masovnoj gimnastici istovremeno predstavlja metaforu o poželjnoj slici društva i njegovom vođstvu. Autori virtuelne izložbe Bodies in Formation – Mass Gymnastics Under Communism pokušali su da istraže kako se simbolični potencijal masovnih gimnastičkih rituala pod komunizmom u Istočnoj Evropi osmišljavao i bio menjan od strane zvanične ideologije. Simbolične predstave masovnog spektakla tela prezentovane su brojnim fotografijama, ilustracijama i dokumentima. Prezentacija je podeljena na nekoliko sekcija: uvod, prolog, disciplina, snaga, lepota, mladost, epilog, katalog, knjiga utisaka, linkovi, zahvalnost i urađena je dvojezično, na engleskom i mađarskom jeziku.

Slobodan Mandić, 16. avgust 2008.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1-3, 2007, str. 168.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) III”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1–3, 2007, Bеograd, 2008, str. 165-171.