Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Category: audiovizuelni izvori

A Visual Guide to the Cold War

admin

A Visual Guide to the Cold War

University of North Carolina at Chapel Hill, Center for Slavic, Eurasian and East European Studies,
A Visual Guide to the Cold War, <https://coldwar.unc.edu/> (25. IV 2024).

Prezentacija Vizuelni vodič kroz Hladni rat prvenstveno je namenjena nastavnicima i studentima koji žele da istraže istoriju Hladnog rata kroz primarne izvore slikovnog karaktera. Autori projekta ističu da su izvorima nastojali da obuhvate i američku i sovjetsku perspektivu sukoba, koji se paralelno sa doktrinom mirne koegzistencije i razvoja masovnog nuklearnog arsenala kao garanta mira, manifestovao kroz proksi ratove, rivalstvo u istraživanju svemira, sportu, propagandi. Vizuelni aspekt odigrao je važnu ulogu kako u vođenju, tako i u razumevanju Hladnog rata jer su suprostavljeni tabori razumeli važnost i ulogu fotografije, postera, filma i karikatura. Veći deo zastupljenog materijala potiče iz digitalnih kolekcija Kongresne biblioteke i još nekoliko američkih institucija, a zastupljeni su i izvori na ruskom jeziku, poput sovjetskog satiričnog časopisa Krokodil i zbirke postera iz perioda perestrojke. U svrhu lakše integracije primarnih izvora o američko-sovjetskim odnosima od 1945. do 1989. godine celokupna kolekcija je razvrstana prema ključnim istorijskim događajima (Korejski rat, Berlinski zid, Rat u Vijetnamu, Kubanska raketna kriza, perestrojka…). Osim toga, u posebnim odeljcima je data mogućnost prelistavanja građe prema decenijama i prema vrsti medija (karikature i stripovi, fotografije, posteri, filmovi, sovjetski udžbenici). Pored osnovnih informacija o projektu i autorima, na sajtu se nalazi i kratko uputsvo za korišćenje primarnih izvora u nastavi.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2024, str. 97-98.

Slobodan Mandić, ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2024, Bеograd, 2024, str. 95-99.

Prikazi_45_GDI_2024_1_MandicDownload

Lomax Digital Archive

admin

Lomax Digital Archive

Lomax Digital Archive <https://archive.culturalequity.org/> (15. VII 2021).

Teško da je moguće preceniti ulogu koju su muzičar i etnomuzikolog Alan Lomaks i njegov otac Džon Ej Lomaks odigrali u oblikovanju savremene muzičke istorije. Putujući zabačenim predelima američkog juga u potrazi za tragovima tradicionalnog muzičkog nasleđa, a pod pokroviteljstvom Kongresne biblioteke, između 1933. i 1942. godine oni su sakupljali i beležili izvorne i autentične snimke. Alan je kasnije samostalno nastavio sa ovim važnim poslom sve do osamdesetih godina 20. veka. Osim toga, pedesetih godina je boravio u Evropi takođe neumorno radeći i snimajući izvođače u Britaniji, Irskoj, Italiji i Španiji. Prvi muzičar koga su Lomaksi snimili 1933. godine je bio Hjudi Ledbeter (Huddie Ledbetter), poznatiji kao Lid Beli (Lead Belly), u zloglasnom kazneno popravnom zavodu Lujzijane ”Angola” Takođe, zaslužni su i za otkrivanje i približavanje široj publici bluz gitariste Roberta Džonsona, protesnog pevača Vudi Gutrija, folk umetnika Pita Sigera, kantri muzičara Burl Ivesa. O značaju muzikološkog poduhvata Lomaksovih svedoče i reči Brajana Ina da bez Alana Lomaksa verovatno ne bi bilo ni bluz eksplozije, RnB pokreta, Bitlsa, Stonsa, ni Velvet Andergraunda.

This image has an empty alt attribute; its file name is fieldworks-1024x761.jpg

Digitalni arhiv Lomaksovih omogućava slobodan pristup audio-vizuelnim kolekcijama koje su nastajale u rasponu od sedam decenija. Izuzetno vredan i bogat materijal odlično je sistematizovan, pregledan i lako pretraživ. Klasifikacija je izvršena dodeljivanjem oznaka prema više parametara (ličnosti, instrumenti, lokacije, vrsta muzike itd), a svaki audio zapis i slika su opisani metapodacima na više nivoa. Odeljak sajta Explore sadrži pet celina raspoređenih ispod naslova Glavna kolekcija. Prva celina je katalog terenskog rada sa preko 20.000 digitalizovanih celina i sa oko 5.000 fotografija. Unutar svakog od ovih područja omogućeno je i dodatno filtriranje materijala, dok peto polje zapravo predstavlja indeksirane sadržaje prema imenu izvođača, mestu nastanka zapisa, vrsti muzičkog instrumenta, kulturi, muzičkom žanru. Prezentacija sadrži još nekoliko veoma zanimljivih dodataka, poput dnevne serije pesama Nevolje neće trajati zauvek, pokrenute 2020. god. u prvim mesecima pandemije korona virusa, a koja je zamišljena kao neka vrsta uvodne izložbe u Lomaksov digitalni arhiv.

Izvanredno vredan i bogat materijal dostupan na sajtu Digitalnog arhiva Lomaks nastao je spajanjem građe nezavisne arhive Alana Lomaksa (1946-1991), digitalizovane i sačuvane od strane Udruženja za kulturnu jednakost krajem 1990-ih i početkom 2000-ih, sa hiljadama snimaka koje su na acetatnim i aluminijumskim diskovima Lomaksi zabeležili od 1933. do 1946. pod pokroviteljstvom Kongresne biblioteke.

Annie Mae and Fred McDowell. Como, Mississippi, September 1959

Preporuke za dalje čitanje:

Nathan Salsburg, ”Southern Journeys: Alan Lomax’s Steel-String Discoveries”, Acoustic Guitar magazine, March/April 2019.

Dragan Ambrozić, ”Huddie William Ledbetter, Lead Belly: Danas ne utovarujemo ugalj”, Vreme, br. 1358, 12. januar 2017.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2021, str. 138-139.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2021, Bеograd, 2021, str. 137-143.

Historic England – Championing England’s heritage

admin

Historic England – Championing England’s heritage

Historic England – Championing England’s heritage <https://historicengland.org.uk> (16. III 2021).

Prеzеntacija javnе ustanovе zadužеnе za staranjе o istorijskim mеstima Englеskе, osim opštih informacija o radu tog vladinog tеla, sadrži i bogat digitalni rеpozitorijum i informacijе o arhivskoj građi. Unutar odеljka za prеtragu Listе objеkata еnglеskog nacionalnog naslеđa (Listing), sadržan jе rеgistar svih istorijskih zgrada, spomеnika, parkova, bašta i mеsta koji uživaju zaštitu državе, dok jе sеkcija Slikе i knjigе (Images & Books) primarno podеljеna u odеljkе za prеtragu fotografskog matеrijala, publikacija i knjiga u prodaji. Posеbno trеba istaći sеkciju Arhiv istorijskе Englеskе, koji jе donеdavno funkcionisao kao zasеbna web prеzеntacija institucijе pod čijеm okriljеm sе čuva prеko dvanaеst miliona fotografija, crtеža, izvеštaja i publikacija iz pеrioda od polovinе XIX vеka do današnjih dana. Na sajtu jе omogućеna prеtraga prеko milion objеkata iz riznica tog arhiva, uz mogućnost filtriranja prеtragе samo na rеzultatе obogaćеnе slikovnim prikazima. Na počеtnoj stranici Arhiva postojе i odrеđеnе cеlinе poput Fotografijе iz vazduha, a u okviru njih i vеzе ka posеbnim prеzеntacijama, poput Britanija odozgo koja sadrži prеtraživu kolеkciju od blizu sto hiljada fotografija. Bеz obzira na vеliku količinu pohranjеnog matеrijala, na ovom sajtu jе svе vеoma prеglеdno organizovano, urеdno sistеmatizovano i tеhnički adеkvatno podržano. Porеd istoričara, arhitеkata i dizajnеra u potrazi za inspiracijom, prеzеntovana građa jе takođе u fokusu istraživača porodičnе istorijе, koji na ovaj način dobijaju mogućnost uvida u fotografijе mеsta gdе su njihovi prеci živеli i radili. Obični građani su pozvani da iskažu svojе utiskе, ali i dostavе svojе prеdlogе o objеktima kojе trеba uvrstiti u prеzеntovani matеrijal, pa čak i dodеliti mu status zaštićеnog matеrijalnog dobra.

Slobodan Mandić, 16. mart 2021.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2020, str. 129-130.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXVI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2020, Bеograd, 2021, str. 129-133.

Русская Сербия

admin

Русская Сербия

М. Сорокина, И. Антанасиевич, Н. Масоликова, М. Живанович, Dr.W,
Русская Сербия <https://russianserbia.com> (8. II 2021).

U periodu između dva svetska rata Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca/ Kraljevina Jugoslavija postala je jedno od središta ruske emigracije u Evropi. Zajedno sa Berlinom, Pragom, Parizom i drugim evropskim prestonicama koje su udomile ruske izbeglice nakon ruske revolucije i građanskog rata, nesumljivo važno mesto pripada i Beogradu. Krajem 20-ih godina XX veka u Beogradu je bilo 10.000 izbeglih Rusa, među njegovih 239.000 stanovnika, a prema nekim procenama u Kraljevini Jugoslaviji je do Drugog svetskog rata živelo oko 42.000 ruskih izbeglica. Prezentaciju posvećenu proučavanju svih aspekata istorije ruske emigracije u Srbiji/Jugoslaviji potpisuje zajednički tim rusko-srpskih stručnjaka, među kojima je i rukovodilac projekta Marina Jurjevna Sorokina. Zamišljena kao neka vrsta olajn enciklopedije posvećene istoriji ruske emigracije na prostoru Kraljevine Jugoslavije, prezentacija sadrži kraći uvodni tekst i obeležene osnovne sekcije sajta: Ličnosti, Grobovi, Dokumenta, Publikacije, Fotografije. Svaku kategoriju je moguće dodatno pregledati i pretrežavati prema različitim podkategorijama, odnosno poljima za naprednu pretragu, a unete jedinice su i međusobno povezane. Sekcija koja sadrži informacije o preminulima i fotografije grobova zapravo predstavlja unapređenu verziju sajta Nekropolj ruskog zarubežja koji je pokrenut 2010. godine.

Slobodan Mandić, 8. februar 2021.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2020, str. 103-104.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2020, Bеograd, 2021, str. 101-106.

Documentation Center Nazi Party Rally Grounds

admin

Documentation Center Nazi Party Rally Grounds

Nuremberg Municipal Museums, Documentation Center Nazi Party Rally Grounds
<https://museums.nuernberg.de/documentation-center> (20. II 2020).

Prezentacija Muzeja grada Nirnberga sadrži segment posvećen okupljanjima Nacionalcosijalističke partije održavanim u ovom gradu od 1933. do 1938. godine. Muzejski Dokumentacioni centar posvećen ovoj temi osim što pruža sveobuhvatnu sliku nacionalsocijalističke diktature, omogućava i uvid u istoriju partijskih mitinga. Na sajtu su prikazani objekti iz Dokumentacionog centra poput štampanih govora Adolfa Hitlera iz 1929. godine, ili pres fotografija partije iz 1937. i 1938. godine. Pored virtuelne 3D šetnje bivšom stalnom muzejskom postavkom, platforma je iskorišćena i da pozove posetioce da prilože eksponate za izložbu Nirnberg mesto skupova nacističke stranke: nastup, iskustvo i nasilje, na čijoj postavci se trenutno radi, a koja bi trebalo da bude otvorena od februara 2021. do kraja 2023. godine.

Slobodan Mandić, 20. februar 2021.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2020, str. 102-103.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2020, Bеograd, 2021, str. 101-106.

Udružеnjе Pansеj – Ulicе Pančеva

admin

Удружење „Пансеј”, Улице Панчева

Никола Ђорђевић, Удружење „Пансеј”, 6. IX 2018, Улице Панчева
<https://улицепанчева.срб> (8. II 2021).

Uprkos činjеnici da jе razvoj novih tеhnologija uticao na porast dostupnosti informacija o lokalnoj istoriji, izuzеv vеlikog broja sadržaja na društvеnim mrеžama, ipak jе primеtno da postoji začuđujućе mali broj namеnski krеiranih intеrnеt prеzеntacija na ovu tеmu. Nikola Đorđеvić, osnivač Udružеnja „Pansеj” u prеglеdnom tеkstu uvodnog dеla sajta napominjе da jе prvobitni cilj prеzеntacijе bio prеdstavljanjе imеna ulica i trgova Pančеva i dinamikе njihovog mеnjanja kroz istoriju, uz mogućnost prеglеda starih i novih fotografija važnih objеkata i zanimljivih mеsta u Pančеvu. Danas jе na sajtu dostupno dosta dodatnog matеrijala koji jе prеglеdno organizovan u nеkoliko sеkcija, poput foto-albuma, varoških priča, istorijе Pančеva, istorijata o zgradama i objеktima i sl. Tu su i atraktivnе sеkcijе poput opcijе Proširеna stvarnost, pomoću kojе korisnici uz pomoć pamеtnih urеđaja mogu da „oživе” zgradе i objеktе kojе postojе, ili su nеkada postojali u Pančеvu. Porеd Pančеva, dati su spiskovi ulica i trgova i za okolna banatska mеsta, a iskazana jе namеra da sе u razvoj projеkta uključе i drugi zaljubljеnici u lokalnu istoriju. Prеzеntacija Ulicе Pančеva prеdstavlja odličnu platformu za prеtraživanjе i istraživanjе kulturnog naslеđa Pančеva, koja ćе privući svе gеnеracijе zaintеrеsovanе za prošlost ovog dеla Banata. Skrеćеmo pažnju na vеliki potеncijal ovakvih inicijativa za popularizaciju istorijе ali i kao srеdstvo za povеćanjе intеrеsovanja učеnika za istoriju kao nastavni prеdmеt.

Slobodan Mandić, 8. februar 2021.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2020, str. 105-106.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2020, Bеograd, 2021, str. 101-106.

Arhiv Republike Srpske, Arhipedija

admin

Arhiv Republike Srpske, Arhipedija

Arhiv Republike Srpske, Arhipedija <http://arhipedija.com> (25. XI 2020).

Nedugo nakon pokretanja elektronskog katalog rukopisa i arhivalija u Narodnoj biblioteci Srbije, tim stručnjaka iz Arhiva Republike Srpske je lansirao Arhipediju – platformu za opis i digitalizaciju arhivskih materijala, takođe baziranu na prilagođenoj aplikaciji otvorenog pristupa AtoM („Access to Memory“). Taj softver je nastao kao rezultat višegodiše saradnje arhivskih i informatičkih stručnjaka, a do sada je našao primenu u više od dve stotine arhivskih, muzejskih i dokumentacionih ustanova i organizacija širom sveta. Pored dobro osmišljenog intefejsa i prilagođenog dizajna, Arhipediju odlikuje i izuzetna sadržajnost, sa omogućenim pristupom najaktuelnijim metapodacima, odnosno opisima fondova i zbirki i njima pripadajućem arhivskom materijalu. Funkcionalnost prilagođenog rešenja omogućava unošenje osnovnih i proširenih podataka na nivou fondova i zbirki, uz detaljnu obradu nižih jedinica i unos digitalizovanog materijala. Korisnicima je omogućena jednostavna navigacija kroz dostupan materijal uz pomoć sugerisanih kategorija, tehnika napredne pretrage i filtiriranjem rezultata (npr. sa digitalnim objektima, ili prema stvaraocu arhivske građe). Osim benefita za spoljne korisnike zainteresovane za arhivsku građu koja se čuva u arhivskim i drugim ustanovama u Republici Srpskoj, treba podvući da se izabrano sofversko rešenje istovremeno koristi i kao alat za obradu arhivskog materijala, sa neuporedivo većom fukcionalnošću i mogućnostima u odnosu na doskorašnja rešenja (lokalne baze podataka, word i excel dokumenti i sl).

Slobodan Mandić, 25. novembar 2020.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2020, str. 93.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXIV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2020, Bеograd, 2020, str. 91-94.

Nazi Germany (1933-1945)

admin

Nazi Germany (1933-1945)

German History in Documents and Images (Ed. by Prof. Richard Breitman), Nazi Germany (1933-1945) <http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/section.cfm?section_id=13> (27. I 2020).

U sklopu jedne od deset sekcija obimne kolekcije Nemačka istorija u dokumentima i slikama, smešten je i zaseban segmenat tematski opredeljen za nacističku Nemačku, koji uređuje Ričard Breitman, profesor istorije sa američkog Univeriteta Harvard. Kao i druge sekcije, i ova se sastoji od četiri odeljka: uvodnog dela sa ključnim događajima iz nemačke društvene, političke i kulturne istorije tog perioda; odobranih dokumenata (na nemačkom i engleskom jeziku); slikovnog materijala i odgovarajućih mapa. Sav dostupan materijal je pretraživ prema ključnim rečima, temi, autoru i dodatnim opcijama napredne pretrage. Urednici ističu i to da je mnoštvo dostupnih dokumenata u okviru projekta inače teško bilo locirati u štampanim publikacijama, naročito izvan Nemačke. Širu upotrebu uvrštenog materijala olakšava i to što su svi dokumenti izvorno nastali na nemačkom jeziku propraćeni i prevodom na savremeni engleski jezik. Ovde treba istaći da iako je kompletan sadržaj sajta bilingvalan, originalni dokumenti na nemačkom jeziku su zapravo samo priređeni, odnosno da sajt ne sadrži skenirane digitalne kopije originala.

Slobodan Mandić, 27. januar 2020.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2019, str. 107-108.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2019, Bеograd, 2020, str. 105-110.

Ti Racconto la Storia

admin

Ti Racconto la Storia
*Wayback Machine (AUG 15 2020)

Il Sistema Archivistico Nazionale – SAN, Direzione Generale Archivi – DGA, Istituto Centrale per gli Archivi – ICAR,  Ti Racconto la Storia <http://www.tiraccontolastoria.san.beniculturali.it/> (18. II 2019).

Tematski portal Nacionalnog arhivskog sistema sa sedištem u Rimu predstavlja digitalnu biblioteku dokumenata i audiovizuelne građe, koji su pohranjeni u različitim institucijama i svedoče o određenim temama italijanske savremene istorije. U pitanju su intervjui sa neposrednim svedocima, radio zapisi i drugi audiovizuelni prilozi sakupljeni, kao fragmenti zajedničkog sećanja, u okviru tri kolekcije: Rat i otpor u Saviglianu, Senke moći: kabineti i zakonodavne kancelarije ministara, i Usmena istorija bivše psihijatrijske bolnice Santa Maria dela Pietadi Roma. Za dizajn, upravljanje i razvoj sajta nadležan je Centralni institut za arhive, koji deluje kao organizacija za studije, primenjeno istraživanje i upravljanje informacionim sistemima u okviru Generalne direkcije za arhive.

Slobodan Mandić, 18. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 120-121.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Sjećanja na 20. Stoljeće

admin

Sjećanja na 20. Stoljeće: izbor dokumenata iz osobnih i obiteljskih ostavština Hrvatskog povijesnog muzeja

Hrvatski povijesni muzej, Sjećanja na 20. Stoljeće: izbor dokumenata iz osobnih i obiteljskih ostavština Hrvatskog povijesnog muzeja, 2017<http://sjecanjana20st.hismus.hr/> (27. IV 2018).

Onlajn izložba na kojoj su predstavljeni digitalni fragmenti iz ličnih i porodičnih fondova Hrvatskog povijesnog muzeja sa namerom da pruže osnovu i orijentir za interperetaciju novije hrvatske istorije u globalnom – evropskom i svetskom – kontekstu. Na izložbi je prikazana građa iz pet porodičnih fondova i šest kolekcija ličnih zaostavština. Svaka pojedinačna kolekcija sadrži kratku istorijsku belešku, dok su pojedinačni primerci dokumenata objašnjeni naslovom, opisom i signaturom, a posetioci imaju mogućnost filtriranja građe prema vrsti, odnosno prema dodeljenim metapodacima (lična dokumenta, službena dokumentacija, fotografije, prepiska, sećanja – memoarski zapisi, rukopisi, diplome i priznanja, pozivnice, čestitke, prospekti itd). Za pojedine predmete dati su digitalni otisci samo njihovih naslovnih strana, zajedno sa opisom. Takav je slučaji sa vizuelno i sadržajno interesantnim prospektima Nevenke Prosen, među kojima nailazimo i na vodič kroz muzeje Beograda iz 1953. godine. Prezentaciju ove onlajn izložbe bi posetiocima umnogome učinilo primamljivijim saznanje o mogućnosti njene dopune, što u postojećem tehničkom okviru ne bi trebalo da predstavlja problem.

Slobodan Mandić, 27. april 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2017, str. 129.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXVII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2017, Bеograd, 2018, str. 125-129.