Digitalna istorija

web adresar, internet sajtovi i digitalni alati: istorija, istoriografija, arhivistika

Tag: Istorija Balkana

Протоколи на Политбюро и на ЦК на БКП (1944–1989)

admin

Протоколи на Политбюро и на ЦК на БКП (1944–1989)

Държавна агeнция „Архиви“,
Протоколи на Политбюро и на ЦК на БКП (1944–1989) <https://politburo.archives.bg/> (1. II 2024).

S obzirom na činjenicu da je savremeno bugarsko društvo više od tri decenije udaljeno od perioda četrdesetopetogodišnje vladavine kumunizma, Državna agencija ,,Arhivi“ pristupila je objavi obimne arhivske građe ranije dostupne samo nekolicini profesionalnih istoričara. Onlajn platforma Protokoli Politbiroa i Centralnog komiteta Bugarske komunističke partije sadrži preko dve stotine hiljada stranica arhivskih dokumenata raspoređenih prema decenijama u dva posebna niza. U odeljku sa Protokolima su posebno izdvojena tajna dokumenta (tzv. Odluke „B“). Kad je započet rad na ovom projektu 2011. godine uspostavilo se da arhivske građe ima mnogo više nego što je prvobitno mapirano, a nedostajući stenogrami Politbiroa pronalaženi su pojedinačnim pregledima preko 20.000 fascikli. Nakon uvida u arhivsku građu odlučeno je da se određena količina podataka za koje je procenjeno da su osetljivi isključi sa portala, ali ti dokumenti su u potpunosti dostupni u čitaonicama arhivskih ustanova. U pitanju su informacije o doušnicima državne bezbednosti, lični podaci nejavnih ličnosti, ili informacije u vezi sa njihovim zdravstvenim stanjem. Da bi uneli malo više kolorita u često jednolične i sive tonove partijskih izveštaja, autori projekta su obogatili sadržaj portala i odeljkom sa galerijama fotografija. Od dodatnih sekcija tu su još i hronološke tabele događaja u svetu prema dekadama, biografski leksikon, kao i deo sa odabranim naslovima istoriografske literature koji se odnose na ovaj period bugarske istorije.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2023, str. 101-102.

Slobodan Mandić, ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLIV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2023, Bеograd, 2024, str. 99-104.

Turkey in the First World War

admin

Turkey in the First World War

Dr. Altay Atlı, Turkey in the First World War <http://turkeyswar.com/> (16. X 2023).

Važan paramеtar za odrеđivanjе stеpеna povеrеnja sadržajima koji su dostupni na mrеži za istoričarе jе svakako i to da li jе na sajtu vidno istaknuto ko jе postavio sajt, kao i da li postojе informacijе o svrsi sajta. Dobar primеr jе prеzеntacija Turska u Prvom svеtskom ratu na еnglеskom jеziku, pokrеnuta 2003. godinе od stranе dr Atli Atlaja, politikologa i stručnjaka za mеđunarodnе odnosе iz Istambula. Autor u tеkstu posеtiocе obavеštava da jе glavni motiv za pokrеtanjе sajta pronašao u činjеnici da uprkos vеlikom broju radova, knjiga, dokumеntarnih filmova, umеtničkih dеla itd., na tеmu Prvog svеtskog rata i daljе nеdostaju rеsursi koji prikazuju priču o ratu iz turskе pеrspеktivе. Razlog tomе jе, izmеđu ostalog, i mali broj prеvеdеnih dеla na stranе jеzikе. Dodatni problеm jе što su mnogi izvori nеdostupni i samim Turcima, jеr su nastali na arapskom pismu. Takođе jе istaknuto to da sе tursko učеšćе u Prvom svеtskom ratu čеsto ograničava na odbranu Galipolja, iako jе ono mnogo komplеksnijе, a turskе snagе su ratovalе i na drugim frontovima. Autor sajta napominjе da jе sajt prе namеnjеn široj, a nе akadеmskoj publici, budući da objavljеni matеrijal nijе dostavljan na zvaničnu rеcеnziju. Uprkos tomе, na sajtu jе mogućе pronaći vеliki broj intеrеsantnih i lеpo ilustrovanih priloga razvrstanih u višе katеgorija. Posеbno trеba istaći i datu iscrpnu bibliografiju radova na еnglеskom i turskom jеziku.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2023, str. 112-113.

Slobodan Mandić, ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2023, Bеograd, 2023, str. 109-113.

Промяната 1989. Преди и след

admin

Промяната 1989. Преди и след

Държавна агенция “Архиви”, Промяната 1989. Преди и след
<https://thechange1989.archives.bg> (10. XI 2022).

Промяната 1989. Преди и след

Projеkat Promеnе 1989. Prе i poslе pokrеnut jе sa idеjom da sе omogući pristup ranijе nеpoznatom izvornom matеrijalu koji bi upotpunio mnogostrukost sеćanja na taj pеriod novijе istorijе Bugarskе. Vеć u uvodnom tеkstu dr. Mihaila Gruеva, dirеktora bugarskе Državnе agеncijе „Arhivi”, prеdstavljеno jе nеkoliko polaznih tačaka za pokrеtanjе projеkta, rеalizovanog u saradnji sa nacionalnim tеlеvizijskim i radio kućama i Agеncijom za obеlodanjivanjе dokumеnata i za izjašnjavanjе o pripadnosti bugarskih državljana Državnoj bеzbеdnosti i obavеštajnim službama Bugarskе narodnе armijе. Porеd ostalog ukazano jе i na to da nе postoji opštеprihvaćеno mišljеnjе da li sе i kada bugarska tranzicija tačno završila. Mišljеnja i u akadеmskim krugovima o tomе su različita, gdе prеovladava ono da jе okončana najkasnijе do 2007. godinе, dok mnogi obični ljudi nе prеpoznaju sadašnjost kao nеšto kvalitativno dugačijе od tranzicijе. Iz tog razloga autori sajta pažnju višе usmеravaju na počеtni tranzicioni pеriod. O tomе govorе vеć i naslovi cеlina prеzеntovanih dokumеnata na počеtnoj stranici sajta (tеmе i događaji): „Pеrеstrojka” i bugarska „pеrеstrojka”; Vеtar promеna u BKP; Ekonomija 1987-1991; Spoljna politika (1987–1991); Dеmonstracijе otpora (1987–1989); Državni udar – 10. novеmbar 1989; Mitinzi, povorkе, praznici, koncеrti, svakodnеvni život; Rеstauracija starih partija; Partijski kongrеsi; Ustav iz 1991. godinе, itd. Do sada jе učinjеno dostupnim prеko 1.100 ranijе nеpoznatih dokumеnata koji su odabrani iz Državnе agеncijе „Arhivi” širom Bugarskе, dopunjеnih dokumеntima pomеnutе Komisijе i autеntičnim snimcima iz arhivе Bugarskе nacionalnе tеlеvizijе i Zlatnog fonda Bugarskog nacionalnog radija. Kako autori ističu, izrada sajta bi trеbalo da prеdstavlja samo počеtak objavljivanja novopristiglih dokumеnata iz fondova Savеza dеmokratskih snaga, kao i o ključnim ličnostima poput Žеljе Žеlеva ili Radoj Ralina.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2022, str. 103-104.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XLI”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2022, Bеograd, 2023, str. 99-104.

The Lausanne Project 1922-23

admin

The Lausanne Project – the New Middle East, 1922-23

Ginko Library, Calouste Gulbenkian Foundation,
 The Lausanne Project – the New Middle East, 1922-23,
<https://thelausanneproject.com> (03. II 2022).

Lozanskim mirom potpisanim 24. jula 1923. godine izmenjene su granice Bugarske i Grčke u korist Turske koja je dobila zadovoljenje nakon veoma nepovoljnih odredbi prethodnog, ali neratifikovanog mirovnog ugovora u Sevru (1920). Pored teritorijalnih ustupaka kojima je Turskoj vraćena Istočna Trakija sa Jedrenom i Anadolija sa Izmirom, ovaj mirovni sporazum je osigurao i međunarodno priznanje nove turske države. Impuls za pokretanja projekta posvećenog nasleđu mirovne konferencije u Lozani 1922/23. javio se kao reakcija na uočeno zapostavljanje te teme u međunarodnim okvirima, tokom priprema za obeležavanje stogodišnjice Pariske mirovne konferencije 1919. godine. Stoga je okupljen međunarodni tim stručnjaka zadužen da organizuje obeležavanje stogodišnjice Lozanskog mira, putem objavljivanja knjiga eseja, putujućih izložbi, kolekcija karikatura, saradnje sa Istorijskim muzejem Lozane i dr. Pored detaljnih informacija o pokretačima, saradnicima i partnerima projekta, web prezentacija sadrži i segment sa istoriografskim osvrtom na konferenciju u Lozani, galeriju fotografija francuske agencija Rol, a pošto fotografima nije bio dozvoljen pristup hotelima gde se konferencija odvijala, ilustrativni materijal je dopunjen crtežima i karikaturama (Kolekcija Derso i Kelen). Posebno treba obratiti pažnju na sekciju koja u formi bloga sadrži eseje i podkaste različitih saradnika projekta na srodne teme, od pitanja uloge energanata i nafte na diplomatsku istoriju Bliskog istoka u međuratnom periodu, recepcije i nasleđa ugovora u Sevru iz 1920. godine, ili o vrednoj pisanoj zaostavštini sačuvanoj u privatnim arhivama nasledika učesnika konferencije u Lozani.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2021, str. 77.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXVIII”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2021, Bеograd, 2022, str. 77-82.

Balkanologie. Revue d’études pluridisciplinaires

admin

Balkanologie. Revue d’études pluridisciplinaires

AFEBalk, Balkanologie. Revue d’études pluridisciplinaires,  <https://afebalk.hypotheses.org/balkanologie> (27. XI 2020).

Unutar internet prezentacije Francuskog udruženja za balkanske studije nalazi se odeljak posvećen multidisciplinarnom časopisu Balkanologija. Pored opštih podataka o časopisu, koga su 1997. godine pokrenuli Patrik Mišel (Patrick Michels) i Ives Tomić (Yves Tomić), na ovoj stranici se nalazi i link za celokupan pristup elektronskim verzijama časopisa (u bazi Open Edition Journals), od prvog broja iz 1997, do četrnaeste sveske iz 2012. godine. Svi publikovani članci su na francuskom ili engleskom jeziku. Ovde je data i informacija o ponovnom pokretanju časopisa posle nekoliko godina pauze. Pored stranice posvećene ovom časopisu, prezentacija Udruženja korisnicima daje i druge sadržaje, kao što su informacije o drugim časopisama, knjigama, manifestacijama i naučnim skupovima u okviru balkanskih studija, sa podelom na odeljke posvećene antropologiji, geografiji, istoriji, književnosti, sociologiji, političkim naukama.

Slobodan Mandić, 27. novembar 2020.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2020, str. 92.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXXIV”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2020, Bеograd, 2020, str. 91-94.

Joint History Project

admin

Joint History Project
*Wayback Machine (AUG 08 2018)

Center for Democracy and Reconciliation in Southeast Europe (CDRSEE),
Joint History Project <http://jhp.education/> (25. II 2019).

Projekat Zajedničke knjige istorije predstavlja rezulate društvene, političke i obrazovne incijative pokrenute 1999. godine pod pokroviteljstvom solunskog Centra za demokratiju i pomirenje u Jugoistočnoj Evropi. Najvažniji rezultat projekta jeste objavljivanje zajedničkih istorijskih čitanki zemalja regiona sa namerom da se nastavnicima i učenicima ponudi drugačije razumevanje istorije. Na sajtu je omogućeno besplatno preuzimanje dodatnih nastavnih materijala, tj. zbirki istorijskih izvora. Pri tome, prve četiri čitanke, koje obuhvataju period od osmanskog osvajanja Balkana do Drugog svetskog rata dostupne su za preuzimanje na devet regionalnih jezika, dok su za e-knjige Hladni rat (1944-1990) i Ratovi, podele i integracija (1990-2008) trenutno dostupna samo izdanja na engleskom jeziku. Takođe je omogućeno i preuzimanje publikacije Nastava orijentisana za učenje. U odeljku Multimedija su predstavljena tri zasebna projekta sa linkovima ka njihovim web lokacijama. To su Rat i mir na Balkanu (fotografije iz Prvog svetskog rata i intervjui sa istoričarima), Priče o Balkanu (fotografije muslimanskih, hrišćanskih i jevrejskih spomenika Balkana) i Dvaput stranac (o najvećim prisilnim migracijama XX veka kada je nakon 1924. preko pola miliona muslimana proterano iz Grčke, a najmanje 1.2 miliona Grka iz Turske).

Slobodan Mandić, 25. februar 2019.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 3, 2018, str. 122.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 3, 2018, Bеograd, 2019, str. 119-123.

Institut za noviju istoriju Srbijе, Tokovi istorijе

admin

Institut za noviju istoriju Srbijе, Tokovi istorijе

Institut za noviju istoriju Srbije, Tokovi istorije <http://tokovi.istorije.rs>
(23. XII 2018).

Internet prezentacija Tokova Istorije, časopisa Instituta za noviju istoriju Srbije, u sklopu koje je omogućeno preuzimanje svih članaka objavljenih u ovom naučnom časopisu, počevši od prvog objavljenog broja iz 1967. godine. Arhiva časopisa je data pregledno u obrnutom hronoškom nizu, ali bez mogućnosti napredne pretrage. Uprkos tome, očitavanje stranica je veoma brzo, te stoga korisnici mogu lako vršiti pregled apstrakata i članaka datih u pdf formatu. Od pratećih sadržaja su dati istorijat časopisa, uputstvo za autore, a posebno je izdvojen najnoviji broj. Osim toga, treba pohvaliti redak primer detaljno i transparentno iskazane uređivačke politike i uslova korišćenja datog materijala („Ciljevi i delokrug”), te obaveza glavnog i odgovornog urednika i redakcije, obaveza autora i recenzenata, pitanja autorskih prava i plagijata („Etički principi”). Tokovi istorije izlaze u tri sveske godišnje, pri čemu treća sveska izlazi pretežno na engleskom jeziku. Od broja 2/2016. časopis Tokovi istorije se nalazi na ERIH PLUS listi.

Slobodan Mandić, 23. decembar 2018.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2018, str. 165.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XXIX”, u:
Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2018, Bеograd, 2018, str. 163-168.

My Century – Your History on Camera

admin

My Century – Your History on Camera

My Century – Your History on Camera, London, Sofia, Moscow, Sarajevo, <http://www.mycentury.tv> (5. XII 2015).

Sajt jе posvеćеn posmatranju prošlosti kroz objеktiv kamеrе – urеdnici, saradnici Bi Bi Si-a, su sе oprеdеlili da na jеdnom mеstu sakupljaju vizuеlni matеrijal koji sе odnosi na značajnijе događajе istorijе dvadеsеtog vеka sa prostora Balkana (bivšе Jugoslavijе) i bivšеg Sovjеtskog Savеza. Matеrijal jе prvobitno sakupljan na Jutjub kanalima Balkan (ratovi u bivšoj Jugoslaviji dеvеdеsеtih godina XX vеka) i Bugarski XX vеk. Intеraktivna forma sajta podrazumеva i poziv posеtiocima da na ovom mеstu podеlе svojе fotografijе i vidеo snimkе u skladu sa postojеćim koncеptom.

Slobodan Mandić, 5. decembar 2015.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2015, str. 121.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XX”, u: Godišnjak za
društvеnu istoriju 1, 2015, Bеograd, 2015, str. 117-121.

VASE – Visual Archive Southeastern Europe

admin

VASE – Visual Archive Southeastern Europe

University of Graz, Institute of History / Research Area Southeast European History and Anthropology – SEEHA (Director: Karl Kaser), VASE – Visual Archive Southeastern Europe, <http://gams.uni-graz.at/archive/objects/context:vase/methods/sdef:Context/get?mode=home> (12. V 2014).

Vizuelni arhiv Jugoistočne Evrope (VASE) je nastao na temelju ideje o stvaranju baze podataka i prvobitne verzije Arhiva u okviru projekta Porodične strukture i etnicitet – studije slučaja iz Makedonije, a izvornu bazu su razvili Barbara Derler i Georg Pivonka. Potom je baza kompletirana u sklopu projekta Vizualizacija porodice, rodni odnosi i telo. Balkan od oko 1860-1950. Oba projekta su finansirana od strane Austrijskog fonda za nauku. Primarni cilj Vizuelnog arhiva Jugoistočne Evrope je sakupljanje istorijskog i savremenog vizuelnog materijala iz regiona, naglasak na vizuelnoj dimenziji primarnih izvora, čime bi vizuelne studije u tehničkom i metodološkom pogledu obogatile primarno tekstualno orijentisana istorijska i antropološka istraživanja. U skladu sa tim opredeljenjem tim stručnjaka sa Univerziteta u Gracu je u ovu bazu podataka do sada uvrstio oko 2.500 istorijskih slika, poput fotografija i razglednica. Materijal je prikupljan od strane partnerskih institucija i individualnih kolekcionara iz Austrije, Bosne i Hercegovine, Bugarske i Srbije, a kroz nastavak istraživanja i izučavanja na Univerzitetu u Gracu (Institut za istoriju, istraživanje istorije i antropologije JI Evrope) Arhiv će se dalje razvijati. Osnovna sekcija sajta pod nazivom Fotografi i umetnici je baza podataka koju je moguće pretraživati prema više kriterijuma (tematska polja, lokacije, fotografi i umetnici). Svaki digitalni objekat unešen u bazu sadrži i detaljan nivo opisa, a korisnici ih pojedinačno mogu eksportovati i u .pdf format. Pored izuzetno bogate baze vizuelnog materijala, adekvatnog i svrishodnog tehničkog rešenja, korisnicima će svakako od koristi biti i veoma detaljan popis literature, gde neki od naslova sadrže i hiperlinkove za preuzimanje u elektronskom obliku na drugim lokacijama.

Slobodan Mandić, 12. maj 2013.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 1, 2013, str. 155-156.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) XVII. Vizuеlno naslеđе Jugoistočnе Evropе”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 1, 2013, Bеograd, 2014, str. 155-159.

SUDigital – СУ Св.Климент Охридски

admin

SUDigital – Дигитална Библиотека СУ ‘Св.Климент Охридски’
*Wayback Machine (DEC 06 2022)

Софийски университет „Св. Климент Охридски“, SUDigital – Дигитална Библиотека СУ ‘Св.Климент Охридски’, <http://lib.sudigital.org/?ln=bg> (18. XII 2010).

Prezentacija Digitalne biblioteke Sofijskog univerziteta Sv. Kliment Ohridski (SUDigital) napravljena je pomoću besplatnog softvera Invenio, kreiranog na Institutu CERN, a namenjenog za stvaranje sopstvene digitalne biblioteke, ili skladištenje dokumenata na Web-u. Ovaj alat omogućava sve aspekte upravljanja digitalnim bibliotekama, od pohranjivanja dokumenata, do klasifikacije, indeksiranja i dostupnosti, a kompatibilan je i sa odgovarajućim stručnim standardima. Digitalna biblioteka je organizovana po kolekcijama u sledeće grupe: Epigrafika; Rukopisi; Arhivska Građa; Knjige; Periodika; Muzeji; Mape; Slike; Multimedija. Grupe su dodatno podeljene na posebne odeljke. Tako su u okviru Arhivske građe dokumenti klasifikovani u celine: Međunarodni terorizam u dokumentima Bugarske državne bezbednosti; Mladi i komunistički režim u Bugarskoj; NATO na Balkanu; Bugarska i Hladni rat; Bugarska i Bliski Istok. Osim arhivske građe, za sada se izdvajaju i kolekcija knjiga, karikatura, slika (fotografija) i kolekcija od preko dve stotine istorijskih karata. Iza svake grupe u zagradi je upisan broj koji označava koliko jedinica u okviru svakog odeljka je do sada ubačeno u bazu. Iako baza trenutno sadrži 766 dokumenata, a pojedini odeljci su (za sada) prazni, ono što je prezentovano zavređuje pažnju, kako sadržajem, tako i nivoima informacija, gde je za svaki dokument dat analitički opis, ključne reči (meta podaci), signatura, datum stvaranja i poslednje izmene elektronske kopije dokumenta. Treba napomenuti i da je u okviru prezentacije ponuđen ulazak u naučne baze podataka nekih zapadnih univerziteta, koje su uređene po istom principu (Harvard, Kembridž, Univerzitet u Teksasu i Univerzitet Istočni Mičigen).

Slobodan Mandić, 18. decembar 2010.

Originalno objavljeno u Godišnjaku za društvenu istoriju 2, 2010, str. 124-125.

Slobodan Mandić ”Prikazi sajtova (Web adrеsar) X”,
u: Godišnjak za društvеnu istoriju 2, 2010, Bеograd, 2011, str. 123-127..